Pars Today

حضرت علی (ع) در بحث کرامت انسانی به دوست و یار خود، مالک اشتر، هنگامی که او را به حکمرانی مصر منصوب کرد ، چنین نوشت: " در عمق دل خویش مردم را دوست داشته باش. برای مردم چون درنده ای مباش که خوردن آنان را غنیمت شمارد؛ چون آنها دو صنف اند: یا برادر دینی تو می باشند ، یا اگر مسلمان نیستند، در خلقت مانند تو یک انسان هستند."

   کرامت معانی مختلفی اعم از عزت، شرافت، مبرا بودن از فرومایگی و استحقاق احترام را در بر دارد. برخی از این معانی نشانگر جایگاه اجتماعی، سیاسی ، دینی و یا حتی خانوادگی انسان است. مانند کرامت و شأن یک مقام علی رتبه، و یا کرامت یک مومن و یا کرامت پدر که با توجه به عملکرد خود، قابلیت افزایش و یا کاهش دارد. به این نوع کرامت، کرامت اکتسابی می گویند. اما برخی دیگر از این معانی، به انسانیتِ انسان بر می گردد، که در انسان ذاتی بوده و قابل وضع ، سلب و یا تغییر نیست. این نوع کرامت، همان کرامت ذاتی و حیثیت طبیعی انسان است و مادامی که انسان با اختیار خود به جهت ارتکاب به خیانت و جنایت بر خویشتن و دیگران آن را از خود سلب نکند، از این صفت شریف برخوردار است.

این دیدگاه اسلامی با دیدگاهی که امروز در غرب حاکم است کمی متفاوت است. به عقیده فیلسوفانی چون امانوئل کانت، کرامت انسانی، حیثیت و ارزشی است که تمام انسان ها به جهت استقلال ذاتی و توانایی اخلاقی که دارند، به طور ذاتی و یکسان از آن برخوردارند.* این نوع کرامت، با عقلانیت خود آگاه انسان، ارتباط  تنگاتنگی دارد. بنابراین افرادِ فاقدِ توانایی عقلانی و اخلاقیِ لازم را  شامل نمی شود. در حالیکه در اسلام کرامت ذاتی به آن نوع شرافت و حیثیتی گفته می شود که تمام انسان ها به دلیل داشتن قابلیت انعکاس همه صفات و اسماء خدا، به طور فطری، از آن برخوردار هستند. لذا حتی جنینی که مراحل رشد خود را که در قرآن ذکر شده ، طی کرده است، با دمیده شدن روح الهی در آن،  صاحب کرامت ذاتی شده و شایسته برخورداری از شخصیت انسانی است. از همین رو سقط این جنین ، به منزله قتل بوده و دیه قتل او، دیۀ کامل یک انسان خواهد بود.

  حضرت علی (ع) در بحث کرامت انسانی به دوست و یار خود، مالک اشتر، هنگامی که او را به حکمرانی مصر منصوب کرد ، چنین نوشت: " در عمق دل خویش مردم را دوست داشته باش. برای مردم چون درنده ای مباش که خوردن آنان را غنیمت شمارد؛ چون آنها دو صنف اند: یا برادر دینی تو می باشند ، یا اگر مسلمان نیستند، در خلقت مانند تو یک انسان هستند." بر این اساس انسان از آنجا که انسان است، حرمت و کرامت دارد. لذا ازنظر حقوقی هیچ فرقی بین مسلمانان و غیر مسلمانان نیست و همه دارای حقوق مساوی اند. اسلام و ایمان به خدای یگانه ، کمال انسانی را به همراه دارد، اما نسبت شهروندی و زندگی اجتماعی، تاثیری بر حقوق افراد ندارد. از این رو، حضرت می فرماید: "از ته دل به همه محبت و لطف کن." این همان است که خداوند در آیه 70 سوره اسرا می فرماید: « و به درستی که ما فرزندان آدم را گرامی داشتیم...." امام علی (ع) در سخنان دیگری ضمن بی اصالت شمردن بردگی در اسلام ، کرامت عمومی انسان ها را که همان آزادی و آزادگی است، تأیید نموده و می فرماید:" ای مردم! حضرت آدم(ع) نه بنده ای به وجود آورده و نه کنیزی، بلکه همه مردم آزادند. "