Pars Today

دهم ربیع الثانی یادآور وفات بانویی بزرگواری است که با هجرت سرنوشت ساز خویش، زمینه ساز افتخاری بزرگ برای مسلمانان شد. این بانوی گرامی، حضرت فاطمه معصومه (س) ، دختر امام کاظم (ع) و خواهر با وفای امام رضا (ع) است.

هنگامی که امام رضا)ع( از مدینه به مرو تبعید شدند، با خواهر بزرگوارشان فاطمه معصومه(س) وداع ویژه ای داشتند. آنان به کنار مزار و مرقد جدّ بزرگوارشان رسول خاتم)ص) رفتند، و ضمن تجدید عهد با ایشان،  وداع جانسوزی نمودند. وداع برادر و خواهری که وداع زینب کبری با امام حسین (ع) در روز عاشورا را تداعی می کرد. امروز ؛ دهم ربیع الثانی مصادف با سالروز رحلت  حضرت فاطمه معصومه (س) است، و می خواهیم از بانوی بزرگواری سخن بگوییم که تفسیر بلند تبعیت از ولایت، و ترجمان بلند عاشورا است.

فاطمه معصومه (س) بانوی بزرگواری که در شوق پیوستن به برادر، راهی سرزمین مرو( در شمال شرقی ایران) گردید. اما روزگار برای او مقصد دیگری رقم زد و شهر قم آرامگاه ابدی ایشان گردید. ضمن عرض تسلیت این روز به تمامی دوستداران پیامبر (ص) و اهل بیت آن حضرت، برمحمد وآل محمد سلام و درود می فرستیم و فرازهایی از زندگی این بانوی بزرگ فضیلت و کرامت را با هم مرور می کنیم!

برجسته ترین ویژگی این بانوی با کرامت، عالمه بودن ایشان از سنین کودکی است. حضرت معصومه (س) همچون عمه بزرگوارشان، زینب کبری (س)، به دلیل پرورش یافتن در دامان امامت و وحی، از کودکی در علوم دینی تبحّر داشتند. همانگونه که روزگاری زینب کبری در کنار دو امام معصوم (امام حسن و امام حسین علیهماالسلام) در کنار تفسیر قرآن، به پاسخگویی سوالات دینی نیز مشغول بودند، حضرت فاطمه معصومه(س)، محل رجوع و جوابگویی مسائل شرعی و فتاوای شیعیان و دوست داران اهل بیت (ع) بودند. نقل شده است که روزی عده ای از پیروان اهل بیت از دیگر شهرها وارد مدینه شدند تا سوال های مذهبی خود را از امام کاظم (ع ) بپرسند. آنان پس از ورود به مدینه به سوی خانه امام کاظم (ع ) به راه افتادند. اما هنگامیکه به درخانه امام رسیدند، متوجه شدند که ایشان در مسافرت است. اندوه فراوان از اینکه نه امام را دیده اند و نه پاسخ برای سوالات خود یافته اند، رنج سفر آ نان را دو چندان کرد. به فکر بازگشت بودند که ناگهان حضرت معصومه (س)، که در آن زمانی دختری خردسال بود، از آنان خواست تا سؤالات خود را به وی بدهند. پس با دقت تمام، پاسخ یکایک سؤالات را نوشت و دوباره نامه ها را به آنان برگرداند. برای کاروانیان جای بسی شگفتی بود که دختری با وجود سن کم بتواند این چنین سوالات فقهی را پاسخ گوید. اهل کاروان در راه بازگشت، امام موسی کاظم (ع) را دیدند که از سفر برمی گشت. مشتاقانه به دیدار امام شتافتند و ماجرا را بازگو کردند و دستخط دختر امام را به ایشان نشان دادند. امام کاظم (ع) تا نامه را گشود، با دیدن دستخط و پاسخ های دخترش اظهار شعف و شادی نمود و فرمود: " فداها ابوها: پدرش فدای چنین دختری باد. "این سخن  تداعی کننده سخن رسول خدا (ص) نسبت به دختر گرامی اش حضرت فاطمه (س) است. فاطمه معصومه(س) همچون فاطمه زهرا به خوبی از پیامبر اسلام آموخته بود که "هر کس روایتی بیاموزد و خود از آن بهره برد و یا به دیگری بیاموزد، تا او سود برد، برایش از عبادت شصت سال بهتر خواهد بود."  لذا هم خود احادیث فراوان را از پدر و برادر بزرگوارش فرا گرفت و هم با وجود اختناق و سختگیری خلفای بنی عباس، روایاتی را برای مردم نقل می نمود. از حضرت معصومه(س)  آن بانوی علم و کرامت چندین روایت در منابع حدیثی به یادگار مانده است، که اکثرشان بر محور امامت و ولایت است.

