ویژگی های پیامبر(ص) در قرآن کریم

در ایام باشکوه سالروز ولادت پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد مصطفی (ص) قرار داریم. مسلمانان اهل سنت، 12ماه ربیع الاول و مسلمانان شیعه 17 این ماه را سالروز ولادت پیامبر (ص) می دانند. سال ها پیش، امام خمینی (ره) رهبر فقید انقلاب اسلامی ایران که خود از منادیان وحدت در جهان اسلام بود؛ از این مسئله برای اتحاد و نزدیکی بین فرق اسلامی استفاده کرد و فاصلۀ بین این دو تاریخ را "هفتۀ وحدت" اعلام کرد. با این نامگذاری این ایام به فرصتی برای تحکیم همبستگی امت اسلامی تبدیل شده است.

قرنها از حضور مردی بزرگ در میان بشریت می گذرد؛ اما هرگاه از نام و منش او سخن گفته می شود، دریچه ای تازه بر انسان گشوده می گردد. از حضرت محمد (ص) خاتم پیامبران سخن می گوئیم. او آخرین و عالی ترین تعالیم الهی را به بشریت عرضه کرد و اسلام را دین برگزیده برای تمام عصرها و نسلها عرضه کرد. بنا به شواهد تاریخی، در مراحل ابتدایی دعوت و حتی در تمامی سالهای زندگی پیامبر آنچه سبب جلب قلوب مردم به اسلام شد؛ اخلاق بسیار نیکو، خوشرویی و نرمخویی پیامبر بود. مردم او را با جان و دل دوست داشتند و سالها قبل از بعثت، به دلیل امانتداری و درستکاری به وی لقب امین داده بودند.

از آنجا که پیامبران با خدای جهان ارتباطی عمیق دارند و پیام او را دریافت می نمایند، در مواقع لزوم برای اثبات رسالت خود در کنار دلیل و منطق، از معجزه نیز استفاده می کنند. معجزه ، جریانی است که با اذن خداوند و به دست پیامبر جاری می شود. همه پیامبران الهی با توجه به شرایط زمانی خود، دارای معجزه بوده اند. در قرآن کریم به ده ها معجزه از پیامبران گذشته چون موسی (ع) و عیسی (ع) اشاره شده و پیامبر اسلام (ص) در مواقع مختلف درباره اعجاز پیامبران پیش از خود، سخن گفته است. هر یک از پیامبران به تناسب شرایط زمانی و مکانی برای اثبات نبوت خود معجزه ای دیگران از آوردن آن ناتوان بودند، ارائه نمودند. ولی با گذشت زمان و تغییر زمان آن معجزه ها، موضوعیت خود را از دست دادند، زیرا اختصاص به همان زمان داشتند. بدیهی است حضرت محمد (ص) نیز به عنوان آخرین رسول خداوند، دارای معجزات متعدد بوده است. قرآن کریم به عنوان بزرگترین و ماندگارترین معجزه پیامبر اسلام است. قرآن مهمترین دلیل بر حقانیت نبوت حضرت محمد و آئین او است. کتابی شگفت که سرشار از معارف و حقایق الهی است. قرآن، کتاب جاوید و همیشگی است. معجزه ای است که دائماً در اختیار بشر قرار دارد، محدودیت مکانی و زمانی ندارد و مطالب آن، همواره نو و تازه است. عالی ترین برنامه زندگی است و به بهترین و نیکوترین راه هدایت می کند. قرآن، کلام دلنشین و روشن خداست و هیچکس نمی تواند سخنی مانند آن بیافریند.

پیامبر گرامی اسلام حامل وحی الهی بود و قرآن کریم را برای نجات ورستگاری انسانها به ارمغان آورد. در این کتاب الهی، موارد بسیاری از فضایل رسول خدا (ص ) مطرح شده است. قرآن، دین پیامبر را برترین دین الهی ذکر می کند و متذکر می شود که آورنده چنین دینی خود ارزشی گران سنگ و بی نظیر دارد. چنانچه  در آیه 28 سوره فتح می فرماید : «اوست که پیامبرش را با کتاب هدایت و دین حق فرستاده تا حقانیت برتر آن دین را بر همه ادیان پیروز گرداند و خدا بر این شهادت کافی است .»

قرآن همچنین به این نکته اشاره دارد که اگرچه نعمت نبوت بر اساس مشیت الهی، به گروهی از برگزیدگان درگاهش اختصاص یافته، ولی این بدان معنی نیست که انبیاء از نظر فضائل در یک سطح قرار دارند، قرآن کریم بدین معنی تصریح نموده و می فرماید: «تِلْکَ الرُّسُلُ فَضَّلْنَا بَعْضَهُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ...»،« بعضی از آن رسولان را بر بعضی دیگر برتری دادیم..»(253 - بقره). بر مبنای آیات قرآن، اینگونه استنباط می شود که گذشته از فضائل مشترک پیامبران الوالعزم همانند دریافت وحی، کتاب آسمانی، مصونیت از گناه و خطا، معجزه و ... رسول گرامی اسلام(ص) دارای فضائل خاص و ویژه ای است که هیچ یک از انبیا از آن برخوردار نبوده و این امر اختصاص به پیامبرعالیقدر اسلام دارد تا آنجا که در آیه ای برای نشان دادن جایگاه رفیع پیامبر به جان او سوگند می خورد (سوره حجر-72). و در آیه ای دیگر، از مسلمانان می خواهد حتی در رفتارهای فردی هم حریم او را پاس بدارند و در برابر او  صدای خود را بلند نکنند. (حجرات – 2)

از دیگر امتیازات رسول گرامی اسلام صلی الله علیه وآله وسلم در قرآن  این است که وجود حضرت، باعث مصونیت مردم از عذاب آسمانی الهی است.خداوند در معرفی پیامبر می فرماید: «وَ ما کانَ اللَّهُ لِیعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فیهِمْ» ولی(ای پیامبر!) تا تو در میان آنها هستی، خداوند آنها را مجازات نخواهد کرد. (انفال -33)این امر نشان دهنده آن است که وجود پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم، موجب ایمنی امت از عذاب می باشد. لذا در روایتی از پیامبر اکرم نقل شده است: «امت من مانند امت های گذشته مجازات و عذاب نخواهند شد که عذاب آسمانی مانند قوم لوط یا اقوام دیگر بر آن ها نازل شود.»

