لوپوئن: ناتو در آستانه فروپاشی
ناتو در حالی هفتاد ساله می شود که با چالش های متعدد و خطر فروپاشی از درون مواجه است.
روزنامه لوپوئن در آستانه هفتادمین سالگرد تاسیس ناتو، در مقاله ای به بررسی وضعیت این ائتلاف پرداخت. این نشریه فرانسوی نوشت: پیمان ناتو در روز پنجشنبه چهارم ماه آوریل هفتاد ساله می شود. این در حالی است که پیمان آتلانتیک شمالی با چالش‌های متعدد و ویرانگری روبروست.
اعضای پیمان ناتو در 23 آوریل سال 1999 پنجاهمین سالگرد تاسیس این ائتلاف را در واشنگتن جشن گرفتند. این مراسم 10 سال پس از فروپاشی دیوار برلین و پایان تهدید شوروی در شرق پس از جنگ دوم جهانی برگزار شد.
مراسم پنجاهمین سالگرد تاسیس ناتو به یک جشن شباهت داشت. تمامی سران کشورها و سران کشورهای عضو ناتو برای شرکت در این جشن به واشنگتن رفته بودند. برخی از سر بی احتیاطی فروپاشی شوروی را پایان تمامی تهدیدها برای دمکراسی قلمداد کردند.
بیست سال از آن مراسم می گذرد و در روز پنجشنبه چهارم آوریل سال جاری فقط 28 وزیر امور خارجه کشورهای عضو ناتو در کنار دونالد ترامپ در مراسمی کوتاه و مختصر هفتادمین سالگرد ناتو را برگزار می کنند.
برنامه ریزی‌های مختصری برای این مراسم در نظر گرفته شده است. این در حالی است که ناتو برای دفاع از دمکراسی کشورهای عضو در برابر تهدیدهای جدید و نوظهور در مرزهای اروپای شرقی و یا تهدیدهای ناشی از اسلامگرایان افراطی – به رغم ضربه سنگینی که از کشورهای بنیانگذار ناتو دریافت کرده اند – یک ضرورت است.
البته برخی از کشورها مثل ترکیه گاهی این میراث ارزشمند را به دست فراموشی می سپارند!
وقتی پس از فروپاشی دیوار برلین از میخائیل گورباچف در خصوص آینده ناتو سوال شد، وی پاسخ داد: «ناتو ناپدید می شود.»
گورباچف از رهبران جمهوری دمکراتیک آلمان خواسته بود از شلیک به سوی تظاهرات کنندگانی که خواستار آزادی عبور از دیوار برلین و دیدار با خانواده‌های شان بودند، خودداری کند.
اما به هر ترتیب بر خلاف پیش بینی میخائیل گورباچف، ناتو از میان نرفت. بلکه برعکس پیش بینی وی، ظهور مجدد ملی گرایی در روسیه پس از به قدرت رسیدن ولادیمیر پوتین، به دلیل اصلی بقای ناتو مبدل شد. پیمان آتلانتیک شمالی هم اکنون برای کشورهای اقماری شوروی که به غرب ملحق شده اند، ائتلافی کارآمد قلمداد می شود.
رویدادهای گرجستان، سلطه روسیه بر کریمه، جنگ شبه نظامیان طرفدار روسیه در اوکراین و همچنین ورود نیروهای روس به ونزوئلا نشان می دهد که جنگ سرد با چهره ای جدید آغاز شده و کم خطرتر از جنگ سرد در دوران امپراتوری شوروی نیست.
بی تفاوتی آلمان
اگر چه این خطرات به تقویت هماهنگی‌ها و اتحاد در ناتو منجر شده، اما عملکرد دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا اصلی ترین تامین کننده نیازهای مالی، تسلیحاتی و اصلی ترین تامین کننده نیرو، این پیمان را از داخل تهدید کرده و برای ادامه حیات آن به نگرانی جدی مبدل شده است.
آمریکا پست‌های کلیدی و مهم را در ناتو در اختیار دارد و دونالد ترامپ به محض کسب قدرت به شرکای آمریکا هشدار داد که ممکن است از این پیمان خارج شود. وی در تشریح دلایل تهدید خود، از ناکافی بودن سهم 28 کشور عضو ناتو در تامین بودجه این پیمان سخن به میان آورد.
