نگاهی به اجلاس شهرداران جهان اسلام

در راستای یافتن راهکارهای اساسی برای تعامل بیشتر مابین شهرداری‌های جهان اسلام ، از تاریخ 5 الی 7 ثور سال جاری، اجلاس شهرداران جهان اسلام در مشهد مقدس برگزار شد.

سازمان علمی و آموزشی و فرهنگی جهان اسلام که از سال 2005  با هدف تقویت بنیه‌های فرهنگی و اتحاد فرهنگی و انسجام میان شهرهای اسلامی دایر شد، هر ساله 3 شهر را به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام انتخاب می‌کند.

در نخستین سال (2005) شهر مکه به عنوان اولین پایتخت فرهنگی جهان اسلام انتخاب شد.در سال 2006 شهر اصفهان یکی از سه شهر پایتختی فرهنگی جهان اسلام بود که در این فرصت اقداماتی برای معرفی فرهنگ ایرانی  اسلامی به جهان اسلام انجام شد. امسال و در سال 2017 مشهد مقدس به عنوان یکی از سه شهر پایتخت فرهنگی جهان اسلام معرفی شده تا برهمین اساس برنامه هایی در جهت توسعه روابط میان شهرهای اسلامی و معرفی فرهنگ ایرانی  اسلامی صورت بگیرد.

در میان شهرهای مذهبی دنیا هیچ شهر مذهبی به وسعت و با جمعیت شهر مقدس مشهد وجود ندارد. وجود مرقد مطهر  امام رضا (ع) در شهر مشهد، ارزش و اهمیت این شهر را برجسته تر کرده است. لذا عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام برای شهر مقدس مشهد فرصت مناسبی است تا با ارتباطات با دنیای اسلام و استفاده از ظرفیت نخبگان و شهروندان، احیاگر تمدنی ایرانی - اسلامی در دوره معاصر باشد.

نکته  قابل توجه آن است که جهان اسلام دارای توانمندی ها و ظرفیت های بسیار است. بیشتر جمعیت بیش از 50 کشور جهان، مسلمان است و چهل کشور رسماً اسلامی قلمداد می شوند. بیش از 93 درصد از جمعیت خاور میانه و شمال آفریقا مسلمان هستند و کمتر از سه درصد مسیحی و حدود سه درصد این مناطق نیز دارای دین های قبیله ای اند  جهان اسلام مقدس ترین اماکن مقدسه از جمله کعبه، مسجدالنبی، قدس و اماکن متبرکه را در خود جای داده است.

 ماهیت چند بعدی کشورهای اسلامی، شرایط خوب جغرافیای سیاسی و دسترسی به آب های آزاد جهان موجب شده است کانون توجه قدرت طلبان و استعمارگران واقع گردد. تلاقی سه قاره مهم آسیا، آفریقا و اروپا از یک سو و ذخایر غنی مواد اولیه نیز موقعیت ممتاز تجاری و بین المللی کشورهای اسلامی بر میزان اهمیت آنها افزوده است  بدیهی است تعامل هرچه بیشتر و اتحاد وهمدلی در منطقه خاورمیانه، راه های بهره برداری از این ذخایر عظیم را هموار و محقق می سازد.  

در راستای یافتن راهکارهای اساسی برای تعامل بیشتر مابین شهرداری‌های جهان اسلام ، از تاریخ 5 الی 7 اردیبهشت ماه سال جاری، اجلاس شهرداران جهان اسلام در مشهد مقدس برگزار شد . حدود 60 شهردار از کلانشهرهای اسلامی در این همایش شرکت کردند. در این سه روز نکات متعددی را شهرداران مطرح کردند و مباحثی در زمینه معماری اسلامی بیان شد . شهر مقدس مشهد به واسطه وجود بارگاه منور رضوی بستر خاص و مناسبی برای پرورش الگوهای معماری اسلامی ایرانی فراهم نموده  و به عنوان شهر پیشرو در این مسیر گام برداشته است، به گونه ای که با ارائه نماد و جلوه ای از تلفیق هنر معماری اسلامی ایرانی و دستاوردهای روز، توجه شهرداران را به خود جلب کرد. از آنجا که شهرهای اسلامی از مسئله‌ای به نام هویت رنج می‌برند و بدنه و کالبد شهرهای اسلامی یکی از اجزای این هویت است،  شهرداران متعهد شدند توجه بیشتری به معماری اسلامی داشته باشند، آنها  در زمینه گردشگری اسلامی نیزتعهد بیشتری دادند.

