برجام‌اروپایی؛ راهکار جدید اروپا برای عبور از تحریم‌های آمریکا
وزیر خارجه ایران درباره تلاش اروپا برای برقراری ارتباط مالی با ایران با هدف منتفع شدن از منافع اقتصادی برجام، گفت: اروپایی‌ها تاکنون با هفت بانک مرکزی توافق کرده‌اند که راهکار ویژه مالی برای ارتباط با ایران ایجاد کنند و در آینده نیز این راهکار را به موسسه‌ای تبدیل کنند.
«محمدجواد ظریف» تصریح کرد: این راهکار ویژه فقط برای اروپا نیست، بلکه برای سایر کشورها و شرکت‌هایی است که با ایران تعامل مالی دارند تا نقل و انتقال پول را به راحتی انجام دهند. وزیر خارجه ایران، اظهار کرد: «در راهکار جدید، کار مالی فقط با یورو انجام می‌شود و هیچ حضوری در بازارهای دلاری و آمریکا ندارد، که راهکار خوبی برای از بین بردن یکی از ساز و کارهای تحمیلی آمریکا در حوزه بانکی به نظر می‌رسد.»
این راهکار ویژه و جدید قرار است قبل از نوامبر آینده، یعنی پیش از شروع مرحله دوم تحریم‌های آمریکا ضد ایران اجرایی شود تا تضمینی برای بهره‌مندی ایران از منافع اقتصادی «برجام» باشد. «رفع‌تحریم‌ها» و «برخورداری ایران از منافع اقتصادی»، بخش کلیدی و حیاتی برجام است. با تحقق این مهم؛ جمهوری اسلامی ایران تاکید کرده است به تعهدهای برجامی خود پایبند خواهد بود؛ به همین سبب به اروپایی‌ها فرصت داده شده است تا سازوکاری ویژه برای این مهم ایجاد کنند.
این سازوکار ویژه به گفته «فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه‌اروپا؛ به طرح «اس‌پی‌وی- SPV» موسوم است و هدف از آن برقرار ماندن تجارت با دولت ایران حتی با وجود اعمال تحریم‌های آمریکاست. این راهکار ویژه نشان می‌دهد اروپایی‌ها مصمم هستند برجام به حیات خود ادامه دهد و تهدیدهای دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا برای مجازات اروپا، با اجرایی شدن سیستم جدید محلی از اِعراب ندارد. سیستم SPV برخلاف سوئیفت که در سطح جهانی قابل پیگیری است، فقط در اختیار اروپاست و آمریکایی‌ها نمی‌توانند معاملات آن را پیگیری کنند. دلار آمریکا در سیستم مالی SPV جایی ندارد و کارهای مالی به یورو انجام می‌شود تا شامل تحریم‌های آمریکا بر معاملات ایران با دلار نشود.
انتظار از اروپا برای حفظ برجام؛ کشورهای اروپایی را در برابر آزمون تاریخی و سیاسی قرار داده است تا نشان دهند تا چه اندازه خارج از اراده آمریکا می‌توانند در معادلات جهانی نقش‌آفرینی کنند. برجام؛ توافقی جهانی است و متعلق به آمریکا نیست که با خروج این کشور از این توافقنامه‌ای بین‌المللی، با مشکل رو به رو شود. در همین زمینه؛ «حسن روحانی» رئیس جمهوری اسلامی ایران عصر سه‌شنبه گذشته در دیدار «شارل میشل» Charles Michel نخست وزیر بلژیک در نیویورک، با بیان اینکه حفظ برجام مسوولیت بین‌المللی است، تاکید کرد: «اتحادیه‌اروپا در برابر یک امتحان بزرگ نه صرفا مقابل ایران، بلکه در برابر جهان قرار دارد.»
مواضع سیاسی و تبلیغاتی اروپا در برابر خروج آمریکا از برجام مورد تایید است اما بقای این توافق چندجانبه به اراده عملی طرف‌های دیگر برجام بستگی دارد. موضع‌گیری اخیر کشورهای گروه «چهار به علاوه یک» در نشست شورای امنیت سازمان ملل به ریاست ترامپ در حمایت از برجام نشان داد اروپایی‌ها درچارچوب ابتکار جدید (سیستم مالی SPV)، مخالف نگاه آمریکا به توافق هسته‌ای ایران و اعمال تحریم‌ها هستند. در همین زمینه؛ «کلسی داونپورت» مدیر سیاست‌گذاری تکثیر اتحادیه کنترل تسلیحاتی آمریکا اخیرا گفت: «اتحادیه‌اروپا همچنان به تعهد خود به برجام تاکید دارد و با محکوم کردن تحریم‌های آمریکا ضد ایران، به دنبال گزینه‌هایی برای دور زدن تحریم‌های آمریکاست.»
با عملی شدن سازکار جدید اروپایی‌ها برای حفظ تجارت با جمهوری اسلامی ایران، مرحله جدیدی از انزوای آمریکا در جهان رقم خواهد خورد و نشان می‌دهد ادبیات و سیاست کنونی این کشور در نظم چندجانبه‌گرایی جایی ندارد و حتی اصرار بر آن تمسخر سران کشورها را به دنبال خواهد داشت.
