Pars Today

در این برنامه به بررسی جایگاه آزادی در آرمان های انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی می پردازیم.

  با برنامه ای دیگر از مجموعه برنامه های "انقلاب اسلامی، انقلابی بی همتا" در خدمت شما هستیم. در برنامه گذشته به جایگاه استقلال در آرمان های انقلاب اسلامی پرداخته و بیان کردیم ملت ایران با استقرار نظام جمهوری اسلامی طعم شیرین استقلال را چشیدند و دیگر حاضر نیستند به هیچ قیمتی آن را از دست بدهند.  همچنین اشاره کردیم که استقلال و آزادی در طول مبارزات مردم ایران همزاد یکدیگر بوده و ملت ایران به همان اندازه که نسبت به مداخله بیگانگان حساسیت داشته، نسبت به تأمین آزادی و مقابله با استبداد داخلی نیز نگران بوده است. بدین ترتیب انقلاب اسلامی به عرصه تجلی و تحقق همزمان استقلال و آزادی در ایران تبدیل شده است. در ادامه فرصت را مغتنم شمرده، و به موضوع آزادی می پردازیم. با ما همراه باشید.

انقلاب اسلامی ایران قیام عمومی مردم علیه نظام استبدادی وابسته و با ظلم و ستم عجین شده محمدرضا شاه بود. انقلابی که توانست نظام سلطنتی را که سابقه ای بیش از 2500 سال داشت، سرنگون و برای اولین بار یک نظام جمهوری در ایران حاکم کند. پذیرش نظام جمهوری ناظر به جایگاه مهم و رفیع مردم و همچنین تضمین آزادی برای تمام ایرانیان بود. 

 نکته جالب اینکه به دلیل ماهیت دینی قیام، نظام برخاسته از آن و مفاهیم مندرج در ایدئولوژی آن نیز کاملاً رنگ و بوی دینی داشت. بالتبع آزادی نیز منطق و مبتنی برآموزه ای دینی بود. از اینرو اسلام به عنوان ایدئولوژی انقلاب 1979، آزادی را یکی از بزرگترین وعالی ترین ارزش های انسانی تلقی می کند که رشد و کمال همه جوامع انسانی بدون وجود آن امکان پذیر نیست.

 مکتب اسلام و گفتمان انقلاب اسلامی، برخلاف سایر مکاتب فکری و فلسفی مانند لیبرالیسم و سوسیالیسم، آزادی را موهبتی الهی برای رشد و کمال انسانی می داند. به همین دلیل درکنار سایر ابعاد و وجوه آزادی، از آزادی معنوی بعنوان عامل رهایی روح و باطن انسان از بند حرص، شهوت، خشم و افزون طلبی سخن  به میان می آورد. در نظام جمهوری اسلامی دغدغه رشد و کمال انسان ها در پرتو استفاده از آزادی همواره وجود دارد. اما آزادی صرفاً محدود به عرصه های زندگی اجتماعی نیست بلکه یک عطیه الهی است که انسانها برای فلاح و رستگاری اخروی نیز به آن نیاز دارند و در قبال بهره مندی و کاربرد و اِعمال آن، مسئولیت نیز دارند. در این رویکرد انسانها محقند از نعمت آزادی بهره مند شوند اما در قبال خود، خدا، دیگران و جامعه و حتی نسل های آینده مسئولیت دارند.

