ناکامی مصطفی ادیب در تشکیل کابینه؛ علل و پیامدها

«مصطفی ادیب» نخست وزیر مأمور تشکیل کابینه لبنان از ادامه مأموریت خود برای تشکیل دولت جدید در این کشور انصراف داد و میشل عون نیز انصراف وی را پذیرفت.

«مصطفی ادیب» روز 10 سنبله با رأی اکثریب پارلمان به عنوان نخست وزیر مأمور تشکیل کابینه در لبنان انتخاب شد. با گذشت 26 روز، اما مصطفی ادیب حتی موفق به ارائه لیستی برای تشکیل کابینه جدید لبنان نشده و از تشکیل کابینه انصراف داده است. ناکامی ادیب در تشکیل کابینه در حالی است که وی هم از سوی جریان‌های داخلی و هم بازیگران خارجی برای تصدی پست نخست وزیری لبنان حمایت شده بود. 

به نظر می‌رسد ناکامی ادیب در تشکیل کابینه بیش از همه مربوط به عرف سیاسی حاکم بر این کشور باشد. مطابق عرف و قانون نانوشته در لبنان، توزیع قدرت در این کشور بر اساس سهم فرقه‌ها است. برای مثال، کرسی‌های پارلمان به طور مساوی میان مسلمانان و مسیحیان تقسیم می‌شود و میان مسلمانان نیز به طور مساوی بین اهل سنت و شیعان توزیع می‌شود. 

این مساله چالش‌های مختلفی را برای لبنان ایجاد کرد. در انتخابات می 2018، ائتلاف مقاومت با کسب اکثریت مطلق 68 کرسی، پیروز انتخابات شد، اما کابینه توسط جریان المستقبل تشکیل شد چرا که نخست وزیر لبنان باید از میان اهل سنت باشد. با معرفی نخست وزیران نیز کرسی‌های وزارتی موضوع مهمی است و زمان زیادی را برای تشکیل می‌گیرد، کمااینکه برخی نظیر مصطفی ادیب موفق به تشکیل کابینه نمی‌شوند و برخی نظیر سعد الحریری در سال 2018 پس از 10 ماه کابینه را تشکیل می‌دهند.

در واقع؛ چالش‌های مربوط به سهم‌خواهی‌ها سبب «سیاسی شدن» فرآیند تشکیل کابینه در لبنان می‌شود. مصطفی ادیب نیز پس از انصراف در تشکیل کابینه جدید لبنان، گفت: «من خواستار سیاسی نشدن تشکیل کابینه بودم که متاسفانه این شرط در فرایند تشکیل دولت جدید محقق نشد.» 

سهم‌خواهی‌ها سبب ناپایداری توافق‌ها در لبنان می‌شود و این یکی از شاخصه‌های سپهر سیاسی لبنان محسوب می‌شود. مصطفی ادیب بعد از دیدار با میشل عون رییس جمهوری لبنان در کاخ بعبدا گفت: «برای من روشن شد توافقی که به خاطر آن ایفای ماموریت ملی در لبنان را پذیرفتم، وجود ندارد.» 

عامل دیگر ناکامی ادیب در تشکیل کابینه به کارشکنی خارجی‌ها مربوط است. لبنان از جمله کشورهای عربی است که مداخله خارجی در امور داخلی آن زیاد است و عمده مخالفت‌ها هم به دلیل تلاش برخی قدرت‌های غربی و عربی برای نادیده گرفتن و یا کاستن از وزن سیاسی حزب‌الله در لبنان است. این تلاش حتی پس از برگزاری انتخابات در قالب‌های مختلف از جمله ممانعت از کسب برخی کرسی‌ها توسط حزب‌الله و یا به راه انداختن تظاهرات خیابانی و ایجاد ناامنی و خشونت و متهم کردن حزب‌الله در چالش‌های مختلف اقتصادی و امنیتی انجام می‌شود. به نظر می‌رسد این وضعیت برای مصطفی ادیب نیز به وجود آمده و برخی کشورهای خارجی در فرآیند تشکیل کابینه با هدف کاستن از وزن حزب‌الله مداخله کرده‌اند. 

نکته دیگر این است که ناکامی ادیب در تشکیل کابینه برای لبنان تبعاتی خواهد داشت. دوره پیشبرد حسان دیاب در لبنان همچنان ادامه خواهد داشت و این به معنای ضعف دولت در این کشور است. در عین حال، بخش زیادی از مردم لبنان از انفجار مهیب روز چهارم بندر بیروت که بیش از ۱۹۰ نفر کشته و ۶۵۰۰ نفر زخمی داشته است، تاثیر پذیرفته‌اند و ناکامی در تشکیل کابینه سبب می‌شود رسیدگی به امور قربانیان انفجار بیروت با تأخیر انجام شود. همچنین توافق برای معرفی نخست وزیر جدید به خصوص شخصی که بتواند کابینه تشکیل دهد نیز موضوعی است که دشواری‌های خاص خود را دارد.