اربعین، گسترش فرهنگ عاشورایی

اربعین که فرا می رسد شور غیر قابل وصفی دوستداران و محبان  ابا عبدالله حسین (ع) را فرا می گیرد. در روایات نقل شده از سوی ائمه اطهار (ع) یکی از نشانه های مومن، زیارت اربعین است. زیارت اربعین ، حضور در کربلای معلی در چهلمین روز شهادت امام حسین (ع)است.  اما آنچه که در روز اربعین، در این سرزمین مقدس دیده می شود، میل و کششی فراتر از یک سفارش و توصیه برای حفظ ایمان است!

اربعین که فرا می رسد شور غیر قابل وصفی دوستداران و محبان  ابا عبدالله حسین (ع) را فرا می گیرد. در روایات نقل شده از سوی ائمه اطهار (ع) یکی از نشانه های مومن، زیارت اربعین است. زیارت اربعین ، حضور در کربلای معلی در چهلمین روز شهادت امام حسین (ع)است.  اما آنچه که در روز اربعین، در این سرزمین مقدس دیده می شود، میل و کششی فراتر از یک سفارش و توصیه برای حفظ ایمان است!

حقیقت این است که در کتاب های روایی برای ایام خاص، سفارشات و توصیه های بسیاری آمده است. اما گویی حساب اربعین، حساب دیگری است. با همه روزها و آیین های بزرگداشت دیگر متفاوت است.

در این روز میلیون ها زائر خود را به حرم امام حسین (ع ) که محل شهادت و به خاک و خون افتادن اوست، می رسانند. آنان عاشقانه، مخلصانه و بی پروا از تهدیدات تروریستی موجود و با پای پیاده، ده ها و برخی صدها کیلومتر را طی مسیر می کنند تا به سرزمین کربلا برسند. اما چرا؟  این همه دلدادگی و تکاپو برای زیارت کردن امام حسین (ع) در روز اربعین برای چیست؟

امروزه، بسیاری از مسلمانان؛ خصوصاً شیعیان، حیات خود را مدیون خون حسین (ع) می داند. به عقیده آنان، اگر قیام امام حسین(ع) نبود، و اگر او از همه هستی خود و خانواده خود نمی گذشت، اثری از اسلامِ حقیقی باقی نمی ماند. حسینی که امام صادق (ع) در زیارت روز اربعین به خداوند عرضه می کند: "خدایا، امام حسین(ع) همه چیزش را برای نجات بندگانت از جهل و گمراهی در راه تو داد، در حالی که مشتی فریب خورده که انسانیت خود را به دنیای پست فروخته اند، بر ضد وی شوریدند و آن حضرت را به شهادت رساندند." امام صادق(ع) در این زیارت اشاره می کند به آنچه که امام حسین (ع) در راه خدا و برای سعادت بشریت انجام داد. اما چرا امام صادق(ع) این جملات را در روز اربعین بیان می کنند و خود و دیگران را در این روز به دلیل و معنای قیام حضرت اباعبدالله الحسین(ع) توجه می دهد؟

حقیقت این است که در تاریخ، جنایات بسیاری ثبت شده است که برخی از آن ها به مراتب، فجیع تر و گسترده تر از حادثهٴ عاشورا بوده و در آن ها چندین برابر شهدای کربلا به خاک و خون کشیده شده اند. اما همه آن فجایع فراموش شده و نامی از آنان برجای نمانده است. تنها واقعه  ماندگار در تاریخ ، همان واقعهٴ عاشوراست. چرا که امام حسین (ع) برای احیای دین خدا قیام کرد و از آن جا که دین الهی نمی میرد، احیاگر دین نیز هرگز نمی میرد و نامش برای همیشه بر صفحه عالم ثبت می گردد.

پس از واقعهٴ کربلا و شهادت امام حسین (ع) و یارانش، امویان چنین می پنداشتند که اسلام نابود شده است و دیگر نشانی از آن برجای نخواهد ماند. یزید سرخوش از این پندار خام، طبل نابودی دین را زد و چنین سرود: "لعبت هاشم بالملک فلا ٭٭٭٭ خبر جاء و لا وحى نزل / یعنی دین و حکومت از بازیچه های بنی هاشم بود و اکنون جز افسانه ای از آن بر جای نمانده است. نه وحی ای نازل شده و نه خبری آمده است. "

این سخنان در حالی از یزید، صادر می شد که بخش های عمدهٴ آسیای میانه و بخش هایی از اروپا در قلمرو حکومت او ، به عنوان خلیفه مسلمین بود و همهٴ ملزم به پرداخت مالیات به حکومت او بودند. دو ابرقدرت ایران و روم فروپاشیده و زیر سلطهٴ مسلمانان بودند و حکومت یزید تنها قدرت مطلق حاکم بر جهان بود.