 یکی از اصول گفتمان انقلاب اسلامی، همزاد، توامان و تفکیک ناپذیر دانستن آزادی و استقلال است. این اصل براساس این تجربه تاریخی شکل گرفته است که اگر استقلال و تمامیت ارضی یک کشور در معرض خطر قرار گیرد و زمینه های استیلایی بیگانگان برشئون سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی یک جامعه فراهم آید بالتبع با اعمال فشار خارجی و شکل گیری یک دولت دست نشانده، آزادی های ملت از بین خواهد رفت و متقابلاً یک دولت زمانی می تواند در مقابل اعمال قدرت و نفوذ بیگانگان مقاومت کند که از پایگاه مردمی و مقبولیت عمومی برخوردار باشد و این نیز حاصل نخواهد شد جز با بهره مندی اقشار مختلف جامعه از نعمت آزادی و در نتیجه اعتماد به نفس ملی/  

 در گفتمان انقلاب اسلامی بین امنیت و آزادی توازن برقرار شده است/ بررسی های تاریخی نشان می دهد در موارد زیادی حکومت ها به بهانه حفظ امنیت، آزادی های مردم را محدود کرده اند و یا برخی گروههای مخالف به بهانه  استفاده از آزادی، امنیت کشور را در معرض خطر قرار داده اند. اما در نظام جمهوری اسلامی دولت اجازه ندارد به بهانه حفظ نظم و امنیت، آزادی مردم را محدود ومقید کند. حتی در شرایط بحرانی و اضطراری هم اعمال محدودیت های موقت و خاص را با کسب اجازه از نمایندگان ملت در مجلس شورای اسلامی امکان پذیر دانسته است. بعنوان نمونه اگر حق آزادی انتخاب کردن و انتخاب شدن را بعنوان یکی از وجوه آزادی های سیاسی که در موسم انتخابات عینیت می یابد، بپذیریم می توانیم به مقطع زمانی جنگ تحمیلی اشاره کنیم که در شرایط بسیار سخت و بحرانی، انتخابات در ایران تعطیل نشد و حق مردم برای انتخاب کردن و انتخاب شدن محدود نگردید.

 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که الهام گرفته از گفتمان انقلاب اسلامی است، آزادی را در تمام ابعاد وجودی اش تضمین کرده است. این قانون، آزادی عقیده و اندیشه را به رسمیت شناخته و صراحتاً عنوان نموده است؛ «تفتیش عقاید ممنوع است و هیچ کس را نمی توان به صرف داشتن عقیده ای مورد تعرض قرار داد». یکی دیگر از مهمترین جلوه های آزادی عقیده در ایران، آزادی پیروان ادیان توحیدی در انجام مراسم دینی و مناسک اجتماعی خود می باشد. با وجود اینکه اسلام دین رسمی، و تشیع مذهب رسمی مردم ایران می باشد اما در اصول قانون اساسی تصریح شده پیروان سایر ادیان توحیدی اعم از زرتشتیان، کلیمیان و مسیحیان در انجام مراسم دینی خود آزادند. همچنین این شهروندان دارای سهمیه مشخصی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی هستند. جالب است بدانیم روابط اجتماعی و معاشرت مردم مسلمان ایران با پیروان سایر ادیان الهی منطبق براحترام کامل و رعایت حقوق انسانی و شهروندی است و این امر باعث تحکیم الفت بین ایشان شده است به طوری که در بسیاری از حوادث مانند حمله عراق به ایران، ایشان همچون سایر بخش های ملت ایران یکصدا به دفاع از کشور پرداختند. 

 آزادی بیان یکی دیگر از وجوه و ابعاد مهم آزادی بیان در ایران است که ریشه در گفتمان انقلاب اسلامی دارد.
در سالهای پیش از انقلاب، به دلیل حاکمیت نظام استبدادی سلطنتی، مطبوعات بعنوان مهمترین مصداق آزادی بیان از محدودیت های زیادی برخوردار بودند اما به لطف پیروزی انقلاب، مطبوعات ایران هم به لحاظ کمی و هم به لحاظ کیفی رشد قابل توجهی پیدا کرده اند. این رسانه ها که در دهه اخیر هم رشد افزون تری یافته اند بعنوان دیده بان جامعه مدنی بر دولت نظارت کرده و در چارچوب اصل امر به معروف و نهی از منکر، آزادانه از دولت انتقاد می نمایند. در قانون اساسی جمهوری اسلامی نیز به صراحت بیان شده است . نشریات و مطبوعات در بیان مطالب آزادند مگر آنکه مگر آنکه مخل به مبانی اسلام یا حقوق عمومی باشند.
 در ایران همچون سایر کشورهای توسعه یافته، دادگاههای رسیدگی به تخلفات مطبوعاتی با حضور هیات منصفانه برگزار می شود.

