چرایی ارجحیت مذاکرات آستانه بر ژنو توسط اسد

سید رضی عمادی- بشار اسد، رییس‌جمهور سوریه، در گفت‌وگو با شبکه بلاروسی «او‌ ان‌ تی ONT»، با انتقاد از مذاکرات ژنو گفت، این مذاکرات بیشتر اقدامی تبلیغاتی و رسانه‌ای بوده که هیچ دستاوردی برای ما نداشته است اما بشار اسد مذاکرات آستانه را اقدامی موثر خواند.

سوال مهم این است که چرا بشار اسد درباره مذاکرات ژنو و آستانه دیدگاه متفاوتی دارد؟

مهمترین پاسخ این سوال این است که مذاکرات ژنو تاکنون دستاوردی برای کاستن از بحران سوریه نداشته است. درست زمانی که انتظار می‌رفت بازیگران شرکت کننده در ژنو 5 بتوانند از دستاوردهای سه دور مذاکره در آستانه بهره گرفته و تصمیمی در جهت کاستن از بحران سوریه بگیرند، حمله نظامی آمریکا به الشعیرات مانع از این شد که در مذاکرات ژنو از دستاوردهای آستانه استفاده بهینه شود. این در حالی است که تاکنون دستاوردهای 4 دور مذاکره در آستانه ایجاد و تثبیت آتش بس در مناطق مختلف سوریه، ایجاد مناطق کاهش تنش چهارگانه در سوریه و همچنین فراهم کردن زمینه کمک رسانی به گرفتارشدگان دربند تروریست‌ها است. 

در همین زمینه بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه گفت: «مذاکرات آستانه با دیگر مذاکرات فرق دارد، چرا که مذاکره با افراد مسلح اما با نظارت روسیه انجام گرفت. این مذاکرات نتایج مثبتی از طریق تلاش برای برقراری آتش‌بس داشته است. یکی از نتایج این مذاکرات توافق مناطق کاهش تنش بود. هدف اصلی از توافق مناطق کاهش تنش محافظت از جان غیرنظامیان و کاهش خونریزی در درجه نخست است.»

نکته دیگر در خصوص سازنده‌تر بودن مذاکرات آستانه در مقایسه با مذاکرات ژنو این است که شرکت کنندگان در مذاکرات ژنو توانستند گروه‌های تروریستی داعش و جبهه النصره و برخی از زیرشاخه‌های آن‌را جدا کنند و امکان مقابله با این گروهها فراهم شود. 

در همین خصوص، «سیدهادی سید افقهی»، کارشناس مسایل خاورمیانه گفت:

«در سلسله نشست‌های آستانه بحث بر این بوده تا زیر شاخه‌های داعش و جبهه‌النصره تحت فشار قرار بگیرند و حتی بحث بر سر این بوده است که چگونه باید با آنها مقابله شود. از این جهت امضاء سند ایجاد مناطق کاهش تنش در سوریه در آستانه ۴ اگر بتواند بر اساس اهداف مورد نظر پیش برود و درگیری‌ها کاهش پیدا کند، بدون تردید می‌توان مناطق مذکور را  تثبیت کرده و آنها را به عنوان «نقاط امن» خطاب کرد.» 

بنابراین اظهارات بشار اسد مبنی بر اینکه مذاکرات آستانه برای بحران سوریه دستاورد داشته و مذاکرات ژنو صرفاً تبلیغاتی بوده است، اظهاراتی واقع بینانه و بر اساس شناخت درست از تحولات میدانی سوریه است. 

سوال دیگر این است که چرا مذاکرات ژنو برخلاف مذاکرات آستانه تاکنون دستاورد مشخصی برای بحران سوریه نداشته است؟

یکی از علل اصلی این موضوع نیز به شمار کشورهای شرکت کننده باز می گردد. در حالی که در مذاکرات آستانه تنها سه کشور روسیه، ایران و ترکیه حضور پیدا می کنند و آمریکا نیز بازیگر ناظر اما در سطح پائین تری است، در مذاکرات ژنو شمار بازیگران شرکت کننده زیاد است. هر اندازه که شمار بازیگران در مذاکرات بیشتر باشد، امکان توافق نیز کاسته می‌شود. در مذاکرات ژنو بیش از آنکه بازیگران مخالف نظام سوریه در جهت تصمیم سازی برای بحران این کشور حرکت کنند، در جهت یارگیری‌های سیاسی با هدف ممانعت از برهم خوردن توازن قوا در عرصه میدانی سوریه حرکت کردند.