روابط روسیه و آمریکا در بدترین وضعیت

روابط آمریکا و روسیه دردوره پسا جنگ سرد با نوسان های زیادی همراه بوده است. با این حال با وقوع بحران اوکراین در سال 2014 و پس از آن، روابط مسکو و واشنگتن مسیری نزولی را طی و دامنه اختلافات بین دو کشور ابعاد بی سابقه ای پیدا کرده است. واشنگتن اکنون علاوه بر رویارویی با مسکو در زمینه امنیتی و نظامی، سیاست تشدید فشارها علیه روسیه را در ابعاد مختلف سیاسی و دیپلماتیک، تجاری و اقتصادی، نظامی و تسلیحاتی و انرژی دنبال می کند.

کرملین درباره این وضعیت و پیامدهای آن هشدار داده است. دمیتری پسکوف سخنگوی رئیس جمهوری روسیه در واکنش به سطح رو به نزول روابط روسیه و آمریکا  اعلام کرد: روابط ما در بدترین وضعیت خود قرار دارد و می توان گفت در بدترین دورانِ روابط دو جانبه ایم. مسکو معتقد است که این امر درباره تمام مسائل مورد اختلاف بین دو طرف صدق می کند. به گفته پسکوف، این وضعیت نه تنها در روابط دوجانبه بلکه در سطوح مختلف مسئولیت بین المللی دو کشور نیز دیده می شود که به روابط چند جانبه بر می گردد مخصوصا در خصوص کنترل تسلیحات و ثبات استراتژیک صدق می کند که تمامی پیمان ها در این زمینه در حال از بین رفتن هستند. اشاره این مقام ارشد روسی به تلاش مداوم دولت ترامپ برای خروج و نیز لغو همه پیمان های کنترل تسلیحات است که تاثیرات بسیار منفی بر ثبات و امنیت بین المللی می گذارد.ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه نیز در اظهارنظری درباره روابط روسیه و آمریکا گفته که این رابطه تحت تأثیر فرآیند‌های سیاسی در داخل آمریکا است.

اختلافات آمریکا و روسیه نه فقط در زمینه مسائل بین المللی و منطقه ای مانند بحران اوکراین، توافق هسته ای برجام، بحران هسته ای شبه جزیره کره، بحران سوریه و نیز مسائل کلان مانند پیمان های کنترل تسلیحات است، بلکه اختلاف درباره ماهیت نظام بین المللی مطلوب یعنی چند جانبه گرایی نیز از اختلافات اصلی مسکو و واشنگتن محسوب می شود. منافع متعارض این دو قدرت بین المللی در زمینه مسائلی مانند توانمندی هسته ای و حوزه های نفوذ در شرق اروپا، غرب آسیا و آمریکای لاتین موجب شده واشنگتن در اسناد بالا دستی خود مانند استراتژی امنیت ملی، استراتژی دفاع ملی و دکترین جدید هسته ای آمریکا، همواره از روسیه به مثابه بزرگترین تهدید علیه آمریکا و نیز تهدید هسته ای شماره یک یاد کند. اقدامات خصمانه واشنگتن علیه مسکو، از سوی روسیه بی پاسخ نمانده است. در برهه کنونی تقابل مسکو و واشنگتن در چند عرصه پر رنگ است. در عرصه کلان، مسکو درباره ماهیت نظام بین المللی مطلوب با واشنگتن دچار اختلاف نظر اساسی است. در عرصه موضوعات مورد اختلاف نیز این دو قدرت بین المللی در حوزه بحران ها و مناقشات منطقه ای با هم تعارض دارند. علاوه بر تقابل آمریکا و روسیه در شرق اروپا و سوریه، اکنون آمریکای لاتین به ویژه ونزوئلا نیز به این فهرست اضافه شده است. در زمینه امنیتی نیز در حوزه رقابت های تسلیحاتی و کنترل تسلیحات، با خروج آمریکا از پیمان های تسلیحاتی، اختلاف نظر جدی در این زمینه بین مسکو و واشنگتن شکل گرفته است.

با خروج آمریکا از پیمان آسمان های باز و قبل از آن لغو پیمان نیروهای هسته ای میان برد (آی ان اف) و امتناع مستمر واشنگتن از آغاز مذاکرات  برای تمدید پیمان استارت جدید که در فوریه 2021 به پایان می رسد، اکنون مسکو به این جمع بندی رسیده که واشنگتن عامدانه و در راستای اهداف جنگ طلبانه خود به دنبال گسترش زرادخانه موشکی و هسته ای خود است و خواسته های دولت ترامپ برای باقی ماندن در این معاهدات مانند پیوستن چین و یا خودداری روسیه از نقض این پیمان ها صرفا بهانه ای برای خروج از آنها است. این مساله ای است که مقامات ارشد روسیه کاملا آن را درک کرده اند. سرگئی ریابکوف معاون وزیر امور خارجه روسیه در این باره گفت: ما دیگر به آمریکا نمی‌توانیم اعتماد کنیم و این کشور را شریک خود در ثبات استراتژیک بدانیم. در برهه کنونی اقدامات دولت ترامپ در بی اعتنایی به تعهدات و توافقات بین المللی به ویژه در زمینه کنترل تسلیحات منجر به افزایش تنش با روسیه شده است. تداوم این سیاست از جانب آمریکا موجب افزایش بی ثباتی در عرصه بین المللی و گسترش مسابقه تسلیحاتی بین قدرت های بین المللی به خصوص در باره تسلیحات هسته ای خواهد شد.