البته سایر روسای جمهوری آمریکا نیز به این مسئله اشاره کرده بودند. ترامپ به روش همیشگی خود که ناگهانی و مبهم عمل می کند، هشدار و یا حتی می توان گفت اولتیماتوم داد که اگر سایر کشورهای عضو ناتو 2 درصد از تولید ناخالص ملی شان را به امور دفاعی اختصاص ندهند، دیگر نباید روی مشارکت آمریکا در تامین بودجه این ائتلاف حساب کنند.
لازم به ذکر است که آمریکا 3 ممیز 5 درصد از تولید ناخالص ملی خود را به این امر اختصاص داده است.
این درخواست، مقر ناتو و کشورهای عضو پیمان آتلانتیک که به چتر حمایتی آمریکا وابسته هستند را به وحشت انداخت. بر خلاف فرانسه و بریتانیا، هیچیک از کشورهای عضو از نیروی بازدارندگی بهره مند نیستند. به یک باره تلاش‌هایی آغاز شد.
ینس استولتنبرگ Jens Stoltenberg دبیر کل نروژی ناتو چند روز پیش با غرور اعلام کرد که 7 کشور عضو ناتو بیشتر از 2 درصد از تولید ناخالص ملی شان را به امور دفاعی اختصاص داده اند.
این اتفاق خوبی است، اما کافی نیست. چرا که بودجه دفاعی 21 کشور دیگر عضو ناتو – از جمله فرانسه که 1 ممیز 8 درصد از تولید ناخالص خود را به امور دفاعی اختصاص داده - کمتر از 2 درصد بوده است.
اما باید خاطر نشان کرد که تنبل ترین شاگرد در پیمان ناتو، آلمان اولین قدرت اقتصادی اروپا است. این کشور 1 ممیز 23 درصد ازتولید ناخالص خود را به عنوان بودجه در اختیار ناتو قرار داده است.
به همین دلیل دونالد ترامپ در هر دیدار با آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان، نگاهی خصمانه به وی دارد. دونالد ترامپ در آخرین اجلاس برگزار شده آلمان را متهم کرد که «روسیه را ثروتمند می کند» یا این که «آلمان اسیر روسیه است.» کاخ سفید، آلمان را به دلیل بی تفاوتی نسبت به مسایل دفاعی و همکاری‌های این کشور با روسیه و یا چین سرزنش می کند.
پروژه خط لوله نورد استریم 2 که سالانه 55 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی به آلمان منتقل می کند و انحصار شرکت چینی هواوی در این کشور همواره از سوی واشنگتن مورد انتقاد بوده است.
در مراسم هفتادمین سالگرد تاسیس ائتلاف آتلانتیک شمالی در چهارم ماه آوریل، احتمال تکرار تهدید و هشدار از سوی ترامپ علیه ناتو بسیار ضعیف است. چرا که در واشنگتن، سردمداران آمریکایی به پیمانی که کشورهای دو سوی اقیانوس اطلس را با یکدیگر متحد می کند، متعهد هستند.
رهبران دو حزب دمکرات و جمهوریخواه در آمریکا از ابراز تمایل و تعهد خود نسبت به ناتو دریغ نمی کنند. تاجایی که پاتریک شانان وزیردفاع این کشور در اظهاراتی در تضاد با سخنان دونالد ترامپ، از تعهد بدون تردید آمریکا در قبال ناتو سخن به میان آورد.
اما خطر اصلی جای دیگری است: دونالد ترامپ قصد گسترش ناتو به سوی برزیل به ریاست جمهوری جائیر بولسونارو Jair Bolsonaro - راستگرای افراطی - و به سوی فیلیپین به ریاست جمهوری رودریگو دوترته Rodrigo Duterte را دارد و اعضای اروپایی پیمان آتلانتیک شمالی با توجه به مشارکت ناکافی شان در تامین بودجه ناتو، خود را در برابر دستان باز دونالد ترامپ در موضع ضعف می بینند.
سران این دو کشور به دلیل روش‌های تندی که در اداره کشورهای شان اعمال می کنند و به دلیل کم توجهی به حقوق بشر از محبوبیتی برخوردار نیستند.
این خطر وجود دارد که پذیرش برزیل و فیلیپین به جمع اعضای پیمان ناتو، دردسر به دنبال داشته باشد. اما اگر ترامپ از مخالفت با پذیرش این کشورها در پیمان آتلانتیک شمالی عصبانی شود، بروز هر اتفاقی ممکن خواهد بود.