خداوند برای پیامبراکرم (ص) ویژگی‎هایی برشمرده است از جمله این‌که پیامبر از جنس مردم و برخاسته از دل مردم است او آشنا با درد و رنج  است چراکه  خود در زندگی سختی‎های فراوانی کشید از اینرو با درد و رنج مردم آشناست و جدای از مردم نیست. خداوند در آیه ۱۲۸ سوره توبه می فرمایند: «لَقَدْ جَاءکُمْ رَسُولٌ مِّنْ أَنفُسِکُمْ عَزِیزٌ عَلَیْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِیصٌ عَلَیْکُم بِالْمُؤْمِنِینَ رَؤُوفٌ رَّحِیمٌ »، «قطعاً براى شما پیامبرى از خودتان آمد که بر او دشوار است ‏شما در رنج بیفتید به [هدایت] شما حریص و نسبت به مؤمنان دلسوز مهربان است».

شخصی از حضرت علی ( ع ) خواست که اخلاق نیکوی پیامبر را توصیف کند آن حضرت فرمود : آیا تو نعمتهای دنیا را می توانی بشماری ؟ آن شخص گفت : چگونه نعمتهای دنیا را به حساب آورم درحالی که خداوند فرموده است اگر بخواهید نعمتهای خدا را بشمارید - نمی توانید شمارش آن را به پایان برسانید. علی (ع ) به آن مرد فرمود :خداوند در قرآن نعمتهای دنیا را اندک می شمارد - اما در توصیف اخلاق پیامبر می فرماید :« تو صاحب خلق و خوی عظیم هستی» وقتی تو از شمارش چیز اندک ( نعمتهای دنیا ) ناتوان هستی - من چگونه امر عظیمی چون ویژگیهایی اخلاقی پیامبر خدا را بشمارم ؟ با اینهمه؛ بدان که مکارم اخلاق به وسیله پیامبر اکرم (ص ) به کمال رسید چنانکه خود آن حضرت فرمود : من برانگیخته شدم تا اخلاق نیکو را کامل کنم .

در سوره انبیا آیه 107 می خوانیم : «وَمَا أَرْسَلْنَاکَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعَالَمِینَ»؛ پیامبر  مایه رحمت برای جهانیان و تمام انسان ها است، زیرا او نشر آیینی را بر عهده گرفت که نجات بخش همگان است. حال اگر گروهی از آن استفاده نکردند و خود را از آن محروم ساختند تاثیری بر عمومی بودن رحمت نمی گذارد. رسول خدا(ص) به خورشید روشنی بخش می ماند که راه سعادت را به همگان نشان می دهد. 

معراج رسول گرامی اسلام ، سفری روحانی است که قرآن کریم از آن سخن می گوید و آن را تائید می نماید. قرآن کریم هدف این سفر را نشان دادن نشانه ها و شگفتیهای عالم آفرینش به پیامبر عظیم الشان می خواند تا او نیز پس از درک عوالم هستی و مشاهده آنها ، راههای سعادت را به بشریت بنمایاند. در سوره نجم نیز خداوند بصورت ظریفی حقانیت پیامبر را تایید نموده ، می فرماید : «سوگند به ستاره، هنگامی که افول می کند که هرگز دوست شما ( محمد ) ، منحرف نشده و مقصد را گم نکرده است و هرگز از روی هوای نفس سخن نمی گوید » ( آیات اول سوره نجم ) ... « آیا با او درباره آنچه دیده ، مجادله می کنید ؟ » ( آیه 12 )

بدون شک سیره و گفتار پیامبر اسلام (ص ) الگوی سازنده ای برای یک زندگی متعالی است و هرکس که درصدد یافتن رستگاری و سعادت است - شایسته است به این سرمشق جاودانه بنگرد و به آن تاسی کند. خداوند در آیه 46 سوره احزاب پیامبر بزرگوار اسلام  را « سراجاً منیراً » معرفی می کند . یعنی ، چراغ فروزان و نور بخش / چراغ روشن چه بخواهد ، چه نخواهد ، هرجا که باشد ، محیط خود را نورانی می کند . پیامبر (ص ) هرجا بود ، در کوچه ، مسجد و یا خانه ، با اخلاق و رفتار و با کیفیت عمل و نوع برخورد و دانش و حکمت خود ، فضا را روشن می کرد و پرده های ظلمت و جهل را فرو می افکند . نور درخشان حضرت محمد (ص) همچنانکه دلهای صاحبان اندیشه را در عصر خود تسخیر کرد ، اکنون نیز تابنده است و این همه ، از آن روست که تمام حرکات و الفاظ و گفتار پیامبر (ص ) یکپارچه برای خدا و درخدمت او بود . 

در پایان بهترین درود و سلام خود را نثار روح پاک و مطهر رسول خدا نموده ، همچنانکه  خداوند و فرشتگان الهی بر او سلام و درود می فرستند:  

«إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ ۚ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِیمًا»

«خدا و فرشتگانش بر پیامبر درود مى فرستند; اى کسانى که ایمان آورده اید! بر او درود فرستید، و سلام گوئید، و کاملاً تسلیم (فرمان او) باشید.»