خروج آمریکا از برجام و انتظارات از اروپا

سرانجام پس از مدتها گمانه زنی در باره تصمیم دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در باره توافق هسته ای ایران و گروه 1+5 موسوم به برجام ، وی سه شنبه  8 مه در کاخ سفید اعلام کرد که آمریکا از برجام خارج خواهد شد و تحریم های گسترده و جدیدی علیه ایران به اجرا خواهد گذاشت.

این موضع ترامپ واکنش منفی جهانی از جمله از جانب شرکای اروپایی واشنگتن را به دنبال داشت.

فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اروپا با انتقاد شدید از این تصمیم ترامپ قاطعانه خواهان ادامه اجرای برجام شد واز ایران خواست که کماکان به برجام متعهد بماند. 

وی تاکید کرد: توافق هسته ای با ایران نتیجه 12 سال دیپلماسی است و به همه جامعه بین المللی تعلق دارد و نتیجه داده و هدفش که تضمین صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران می باشد محقق شده است.

سران سه کشور بزرگ اروپایی عضو گروه 1+5 یعنی بریتانیا ،فرانسه و آلمان نیز در بیانیه‎ای مشترک بر التزام خود در زمینه حصول اطمینان از اجرای توافق هسته‎ای ایران تاکید کردند.

به نظر می رسد اروپا اکنون در سر دو راهی سرنوشت سازی قرار گرفته است. اروپایی ها در ماههای اخیر تلاش گسترده ای برای حفظ برجام صورت دادند و در این راستا سفرها و رایزنی های سران و مقامات ارشد سه کشور اروپایی به آمریکا و دیدارهای آنها با ترامپ صورت گرفت .

با این حال این تلاش ها بی نتیجه بود و ترامپ همگام با مواضع اسرائیل در باره برنامه هسته ای ایران ، با بی حاصل خواندن برجام از آن خارج شد ./"جک استراو" Jack Strawوزیر خارجه اسبق بریتانیا معتقد است: تصمیم رئیس جمهوری آمریکا به خروج این کشور از توافق هسته ای با ایران، خطرناک و فاقد توجیه است. اکنون نه فقط اروپا بلکه سایر اعضای گروه 1+5 به طور کلی باید یک بار برای همیشه تکلیف خود را با آمریکا و مواضع و اقدامات یکجانبه گرایانه و قلدر مابانه آمریکا و ترامپ روشن کنند .

برجام اساسا به منزله توافقی که برای حل و فصل مساله هسته ای ایران بین ایران و گروه 1+5 صورت گرفت ،کارایی خود را نشان داده است و به اذعان آژانس بین المللی ارژی اتمی ،ایران همه تکالیف و تعهدات خود در چارچوب این توافق را انجام داده و همه اعضای گروه 1+5 به جز امریکا براین مساله اذعان دارند.هر چند که برخی مقامات آمریکایی نیز در سخنان خود به این مساله تصریح کرده اند.

با این حال خواسته های ترامپ در زمینه برجام نه فقط بر خلاف موارد مصرح در آن است، بلکه اساسا وی خواسته های فرا برجامی یعنی  ایجاد محدودیت برای برنامه موشکی ایران و تغییر سیاست های منطقه ای ایران را دارد که کاملا در راستای خواسته های اسرائیل و شرکای عرب واشنگتن مانند عربستان سعودی است.

 ”فرانک ویزنر” Frank Wisner معاون ‏وزیر خارجه پیشین آمریکا در امور امنیت بین ‏الملل، تصمیم ترامپ برای خروج از برجام را خطای استراتژیک جدی دانست و گفت: این اقدام بسیار تاسف بار است اما امیدوارم اروپا، چین و روسیه در توافق باقی مانده و از دستاوردهای آن دفاع کنند. 

موضع ایران درباره خروج ترامپ از برجام همان گونه که حسن روحانی رئیس جمهوری ایران بر آن تاکید کرد ،این است که از این پس توافق برجام میان ایران و پنج کشور بوده و ایران منتظر این است که سایر اعضای گروه 1+5 چگونه عمل خواهند کرد.

اروپا در دوره زمامداری ترامپ بر سر مسائل مختلف دچار شکاف روزافزون با آمریکا شده و اکنون برجام یک بزنگاه تاریخی و نقطه عطفی محسوب می شود که اتحادیه اروپا می تواند راه خود را ازآمریکا براساس منافع خود و امنیت و ثبات بین المللی از مسیر جنگ افروزانه ترامپ و شرکای صهیونیست آن جدا کند.

در این مسیر تاکید بر ادامه اجرای برجام، حفظ وگسترش روابط با ایران و مقابله با اقدامات تحریمی ایران از جمله موارد مد نظر در رویکرد اروپا در قبال برجام خواهد بود.