حضرت معصومه(س) با شناخت درست زمان خویش در حالیکه پدرش، امام موسی کاظم(ع) به جرم "امام رافضی" بودن و انحراف از دین در زندان شکنجه و به شهادت رسیده و برادرش امام رضا(ع) برای مراقبت و مواظبت بیشتر به بهانه ولایت عهدی مأمون، به خراسان فرا خوانده شده، با بیان احادیث صحیح و محکم، پایه های امامتِ شیعیان را تقویت و بازسازی نمود. یکی از این احادیث، حدیث منزلت است که رسول خدا(ص) فرموده اند: "جایگاه علی نسبت به من مانند جایگاه هارون به موسی است." یعنی همچنان که هارون وصی و جانشین موسی بود، حضرت علی(ع) نیز وصیّ پیامبر است، و بعد از او، حسن و حسین(ع) و سپس علی بن الحسین، محمد باقر، جعفر صادق آنگاه می رسد به پدر بزرگوارشان، موسی بن جعفر(ع) که وصیّ و جانشین پیامبر (ص) محسوب شده و پس از شهادت، این مقام امامت و وصایت، به امام رضا (ع) رسیده است. حضرت معصومه(س) با بیان این روایت، ثابت می نماید که ولایت عهدی امام رضا (ع)  از طرف مأمون بی معنی است، چرا که امام هشتم خود صاحب امامت و ولایت و جانشینی پیامبر است. همان طوری که خود حضرت رضا(ع) به مأمون فرمود: اگر خلافت و امامت حق تو است حق واگذاری آن را نداری، و اگر حق دیگران است (که در حقیقت چنین است و حق ماست) تو چرا خود را خلیفه خوانده و ولی عهد انتخاب می کنی!

حضرت معصومه (س) برای تقویت ریشه های امامت و ولایت در درون دلهای مسلمانان، بخصوص شیعیان و دوستداران اهل بیت، حدیثی را که ناقل آن فاطمه زهرا(س) بود را تکرار می فرمود. در این روایت آمده است:" من مات علی حبّ آل محمّدٍ مات شهیداً؛ همانا هرکس با محبّت آل محمّد(ص) بمیرد شهید مرده است." البته این حدیث فقط از زبان حضرت معصومه(س) در منابع شیعه نیامده است، بلکه اهل سنت نیز این حدیث را با تفصیل بیشتر نقل نموده اند که پیامبر اسلام(ص) فرمود: " هر کس با محبّت آل محمّد بمیرد، شهید از دنیا رفته است، آگاه باشید! هر کس با محبّت آل محمد از دنیا رود، بخشوده شده از دنیا رفته است، آگاه باشید! هر کس با محبت آل محمد(ص) از دنیا رود، با توبه از دنیا رفته است، آگاه باشید! هر کس با محبت آل محمد(ص) از دنیا برود، فرشته مرگ او را بشارت به بهشت می دهد و سپس نکیر و منکر به او بشارت دهند. آگاه باشید! هر کس با محبّت آل محمّد(ص) از دنیا رود، در قبر او دو در به سوی بهشت گشوده می شود، آگاه باشید! هر کس با محبّت آل محمّد از دنیا رود، خداوند قبر او را زیارتگاه فرشتگان قرار می دهد، آگاه باشید! هر کس با محبّت آل محمّد(ص) از دنیا رود، بر سنّت و جماعت از دنیا رفته، و آگاه باشید! هر کس با عداوت آل محمّد(ص) از دنیا برود روز قیامت در حالی وارد عرصه محشر می شود که در پیشانی او نوشته شده «مأیوس از رحمت خداوند» آگاه باشید! هر کس با بغض آل محمّد(ص) از دنیا برود، کافر از دنیا رفته است، آگاه باشید! کسی که با بغض آل محمّد(ص) بمیرد بوی بهشت به مشام او نمی رسد."