 در اجلاس شهرداران جهان اسلام ، یئو کلویتولوما، نماینده استاندار شهر آبیجان کشور ساحل عاج، پیشنهاد داد شبکه جهانی شهرهای اسلامی برای ایجاد ارتباط و انتقال تجربیات تشکیل شود.وی عنوان کرد: آبیجان پایتخت کشور ساحل عاج است که دارای 30 میلیون نفر جمعیت با اکثریت مسلمان است. امیدواریم این اجلاس زمینه‌ای باشد تا دید جدیدی برای درک مشکلات کشورهای اسلامی ایجاد شود. یئو کلویتولوما گفت: باید شبکه جهانی از شهرهای اسلامی تشکیل شود تا این شهرها را با هم مرتبط ساخته و بتوانیم تجربیات و پیشرفت‌ها را به یکدیگر منتقل نموده و باعث قدرتمند شدن اسلام شویم.
در ادامه این اجلاس "منیر خلیل " شهردار شهر غبیری لبنان نیز اظهار داشت : باید در توسعه گردشگری رایگان به شهرهای اسلامی کوشا باشیم. شهرداری مشهد تجربه خوبی در زمینه مدیریت شهری دارد که به همین واسطه توانسته است بسیاری از مشکلات موجود در این شهر را حل کرده و به پیشرفت قابل توجهی دست یابد.

"محمد صراف" استاد دانشگاه شهید بهشتی در این اجلاس عنوان کرد: «باید راهبرد شبکه‌سازی در فرآیند جهانی شدن شکل بگیرد، چراکه جهانی‌سازی فرصت‌هایی را به دنبال دارد و بحران‌هایی را نیز به همراه دارد، بنابراین اگر قرار باشد در مقابل تاثیرات منفی جهانی سازی مقاومت کنیم، لازم است شبکه‌ای در شهرهای اسلامی در مقابل این پدیده ایجاد کنیم.
وی افزود: در حال حاضرتخریب محیط زیست در سطح جهان به صورت گسترده وجود دارد و از منابع زمین بیش از اندازه بهره‌برداری می‌شود، علاوه براین، نابرابری اجتماعی در حال گسترش است و نابرابری اقتصادی نیز ادامه دارد و همه این‌ها تاثیرات جهانی شدن است، همچنین حاشیه‌نشینی نیز متأثر از آن است.»
استاد دانشگاه شهید بهشتی اظهار کرد: «نیازمند اتحاد هستیم تا صدایمان در جهان منتشر شده و شنیده شود، اگر به میراث فرهنگی  و نحوه برخوردمان با طبیعت نگاه کنیم، متوجه می‌شویم در گذشته محبت زیادی در این برخوردها وجود داشت، باید این ارزش‌ها از نو ساخته شود تا به شبکه‌سازی کشورهای اسلامی  و ارزش‌های اسلامی کمک کند.»

"والوپ ساواندی" شهردار بانکوک نیز در این اجلاس اظهار داشت: با توجه به اینکه بانکوک در صنعت گردشگری و جذب توریسم پیشرفت قابل توجهی داشته است و سالانه میزبان میلیون‌ها گردشگر هستیم به منظور کسب تجارب شهرداری و مدیریت شهری از دیدگاه شهرهای اسلامی در این اجلاس شرکت کردم. وی افزود: هر چند بانکوک جز شهرهای اسلامی به شمار نمی‌آید، اما جمعیت مسلمان ساکن این شهر من را مجاب کرد تا در این اجلاس شرکت کنم و از تجارب مدیریت شهری جوامع اسلامی بهره‌مند شوم. تمایل داریم تا با گسترش روابط با کشورهای اسلامی و کسب شناخت بیشتر، زمینه حضور ساکنان شهرهای اسلامی را فراهم آوریم تا از طبیعت و جاذبه‌های گردشگری بانکوک بازدید کرده و اوقات خوشی را سپری کنند.

