حذف دلار از ذخایر ارزی روسیه: زوال هژمونی پولی آمریکا در عرصه جهانی
روسیه حذف دلار از ذخایر خود را با جایگزینی ارز یوان و طلا آغاز کرده است.در این راستا بانک مرکزی روسیه سهم ارز یوآن چین و شمش طلا را در ذخایر خود به منظور متنوع ساختن دارایی‌های مبادلات خارجی افزایش داده وسهم یوآن از یک درصد در ۳ ماهه آخر سال ۲۰۱۷ به 8 /2 درصد در ۳ ماهه اخیر رسیده است.
ارز یوآن چین در کنار بیش از 17 درصد سهم طلا در حال حاضر یک پنجم ذخایر روسیه را تشکیل می‌دهند. بانک روسیه در حال حاضر دارایی‌های بر مبنای یوآن را نسبت به دیگر بانک‌های مرکزی جهانی بیشتر خریداری می‌کند.از زمان تحریم‌های غرب علیه روسیه در سال ۲۰۱۴روسیه تلاش کرده تا یوان را به عنوان ارز خارجی معتبر در ذخایر ارزی خود قرار دهد. به طوریکه روسیه و چین توافقنامه سوآپ ارزی یوآن-روبل را برای افزایش مبادلات دو کشور با ارزهای بین‌المللی انجام دادند. به رغم اینکه اکثر دارایی‌های «بانک روسیه» هنوز به دلار است اما نقش دلار در این بانک روز به روز کمرنگ‌تر می‌شود.این اقدام روسیه هم گام با اقدام مشابه از سوی چین برای کاهش نقش دلار است.در این راستا بانک‌های دولتی چین اقدام به جمع آوری دلارهای مردم این کشور کرده اند تا ارزش یوان در برابر دلار تقویت شود. تلاش های روسیه و چین همگام با تلاش برخی کشورها برای حذف سلطه دلار از بازارهای جهانی صورت می گیرد .این کشورها به این نتیجه رسیده اند که مبنا بودن دلار در مبادلات جهانی در دهه‌های گذشته به ضرر آنها تمام شده است.بنابراین در یکی دو سال گذشته این کشورها به ویژه روسیه و چین تلاش می‌کنند با پیمان‌های ارزی و حذف دلار از مبادلات و ذخایرشان، بعد جدیدی را در سیستم‌های مبادلات مالی بگشایند. تلاش کشورها برای حذف دلار از عرصه مبادلات مالی وپولی جهانی نشانه کاهش هژمونی اقتصادی آمریکا بر جهان است.در واقع دلار با کاهش مستمر جایگاه خود به عنوان نخستین ارز بین المللی مواجه شده است.صندوق بین المللی پول از کاهش نقش دلار در ذخایر ارزی کشورهای مختلف جهان خبر داد.این نهاد مالی بین المللی در گزارشی اعلام کرد، سهم دلار در ذخایر ارزی کشورهای مختلف جهان در سه ماه نخست 2018 کاهش یافته است و کشورها به یورو، یوان و پوند استرلینگ گرایش بیشتری پیدا کرده اند. آمارها حاکی از آن است که جایگاه دلار در ذخایر ارزی کشورها برای پنجمین، سه ماه متوالی ضعیف شده و به پایین ترین حد در چهار سال اخیر رسیده است. آمریکا پس از جنگ جهانی دوم تلاش کرده تا با هژمونی نظامی و هژمونی پولی ، سلطه خود را بر جهان تثبیت کند. آمریکا با استفاده از ابزار یا به نوعی سلاح دلار هژمونی اقتصادی را بر کشورها دنبال می‌کند و سیاست‌های اخیر ترامپ از جمله خروج از پیمان‌های اقتصادی، بی اعتنایی به قوانین و موازین تجارت جهانی، استفاده ازجنگ تعرفه ای و راه انداختن جنگ تجاری با کشورها هم در همین راستاصورت می گیرد. در واقع آمریکا بارها از موقعیت دلار به عنوان ارز اصلی بین المللی سوء استفاده کرده و آن را ابزاری برای اعمال فشار به دیگران قرار داده است. مثال بارز آن، تهدیدات ترامپ درباره مجازات شرکت ها و یا موسسات مالی و بانک هایی است که با ایران رابطه تجاری و مالی داشته باشند.اکنون به تدریج شاهد شکل گیری مقاومت جهانی علیه سیاست ها و اقدامات واشنگتن و نیز تلاشی مستمر برای کنار گذاشتن دلار به عنوان ارز مسلط بین المللی هستیم، ضمن این که اتحادیه اروپا نیز اکنون پی برده که رویکرد قبلی اش درباره محدود کردن یورو و رواج ندادن آن به عنوان ارز بین المللی، اشتباه بوده است.مهرداد عمادی، اقتصاددان معتقد است که جایگزین کردن یورو به عنوان ذخیره اول ارزی بانک‌های مرکزی، کاهش تقاضا برای دلار و در نهایت پایین آمدن ارزش آن را به دنبال دارد.در واقع آمریکا از وابستگی شرکت ها و بانک ها و سیستم مالی بین المللی به دلار به عنوان اهرمی برای واداشتن دیگران برای پیروی از خواسته های این کشور و یا ممانعت از آنها در پیگیری سیاست ها و اقداماتی که مورد دلخواه واشنگتن نیست، سوء استفاده می کند.
