گزارشی از سی و پنجمین جشنواره بین المللی فیلم فجر

سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر از یکم تا هشتم ثور(21 تا 28 آوریل) در تهرن برپاست. بزرگداشت عباس کیارستمی، فیلمساز فقید ایرانی ، یکی از بخش های مهم جشنواره جهانی فیلم فجر است که با استقبال فراوان میهمانان داخلی و خارجی و علاقمندان سینمای نوین ایران مواجه شد. در ادمه به گزارشی از حال و هوای این جشنواره گوش فرا می دهیم.

نخستین دوره جشنواره جهانی فیلم فجر در بهمن سال  1361ه.ش ( فوریه 1983) برگزار شد و ازآن پس این جشنواره به عنوان بزرگترین جشنواره فیلم ایران ، هر ساله در تهران برگزار می شود. این رویداد عرصه ای مناسب برای  تبادلات فرهنگی، نمایش دستاوردهای خلاقانه سینماگران مطرح و نیز تقدیر از فیلم های ملی و بین المللی است. این جشنواره از زمان تاسیس تا کنون نقش مهمی در پیشرفت سینمای ایران ایفا کرده و هر ساله کارگردانان پیشکسوت و فیلم سازان جدید آثار خود را در آن به نمایش گذاشته اند. این چشنواره برای سومین سال متوالی، جدا از بخش داخلی سینمای ایران، به طور مستقل در ماه آوریل برگزار شد.

برنامه‌های جشنواره جهانی فیلم فجر عبارتند از: بخش‌های اصلی که دربردارنده سه بخش سینمای سعادت (مسابقه بین‌الملل)، جلوه‌گاه شرق ( پانورامایسینمای کشورهای آسیایی و اسلامی) و جام جهان‌نما (جشنواره جشنواره‌ها ) است.بخش‌های جنبی جشنواره نیز به نمایش فیلم‌های کلاسیک، مستند و مرور بر آثار و بزرگداشت‌ها است. همه ساله نیز سمینارها و کارگاههای آموزشی و نشستهای متعددی نیز در کنار بخش های اصلی برپا می شود .

جشنواره جهانی فیلم فجر امسال بیش از 350 مهمان خارجی  داشت که از 66 کشور جهان به ایران آمدند. مهمانان جشنواره از 31 کشور آسیایی، 23 کشور اروپایی، 6 کشور آفریقایی، 5 کشور از قاره آمریکا و استرالیا بودند که در این میان از 24  کشور اسلامی نیز مهمانانی آمده بودند.

مهمانان جشنواره چند گروه بودند: کارگردانان، فیملنامه نویسان، بازیگران، جلوه‌های ویژه تصویری، تهیه کنندگان، مدیران فستیوال‌ها و خریداران و فروشندگان فیلم . بخشی از مهمانان نیز استعدادهای فیلمسازی زیر 27 سال سن بودند که نیمی از آنها از ایران و 55 نفر نیز از کشورهای مسلمان منطقه و آسیا و سایر کشورها بودند که در بخش دارالفنون شرکت داشتند. 140  فیلم کوتاه و بلند از 58  کشور جهان در سی و پنجمین جشنواره جهانی فیلم فجر حضور داشتند که از این میان کشور ایران با 35 فیلم و فرانسه با  17 فیلم ، صاحب بیشترین تعداد فیلم در جشنواره  بودند .  

همزمان با سی و پنجمین جشنواره‌ جهانی فیلم فجر، بزرگداشتی سه روزه برای فیلم‌ساز سرشناس سینمای ایران و جهان، "عباس کیارستمی" برپا شد. پس از 14 تیرماه 1395 (4 ژوئیه 2016) و درگذشت ناگهانی و تاسف بار عباس کیارستمی، جشنواره‌های مختلف جهانی برای این کارگردان سرشناس ایرانی بزرگداشت برپا کردند و حالا 10 ماه پس از درگذشت وی، ایران سرزمین مادری‌اش میزبان بزرگداشتی با عنوان "خانه دوست اینجاست" بود.

 در کنار برپایی نمایشگاهی از آثار منتخب هنرمندان عکاس، گرافیست و کارتونیست درباره عباس کیارستمی و روزهای وداع  با او، در سه روز متوالی ( دوم، سوم و چهارم اردیبهشت ماه) و طی نشست‌ها و میزگردهایی، ابعاد مختلف زندگی، آثار هنری و جایگاه جهانی او توسط کارشناسان سینمایی و فرهنگی ایرانی و خارجی مورد بحث و ارزیابی قرار گرفت.

