انزوای حقوقی امریکا با رای دیوان بین المللی دادگستری

دیوان بین المللی دادگستری به عنوان رکن حقوقی سازمان ملل متحد، بزرگترین نهاد بین المللی در حکمی ، امریکا را از بازگرداندن تحریم های ناشی از خروج این کشور از توافق هسته ای با ایران منع کرد .

عبدالقوی احمدیوسف ، قاضی دیوان بین المللی دادگستری در هنگام صدور رای گفت :  «این دیوان به اتفاق آرا حکم داد که واشنگتن باید هر گونه مانع ناشی از تدابیر اتخاذ شده در روز هشتم ماه مه (18 ثور) را که موجب بروز اخلال در صادرات آزاد دارو و خدمات پزشکی، غذا و محصولات و اقلام کشاورزی و نیز قطعات هواپیما به ایران می شود، برچیند.» 

دراین حکم به پیمانی اشاره شده است که در سال 1955 میان ایران و امریکا به امضا رسید و طرفین متعهد شدند از اقداماتی که به منافع تجاری و حقوق کنسولی شخصیت های حقیقی و حقوقی دو طرف لطمه وارد می کند، خودداری کنند. 

در پی خروج یکجانبه امریکا از توافق هسته ای - برجام - و تصمیم رییس جمهوری امریکا مبنی بر بازگرداندن تحریم های هسته ای، جمهوری اسلامی شکایتی را در خصوص نقض پیمان مودت علیه امریکا به دیوان طرح کرد. دیوان نیز درحکمی دستورموقت صادر کرد و از امریکا خواسته از به نقض پیمان مودت خاتمه دهد .این حکم پیروزی بزرگ حقوقی برای ایران و مصداق بارزی از انزوای کامل امریکا درموضوع خروج از برجام قلمداد می شود . 

پیش از این و قبل از این که دونالد ترامپ، رییس جمهوری امریکا خروج این کشور را از برجام اعلام کند، سران کشورها و مجامع بین المللی در مورد منزوی شدن امریکا هشدار داده بودند. با این حال ، ترامپ با نادیده گرفتن این هشدارها از توافقی خارج شد که به تائید 7 کشور به همراه اتحادیه اروپای 28 عضوی رسیده بود و اعتبار آن را قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل تضمین کرده بود . 

اکنون رای دیوان بین المللی دادگستری که برای تمامی کشورهای جهان از جمله امریکا لازم الاجرا و الزامی به شمار می آید، باید ازهر اقدام خسارت بار به حقوق ایران تا پیش از صدورحکم نهایی خودداری کند.

البته کارنامه امریکا درمواجه به احکام و تصمیمات نهادهای بین المللی ازجمله دیوان بین المللی دادگستری و شورای امنیت سازمان ملل، تردید هایی را در مورد اجرای حکم صادر شده از سوی دیوان ایجاد کرده است.

دولت کنونی امریکا به شکل بسیارعریان و بدون هیچ پرده پوشی، ضدیت خود را با نهادهای بین المللی و موسسات وابسته به سازمان ملل از جمله یونسکو و شورای حقوق بشر نشان داده است. از این رو، چه بسا ترامپ در ادامه تضعیف نظم بین المللی و به چالش کشیدن اقتدار نهادهایی همانند دیوان بین المللی دادگستری، از تمکین رای صادر سر باز زند.

با این حال و فارغ از نحوه برخورد واشنگتن با تصمیمات دیوان، رای صادره ، حقانیت جمهوری اسلامی را در این دعوای حقوقی نشان می دهد. پیش از این، آژانس بین المللی انرژی اتمی به عنوان دیده بان هسته ای سازمان ملل طی 12 گزارش فصلی، پایبندی ایران به توافق هسته ای را اعلام کرده بود.

هفته پیش نیز درجلسه ای به ریاست دونالد ترامپ در شورای امنیت سازمان ملل ، تمامی کشورهای عضوغیر از امریکا، آشکارا یا تلویحا، برجام را مورد حمایت قرار دادند و از تصمیم واشنگتن برای خروج از این توافق انتقاد کردند. اکنون رای دیوان بین المللی دادگستری نشان می دهد دولت ترامپ در اتخاذ تصمیم خروج از برجام تا چه اندازه تنها و منزوی مانده است.