درحال حاضر صدها نشریه، خبرگزاری، سایت خبری و تحلیلی در فضای سیاسی و اجتماعی کشور مشغول فعالیت می باشند و مردم ایران به آسانی و به صورت گسترده در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی عضویت دارند.

  در تمامی کشورهای توسعه یافته تشکیل احزاب و تشکلهای سیاسی و مدنی بعنوان چرخ دنده های دمکراسی یکی از جلوه های مهم آزادی های سیاسی شناخته می شوند. در ایران نیز آزادی شکل گیری و فعالیت آزادانه احزاب و جمعیت های سیاسی، مشروط به اینکه استقلال و تمامیت ارضی و چارچوب های نظام را نقش نکنند به رسمیت شناخته شده است. این گروه ها و تشکل های سیاسی بر طبق قانون، حق برپایی گردهمایی و حتی راهپیمایی دارند  مشروط به اینکه اسلحه حمل نکنند و فعالیت آنها مخل اسلام نباشد. این درحالی است که در سالهای پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، نظام استبدادی حاکم اجازه فعالیت سیاسی به احزاب سیاسی نمی داد و رهبران گروههای سیاسی منتقد زندانی می شدند.  

  حق مشارکت سیاسی نیز یکی دیگر از وجوه آزادی در گفتمان انقلاب اسلامی است. نزدیک به چهار دهه از پیروزی انقلاب می گذرد و در طول این سالها به طور متوسط هر سال یک انتخابات در ایران برگزار شده است. حتی در شرایط بحرانی و سخت مانند دوران جنگ و در ایامی که شهرهای ایران به شدت توسط هواپیماهای دشمن بمباران میشد انتخابات در ایران تعطیل نشد. در چارچوب گفتمان انقلاب اسلامی تمامی شهروندان فارغ از دین و مذهب، زبان و قومیت و گرایش سیاسی از حق رأی مساوی برخوردارند و آزادانه در فرآیند انتخاب کردن و انتخاب شدن مشارکت می نمایند. جالب است بدانید در ایران تمامی ارکان قدرت از رهبری تا ریاست جمهوری، نمایندگان مچلس و شوراها و نمایندگان مجلس خبرگان همگی به صورت مستقیم یا غیر مستقیم توسط مردم انتخاب می شوند.

 آزادی های اجتماعی و رعایت حقوق شهروندی نیز یکی دیگر از وجوه آزادی در گفتمان انقلاب اسلامی است. مطابق تعلیمات دینی اسلام، زبان، نژاد و قومیت ملاک تمایز و تبعیض بین شهروندان نیست و برهمین اساس خرده فرهنگ های اجتماعی در ایران از حقوق مساوی و عادلانه برخوردارند. قانون اساسی جمهوری اسلامی با احترام به تنوع فرهنگی کشور، به تمامی اقلیت های قومی و مذهبی اجازه داده است از زبان قومی و محلی در مطبوعات و رسانه های گروهی و محلی استفاده کنند وحتی این زبان ها در کنار زیان فارسی بعنوان زبان رسمی کشور می توانند در مدارس مناطق خودشان تدریس شوند.

 شنوندگان گرامی تبیین و تشریح آزادی در تمام شئون سیاسی و اجتماعی گفتمان انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی در وقت و حوصله این برنامه نمی گنجد به همین دلیل به بازگویی گوشه هایی از این گوهر ناب انقلاب اسلامی اکتفا کرده و تفضیل آن را به محلی مناسب تر و فراخ تر موکول می کنیم. خدا یار و نگهدار شما