"صحیب زاده فصیح الله" شهردار پیشاور پاکستان هم در این اجلاس گفت: مشهد به نظر من دارای دو ویژگی است . یکی از نقاط قوت این شهر هم‌جواری با حرم مطهر امام رضا (ع) است که برکات فراوانی برای این شهر به ارمغان آورده است. ویژگی دوم  فضای سبز گسترده و تمیزی شهرمشهد است که از بدو ورود ما به این شهر این موضوع مورد توجه بوده است.وی افزود: "اجلاس شهرداران جهان اسلام در شهر مشهد فکر نو و مبارکی بود که برای نخستین بار رخ داد. در اینجا  تمام شهرداران جهان اسلام مشکلات خود را به اشتراک می‌گذارند و امیدوارم راه‌حل‌های مناسبی برای هر شهر اسلامی با همفکری اعضا ارائه شود."

"سیدصولت مرتضوی" شهردار مشهد ضمن سخنانی با تاکید بر اینکه پیشرفت و آبادانی از آموزه های دین اسلام است ، گفت: «ما گریزی جز تلاش برای پیشرفت نداریم، زیرا در آموزه‌های دینی ما آمده است هر کسی دو روزش مثل هم باشد، ضرر کرده است. مرتضوی با بیان اینکه باید برای اعتلای شهرهایمان تلاش کنیم، تصریح کرد: من و تو باید ما شویم و دست در دست هم دهیم و با مهربانی به آبادانی شهرهای اسلامی بپردازیم، زیرا طرح نو یافتنی است، بنابراین باید تلاش کنیم تا از لابه‌لای احکام و آموزه‌های دین به طرحی نو برسیم که مهمترین این آموزه‌ها عمل به آیات قرآن و سنت و سیره نبی مکرم(ص) است.»

وی افزود: «گام نخست این است که  مودت، برادری و انسجام را سرلوحه کارمان قرار دهیم، در نگاه بعد ،اتکا به منابع داخلی از جمله معادن و ذخایر نفتی و ... باید سرلوحه کار قرار گیرد، زیرا امروز جهان اسلام از فرط فقر دچار مشکل نشده است بلکه بزرگترین معادن و مخازن نفت در کشورهای اسلامی است و بی‌تدبیری در برداشت‌ها و وابستگی به استکبار، دلیل عقب‌ماندگی ماست.»
گوینده:

شهرداران جهان اسلام که به مشهد سفر کرده بودند، از بخش های مختلف باغ گیاه شناسی به عنوان بزرگترین باغ گیاه‌شناسی شرق کشور بازدید و از نزدیک با گونه های کاشته شده در این باغ و مجموعه های مختلف آن آشنا شدند. هریک از آنان نهالی به نشانه صلح و دوستی غرس کردند
باغ گیاه شناسی مشهد به مساحت 25 هکتار و در قالب 11 مجموعه از ترکیب هنر معماری، معماری منظر و علم گیاهشناسی شکل گرفته است و به عنوان بزرگترین باغ گیاه‌شناسی شرق کشورایران به شمار می‌رود.

بازدید از بخش های مختلف موزه حرم آستان قدس رضوی و آشنایی با گنجینه های ارزشمند بارگاه حضرت رضا (ع ) و زیارت هشتمین امام شیعیان  از دیگر برنامه های این شهرداران بود.  آرامگاه امام رضا(ع) به عنوان یکی از برجسته‌ترین و معروف‌ترین بناهای مذهبی و تاریخی، نماد و جلوه ای از معماری ایرانی اسلامی است. صحن‌ها، رواق‌ها و مناره‌های این اثر اسلامی همراه با سازه‌های معناگرای آن دروازه‌ای از عظمت هنر اسلامی را به روی همگان می‌گشاید. شهرداران معماری زیبا و چشم نواز این مکان مقدس و هنرهای به کار رفته در آن را نمایانگر و تجلی گاه هنر اسلامی دانستند و یادآور شدند این مکان از اوج عظمت هنر اسلامی حکایت دارد و می تواند الگویی برای دیگر اماکن مقدس شهرهای اسلامی باشد. علاوه بر آنکه معماری این گنجینه دارای معمایی شگفت است که معرفتی خاص در پس  این بنای عظیم و معنوی نهفته است.