زینب کبری (س)، یاور بی همتای حسین(ع) با شنیدن سخنان یزید، آرام ننشسته و سخنرانی غَرایی کرد. آنگاه مقتدرانه و با صلابت تمام به خاندان بنی امیه فرمود: "به خدا سوگند! هر نیرنگی به کار بندید، هرگز نخواهید توانست نام و یاد ما را از خاطرها بزدایید". حقیقت نیز چنین شد. چرا که با سخنان زینب (س) و امام سجاد (ع) چه در کوفه و چه در بین راه و چه در شام مردم کم کم متوجه حقایق می شدند. اما نکته در این بود که ظلم و استبداد امویان جرئت مقابله و اظهار نظر را از مردم گرفته بود.

تا اینکه روز اربعین فرا رسید و کاروان اسرا که از شام راهی مدینه بود، در کربلا توقف نمود. در آن روز جابر بن عبدالله و عطیه عوفی و عده ای از مردان بنی هاشم در آن جا حضور داشتند. اولین بزرگداشت حسین بن علی (ع) و یاران با وفایش در جوار قبر اباعبدالله الحسین (ع) برگزار گردید. این گردهمایی در اولین اربعین حسینی، آغازی بود برای تحقق اهداف امام حسین (ع) !

در قرآن توصیه شده است که مؤمنان "ایام الله" را یادآور شوند تا این روزهای بزرگ الهی فراموش نشود. اربعین در تداوم واقعه کربلا است؛ از این رو برای پاس داشتن روز عاشورا که از بزرگترین "ایام الله" است، در روز اربعین عاشقان حسینی با امام حسین(ع) تجدید پیمان می کنند و این تجدید پیمان را در بهترین وجه خود یعنی رفتن به زیارت کربلا ابراز می نمایند. چرا که امام حسین (ع)  الگو و سرمشق و حق طلبی الهی و اصلاح گری دینی بود و همه آنچه داشت را در راه خدا تقدیم کرد. خداوند به پاداش این اخلاص و فداکاری، ولایت و محبت مؤمنان نسبت به او و به قیام و نهضتش را عطا فرموده و چنان منزلت و مکانت عظیم و قدرتی به او بخشیده که می تواند هر ساله مردم را در چنین گردهمایی باشکوه و بی نظیری گرد آورد. جالب است بدانیم که مردم عراق خصوصاً روستاییان کم بضاعت عراقی که اندوخته هرچند اندک خود راکه نتیجه زحمات طاقت فرسای یک سالشان است برای آسایش زائران در طبق اخلاص می گذارند و برای برگزاری اربعین هزینه می کنند. این واقعیتی است که شرکت کنندگان در این پدیده در سرتاسر این مسیر آن را به وضوح می بینند.

 در راهپیمایی عظیم اربعین،  ملیت‌های مختلف، از ایران، عراق، افغانستان، سوئد، آمریکا، کانادا و ...همه دل‌هایشان یکی می‌شود و به سوی یک هدف حرکت می‌کنند. حرکت آنان یک حرکت صرف عبادی نیست، بلکه همنوایی انسان ها با واقعه ای است که در آن کسانی برای احیاء و دفاع از ارزش های الهی و انسانی با بذل تمام هستی خود، زیبایی های الهی را به عینه نمایان ساختند و ملموس نمودند. در واقع زائر اربعین حسینی با پیاده روی طولانی و با تمسک به خصلت های زیبای کاروان حسینی خود را در صحنه کربلا حاضر می بینند و سعی در بالا بردن معرفت  آگاهی خود را دارد.  هر یک زوار در عین حرکت فردی و ارتباط قلبی اش با امام حسین(ع)، خود را عضوی از یک جمعیت مومن می بیند که وظیفه دارد به دیگران در رسیدن به مقصد کمک نماید. اربعین برای او  تمرین و ممارستی است برای شکل گیری جامعه جهانی موعود!

آنچه در انتها می توان گفت این است که حادثه عاشورا در سال 61 هجری،  همانند موجی است که از نقطه ای آغاز شد و با گذشت زمان هر بیشتر و پر قدرت به پیش می رود و در سطح جهان گسترش می یابد. و راهپیمایی اربعین حسینی گوشه ای از این موج خروشان است که به تدریج آینده جهان و بشریت را رقم خواهد زد، همانگونه که رهبر انقلاب اسلامی ایران، آیت الله خامنه ای می فرماید:" اولین جوشش‌های چشمه‌ی جوشان محبت حسینی ، که شطّ همیشه جاری زیارت را در طول این قرن‌ها به راه انداخته است، در اربعین پدید آمد. مغناطیس پُرجاذبه‌ی حسینی، اولین دل‌ها را در اربعین به سوی خود جذب کرد؛ رفتن جابربن‌عبداللَّه و عطیّه به زیارت امام حسین(ع) در روز اربعین، سرآغاز حرکت پُربرکتی بود که در طول قرن‌ها تا امروز، پیوسته و پی‌درپی این حرکت پُرشکوه‌تر، پُرجاذبه‌تر و پُرشورتر شده است و نام و یاد عاشورا را روزبه‌روز در دنیا زنده‌تر کرده است."