یکی از جریان های تأثیرگذار در جهان اسلام، هجرت حضرت معصومه(س) به شهر قم است. ایشان  یک سال پس از آخرین ملاقات با برادرشان وتحمّلِ رنجِ فراق، قصد هجرت به ایران کرده، و با گروهی از افراد خانواده و دوستان، مدینه را به سوی خراسان ترک نمودند. آنان راه را منزل به منزل طی کرد تا به شهر ساوه رسیدند. در این شهر عده ای از مخالفان اهل بیت(ع) با پشتیبانی ماموران حکومت راه را بر حضرت معصومه و همراهانش بستند و عده ای از نزدیکان و خویشان آن بانوی گرامی به شهادت رسیدند و گروهی متواری شدند و گروهی اسیر گشتند. در اثر این حادثه حضرت فاطمه معصومه (س)، رنجور و بیمار شد و از ادامه مسیر باز ماند .از طرف دیگر هنگامیکه خبر رسیدن کاروان به ساوه و درگیری آنان با عمّال حکومتی و مهم تر از همه حضور دخترامام موسی الکاظم(ع) به مردم قم رسید؛ شیعیان قم به ساوه رفته و آن حضرت را برای عزیمت به قم دعوت نمودند. مدیریت و سرپرستی این عده را یکی از بزرگان خاندان اشعری به نام موسی بن خزرج که ازاصحاب امام رضا(ع) بود به عهده داشت. حضرت فاطمه معصومه (س) که از پدر خویش شنیده بود که شهر قم مرکز دوستداران اهل بیت پیامبر است، دعوت آنان را استجابت کرد.

مردم و بزرگان شهر قم، وقتی از خبر مسرت بخش ورود حضرت معصومه به آن شهر آگاه شدند، به استقبال ایشان شتافتند، و با قربانی کردن، مقدمش را گرامی داشتند. به نقل تاریخ این استقبال عظیم بسیار شبیه استقبال ایرانیان از امام رضا (ع) بود. حضرت فاطمه معصومه به مدت 17 روز در این شهر در مکانی که به بیت النور مشهور است زندگی کرد و در این مدت، مشغول عبادت و راز و نیاز با پروردگار متعال و پاسخگویی به سوالات بود. اما در نهایت، در اثر شدت بیماری در روز دهم ربیع الثانی سال 201 هـ.ق ، در میان اندوه فراوان دلدادگان و دوستدارانش جان به جان آفرین تسلیم کردند. هم اکنون مرقد مطهر این بانوی گرامی، در کنار حوزه بزرگ علوم اسلامی،  مأمن و زیارتگاه عاشقان اهل بیت پیامبر است که با حضور در آن فضای روحانی، دل و جان خویش را به عالی ترین معارف و زیبائیهای معنوی پیوند می دهند.

(تصاویر هوایی از حرم حضرت معصومه (س) در شهر قم)

ضمن عرض تسلیت مجدد سالروز وفات این بانوی گرامی، دلهایمان را متوجه حرم نورانی ایشان می کنیم و بر آن بزرگوار سلام و درود می فرستیم : سلام بر تو ای فاطمه دختر موسی بن جعفر و حجت و امین او. سلام بر تو ای پاکیزه و ستایش شده ، نیکو کردار و هدایت شده و پرهیز کار و وارسته.