 در روز نخست، علاوه بر نمایش فیلم Take me Home (مرا به خانه ببر) یکی از آخرین ساخته‌های کیارستمی که تدوین آن در بستر بیماری چند ماهه او به اتمام رسید، صحبت‌های حضوری و پیام‌های تصویری جمعی از سینماگران و منتقدین برجسته خارجی میهمان جشنواره از جمله: Victor Erice فیلم ساز اسپانیایی، Godfrey Cheshireمنتقد آمریکایی، Jonathan Rosenbaum منتقد آمریکایی، Fridrik thor Fridriksson کارگردان ایسلندی،Juliette Binoche بازیگر فرانسوی،Gilles Jacob رئیس سابق جشنواره کن، Semih Kaplanoğlu فیلمساز ترکیه‌ای،Geoff Andrew منتقد انگلیسی، در مورد شخصیت و آثار کیارستمی پخش شد.

  نشست بررسی فیلمسازی عباس کیارستمی در خارج از کشور از جمله ژاپن و ایتالیا، با حضور جمعی از همکاران ژاپنی کیارستمی بخشی از برنامه‌های روز دوم بود. نشست بررسی کارگاه‌های آموزشی فیلم‌سازی عباس کیارستمی در ایران و خارج در روز سوم بزرگداشت این فیلم ساز برگزار شد و در کنار آن منتخبی از فیلم‌های دانشجویان ایرانی و کشورهای اسپانیا، کلمبیا و کوبا به نمایش درآمد.

   علاوه بر آن یک تصویر از مجموعه "سپید برفی" عباس کیارستمی برای پوستر اصلی جشنواره جهانی فجر و یک عکس ویژه از عباس کیارستمی در لوکیشن معروف فیلم "خانه دوست کجاست" به عنوان پوستر ویژه بزرگداشت درنظر گرفته شده بود. تیزر اصلی امسال جشنواره نیز  مربوط به صحنه‌ای از فیلم "جاده‌ها" ساخته عباس کیارستمی بود.

تیزر بخش عباس کیارستمی سی و پنجمین جشنواره جهانی فیلم فجر

    دارالفنون یا اردوی استعدادیابی با حضور فیلم‌سازان جوان ایران، منطقه و جهان، یکی از بخش های جذاب جشنواره امسال بود که طی روزهای گذشته در تهران برگزار شد. هدف این بخش شناسایی و کشف این استعدادها در طول جشنواره و در حین کلاس‌ها و کارگاه‌های مختلف آموزشی با حضور سینماگران و اساتید ایرانی و خارجی بود. هنرجویان دارالفنون پس از طی این دوره شش روزه، به عضویت دائمی این مرکز در‌آمده و درنتیجه فعالیت‌های سینمایی آن‌ها در طول سال مورد پایش و رصد جشنواره قرار خواهد گرفت.

اسامی برگزیدگان در چهار بخش مهاجرت٬‌ محیط زیست٬ عشق و صلح به این شرح است:  مهاجرت: ماریا سید از هند،  محیط زیست:  مصطفی شمس از ایران، عشق: آکاکی و تامار از گرجستان و صلح: علی حسین زاده از ایران.

همزمان با سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر، بیستمین بازار فیلم ایران از اول تا ششم اردیبهشت ماه ، در محل پردیس چارسو در تهران برگزار شد. با توجه به موفقیت های بین المللی سینمای ایران، نخستین بازار بین المللی فیلم ایران (IFM)  در سال 1998 همزمان با جشنواره بین المللی فیلم فجر از ماه فوریه آغاز به کار کرد. در شرایطی که مجله تایمز در شماره ویژه هزاره به سینمای ایران عنوان “خانه قابل اتکاء ترین صنعت فیلم هنری جهان” را داده بود ، بازار فیلم ایران در گام های اول با حضور غرفه داران ایرانی و برنامه ریزان رویدادهای فرهنگی و خریداران بین المللی کار خود را آغاز کرد و به شکل جدی به نمایش محصولات جدید سینمای ایران برای شرکت کنندگان بازار مبادرت ورزید.

در سال 2004 ، در هفتمین دوره بازار، با هدف برگزاری رویدادی مهم در مبادلات فرهنگی در منطقه، برای نخستین بار از شرکت های بین المللی جهت توزیع محصولاتشان در بازار دعوت به عمل آمد. به این ترتیب، به تدریج بازار بین المللی فیلم ایران به محلی تاثیرگذار برای عرضه فیلم ها و برنامه های تلویزیونی که در منطقه تولید شده بودند، بدل شد. از سال 2015 جشنواره بین المللی و بازار فیلم فجر، جدا از بخش ملی، به شکلی مستقل برگزار شده است.

