نقش خروج نظامیان امریکایی در روند صلح افغانستان

خروج یا عدم خروج نیروهای امریکایی در مهلت تعیین شده، مستقیما بر روند صلح و چشم انداز آینده آن تأثیر خواهد گذاشت. بسیاری از صاحب نظران، میزان این تأثیر را به اندازه ای عمیق می دانند که سرنوشت صلح را با تصمیم گیری درباره آینده نظامیان امریکایی در افغانستان، کاملا مرتبط می دانند.

جو بایدن؛ رییس ‌جمهوری امریکا گفته که خروج کامل نیروهای امریکایی از افغانستان در ضرب الاجل تعیین‌شده در اول ماه می سال جاری "خیلی سخت" خواهد بود.

او همچنین گفته است که "این اتفاق ممکن است بیفتد" اما دشوار است.

آقای بایدن در حالی تلویحا از احتمال تاخیر خروج کامل نیروهای امریکایی سخن گفته که قرار است امروزپنجشنبه، ۲۸ حوت نشستی درباره صلح افغانستان با حضور نمایندگان افغانستان، طالبان، چین، امریکا، روسیه و پاکستان در مسکو برگزار شود.

در این نشست قرار است در مورد تسریع روند جاری صلح و راه حل سیاسی میان طالبان و دولت افغانستان گفتگو و تبادل نظر شود.

آقای بایدن گفته است:"در حال تصمیم‌گیری در این مورد هستم، اینکه چه زمانی باید آنها (نیروهای باقیمانده امریکایی در افغانستان) خارج شوند."

او با اشاره به توافقنامه دوحه اضافه کرده که توافق ترامپ با طالبان بر یک "مذاکره خیلی مستحکم" استوار نیست.

ابراز تردید بایدن درباره خروج نظامیان امریکایی از افغانستان براساس مهلت تعیین شده در توافقنامه دوحه یعنی حدود یک و نیم ماه دیگر، نشان می دهد که امریکایی ها هنوز راهی برای رهایی از مأموریت مرگبار افغانستان پیدا نکرده اند.

همان گونه که بایدن هم اذعان کرده است، دولت او مطمئن نیست که توافقنامه دوحه به اندازه کافی قوی و مستحکم است و می تواند دغدغه ها و ابهامات موجود درباره افغانستان پساخروج را برطرف کند.

نکته کلیدی برای امریکا این است که آیا طالبان به تعهداتی که در توافقنامه دوحه داده اند، وفادار می مانند یا نه.

تحلیلگران می گویند که طالبان توافقنامه دوحه را به مثابه سند پیروزی و فتح خود در جنگی ۲۰ ساله  می دانند و معتقد اند که امریکا راهی جز خروج ندارد و در صورت خروج امریکایی ها قدرتی که بتواند در برابر آن گروه ایستادگی کند و مانع از به قدرت رسیدن آن شود، وجود نخواهد داشت.

به همین دلیل، در این باره که طالبان از رویکردهای تروریستی خود فاصله بگیرند، واقعیت های جدید افغانستان را به رسمیت بشناسند و به قواعد توزیع قدرت در کشوری کثیرالقومی تن در دهند، عمیقا تردید وجود دارد.

این تردید برای امریکایی ها جدی تر است؛ زیرا آنها مطمئن هستند که طالبان برخلاف تعهدی که در توافق دوحه داده اند، ارتباطات استراتژیک خود با القاعده را قطع نکرده اند و تروریست های خارجی همچنان در مناطق زیر سلطه طالبان در افغانستان به حیات و فعالیت خود ادامه می دهند. بنابراین، هیچ تضمینی وجود ندارد که طالبان پس از خروج کامل نظامیان امریکایی، به عهد خود عمل کنند و القاعده را از افغانستان بیرون برانند.

اخیرا فرمانده سنتکام یا ستاد فرماندهی مرکزی ارتش امریکا که مسئول حضور نظامی امریکا در خاورمیانه است، هشدار داد که خروج نیروهای امریکایی از افغانستان، بدون دستیابی به یک توافق صلح، خطر جنگ بزرگ را در پی دارد و ممکن است با خیز طالبان برای اشغال مراکز شهری همراه باشد که در نتیجه آن، دولت افغانستان، گرفتار جنگی فرساینده و نامحدود خواهد شد.

سیگار یا اداره ویژه بازرسی امریکا در امور بازسازی افغانستان هم هشدار داده است که خروج نظامیان امریکایی و قطع کمک های جهانی به فروپاشی دولت مرکزی افغانستان خواهد انجامید.

اینهمه در حالی است که طالبان پیشتر هشدار داده اند که اگر امریکایی ها در تاریخ تعیین شده در توافقنامه دوحه، کشور را ترک نکنند، آنان حملات خود بر قوای امریکایی و خارجی را از سر خواهند گرفت.

از قندهار هم خبر می رسد که نیروهای امریکایی به تازگی، مواضع شبه نظامیان طالبان را بمباران کرده اند؛ اقدامی که از نظر طالبان، نقض صریح توافقنامه دوحه است و از دید آگاهان، در آستانه برگزاری نشست های مسکو و آنکارا چه بسا پیامی از جانب امریکا به طالبان باشد که شرایط، فرق کرده و اگر طالبان به تعهدات خود در چارچوب توافق دوحه بازنگردند، واشنگتن آماده انجام اقدامات متقابل است. اظهارات تازه بایدن هم این برداشت را تقویت می کند.

با این حساب، خروج یا عدم خروج نیروهای امریکایی در مهلت تعیین شده، مستقیما بر روند صلح و چشم انداز آینده آن، تأثیر خواهد گذاشت. بسیاری از صاحب نظران، میزان این تأثیر را به اندازه ای عمیق می دانند که سرنوشت صلح را با تصمیم گیری درباره آینده نظامیان امریکایی در افغانستان، کاملا مرتبط می دانند.

واقعیت هرچه باشد، امریکا در میانه جنگی که خود آغاز کرده، دچار سردرگمی پیچیده ای شده است؛ به اندازه ای که خروج یا حضور نظامیانش در افغانستان، گونه های متفاوتی از پیامدهای منفی و ناگوار را در پی خواهد داشت؛ از وقوع جنگ داخلی و فروپاشی دولت تا قدرت گیری تروریزم و احیای دوباره رژیم امارت.