محمدمهدی یادگاری مدیر بازار فیلم سی و پنجمین جشنواره جهانی فیلم فجر می گوید: برای بیستمین دوره بازار فیلم، 47  غرفه در نظر گرفته شد و همچنین فضای جدیدی برای جلسات مهمانان داشتیم . 18  شرکت خارجی ، میهمان جشنواره بودند  و بقیه غرفه ها مربوط به شرکت کنندگان ایرانی بود .

مدیر بازار فیلم تاکید کرد : در این دوره علاوه بر خریداران همیشگی داخلی مانند موسسه ویدئورسانه ، سازمان صدا و سیما، برای اولین بار فعالان VOD و IPTV ، معاونت مجازی صدا و سیما،  اپراتورهای دارای مجوز در فضای مجازی و ... نیز دعوت شدند . همچنین در بخش خریداران خارجی، از شرکت هایی که برای خطوط هوایی کشورهای مختلف فیلمخریداری می کنند نیز دعوت کردیم تا در این بازار حضور داشته باشند تا از آثار ایرانی خریداری کنند.

   احسان گودرزی، محمد اطبایی و برونو چاتلین از کشور فرانسه؛ کارگاه بخش بازار جشنواره جهانی با عنوان "استانداردهای مورد نیاز برای عرضه فیلم به جشنواره‌ها و بازارهای بین‌الملل " را در روز دوشنبه 4 اردیبهشت ماه در فضای باز طبقه هفتم پردیس سینمایی چارسو برگزار کردند.

محمد اطبایی پخش کننده ایرانی و کارشناس حوزه پخش با بیان این که به دلیل شرایط اجتماعی و سیاسی فیلمسازان علاقمند به حضور در جشنواره هایخارجی هستند گفت: در سال2015، 28 کشور اتحادیه اروپا هزار و صد فیلم بلند سینمایی داشتند که فقط ده درصد از آنها در خارج از قاره اروپا به نمایش درآمد. حتی از تولیدات آمریکایی که به 700  فیلم می رسند تنها 15 درصد از آنها به بازار فروش جهانی راه پیدا می کنند. در مورد بالیوود هم همینطور است و 5  درصد تولیداتشان در خارج از هندوستان اکران می شود. اما در کشور ما، در سال 2016  که 120 فیلم تولید کرده بودیم،60 فیلم حداقل یک حضوربین المللی داشتند . یعنی چیزی حدود 50 درصد!

10  فیلم کوتاه، مستند و سینمایی در بخش "زیتون های زخمی" سی و پنجمین جشنواره جهانی فیلم فجر به نمایش درآمد. بخش "زیتون های زخمی" یکی از  بخش های غیررقابتی این دور از جشنواره جهانی فیلم فجر، به نمایش آثاری اختصاص داشت که موضوع جنگ سوریه و مبارزه با داعش را مورد توجه قرار داد . به نمایش درآوردن منتخبی از آثار فیلمسازان ایرانی و عراقی و نگاه به این بحران از  زاویه ای متفاوت با نگاه فیلمسازان غربی، موجب  معرفی این آثار به خریداران خارجی بازار فیلم و دیگر مهمانان و اهتمام به توزیع بین المللی آنها بود.

    "بابایی"  در اولین نمایش جهانی خود در جشنواره جهانی فجر روی پرده رفت ، فیلمی محصول سال 2017  که به زندگی علیرضا بابایی که برای دفاع از حرم اهل بیت (ع) و مبارزه با داعش به سوریه می رود ، می پردازد.

یکی دیگر از فیلم های بلند سینمایی که در این بخش اکران شد ، "آگوست" است. این فیلم را سه کارگردان جوان به نام های احمد زائری، محمد اسفندیاری، ماریا مواتی ساخته اند. داستان فیلم به این شرح است که ویلیام سرباز آمریکایی از موقعیتی سخت در زندان ابوغریب به کمپ موقت نظامیان آمریکایی در بیابان های عراق منتقل شده و سعی در فراموشی گذشته دارد. دیگر فیلم سینمایی این بخش "باد سیاه" ساخته حسین حسن محصول کشورهای عراق، آلمان و قطر است. این فیلم که در کردستان عراق و به زبان کردی ساخته شده ماجرای یک زوج ایزدی به نام رکو و پرو است که قرار است به زودی ازدواج کنند. باحمله نیروهای داعش به سنجار ، از هم این دو از هم جدا می شوند .

سی و پنجمین جشنواره جهانی فیلم فجر از یکم تا هشتم ثور ( 21 تا 28 آوریل 2017  ) به دبیری رضا میرکریمی در تهران برپا است و مراسم پایانی آن  پنجشنبه هفتم ثور با معرفی برگزیدگان برپا خواهد شد .

---------------------------------------------------------------------