قرآن از نگاه قرآن (3)

در این برنامه از ابعاد درک قرآن توسط افراد مختلف سخن گفته ایم.

در برنامه گذشته یک بررسی اجمالی درباره ابعاد گوناگون قرآن داشتیم و گفتیم به دلیل گستردگی مباجث، هریک از مفسران به تفسیر یکی از آنها پرداخته است. در این برنامه، درمورد جابگاه بلند و رفیع قرآن با شما سخن می گوییم. منظور ازاین جایگاه این است که نشان دهیم قرآن نه تنها نمی تواند ساخته و پرداخته رسول گرامی اسلام باشد، بلکه حتی تصور آن را هم باید از ذهن خارج کرد. قرآن درباره گروهی از مشرکان و اهل کتاب که بر آیین باطل خود پافشاری می کردند و در ظاهر به دنبال دلیل آسمانی بودند می فرماید: "پیامبری از سوی خدا که صحیفه هایی پاک را برآنان می خواند (به سویشان آمد) در آن صحیفه ها نوشته هایی ثابت و استوار و گرانقدر (وجود دارد) (بینه: 2-3)

همچنان که روشن است خدای بزرگ دراین آیه بطور کلی به دو ویژگی قرآن اشاره می کند: یکی پاک بودن که نشان می دهد قرآن از جایگاهی مقدس و ملکوتی فرود آمده است وهیچ یک از انحراف ها، کمبودها و نارسایی های کتب دیگر در آن وجود ندارد. دیگر هم اینکه نوشته ها و مفاهیم بلند قرآن ازثبات و استواری برخوردار است وهیچ گونه تزلزل در آن دیده نمی شود. به همین جهت قرآن در نفی تصورات سطحی گروهی که قرآن را قابل مقایسه با سایر کتب می دانند می فرماید: "چنین نیست، زیرا (آیات این قرآن) وسیله تذکر و یاد آوری است. پس هر که بخواهد از آن پند گیرد، ( قرآن) در صحیفه ها و اوراقی باارزش و ارجمند و پاکیزه به دست فرشتگانی ( مقرب )  نیکو سرشت و نیکوکار، به امر الهی، به رشته تحریر در آمده است".(عبس 11-17)

دراین آیه نیز دو ویژگی مهم جلب توجه می کند:

 یکی جایگاه رفیع آن در پیشگاه الهی است که بیانگر آن است که قرآن، ماهیت زمینی ندارد، بلکه از ماهیتی آسمانی و ملکوتی برخوردار است. ویژگی برجسته دیگر قرآن این است که به دست فرشتگانی که نیکو سرشت و نیک کردارند ، به فرمان خدا به رشته تحریر در آمده است و انسانها  در نگارش آن هیچ نقشی نداشته اند .

 درترسیم بلند پایگی قرآن ، در آیات  دیگر قرآن این گونه آمده است:

" سوگند به این کتاب روشنگر، به راستی ما آن را قرآن ( به زبان) عربی قرار دادیم باشد که ( در آیات پر راز و رمز آن) بیاندیشید وبی تردید که اصل کتاب در نزد ماست ( و ) بلند مرتبه و حکمت آمیز است." (زخرف 2-4)

اولین نکته آن که خدا به قرآن سوگند یاد می کند. بدون شک سوگند الهی صددرصد هدفمند و دارای پیام است و خدای بزرگ هر گاه بخواهد موضوع مهم و سرنوشت سازی را مطرح کند، آن را با سوگند همراه می سازد.

 دومین نکته آن است که خداوند یکی از ویژگیهای قرآن را باعنوان ( مبین ) یعنی روشنگر مطرح می سازد و قرآن درپرتو این روشنگری، تمام بایدها و نبایدها ، زیبایی ها و زشتی ها ، حق ها و باطلها و خلاصه تمام نیازهای بشر را درتمام ابعاد و زمینه ها روشن ساخته است تا در پرتو آن ، هیچ ابهام و نکته ناشناخته ای در نقشه راه زندگی انسانها وجود نداشته باشد . 

نکته سوم آن است که خدا می فرماید : ما قرآن را به زبان عربی قرار دادیم تا همگان بدانند که پیامبر عربی زبان که از میان اعراب برخاسته است، هیچ نقشی در تعیین زبان قرآن نداشته است و بدون تردید اگر زبانی فصیح تر، جامع تر و کامل تر از عربی وجود داشت، خدا قرآن را به همان زبان نازل می کرد.

مهمترین فراز آیه این است که خدا می فرماید : قرآن در ام الکتاب در نزد ماست . بسیاری از مفسران ازاین فراز این نکته را برداشت می کنند که حقیقت قرآن که برای ما ناشناخته است و برای انسانهای عادی قابل درک و فهم نیست ، در جایگاه رفیعی قرار دارد که خدای بزرگ برای آسان سازی فهم و شناخت آن سلسله مراتبی را برای نزول آن در نظر گرفته است.

 آخرین نکته آیه این است که می فرماید:

کتابی که نزد ماست از دو ویژگی برجسته برخورداراست: 1- جایگاه آن بلند مرتبه است ( لعلی)2- سرشار از حکمت است یعنی تمام آیات آن حکیمانه است (حکیم) 

خدای حکیم، باز برای آن که عظمت قرآن را نشان دهد به جایگاه ستارگان که رازهای فراوان دارند سوگند یاد می کند و تاکید می کند ( اگر با اسرار آفرینش آشنا بودید ) بی تردید می دانستید که این سوگندی بزرگ است . آنگاه می فرماید:

"به طور قطع و مسلم، آن قرآن گرانقدر است. در میان کتابی ( پرراز و رمز) پوشیده و مستور است. جز پاک شدگان ( از نغرش و گناه، حقیقت آن را ) درک نمی کنند و فرو فرستاده شده از سوی پروردگار جهانیان است." (واقعه 75-80)

باتوجه به نکات مهمی که دراین آیه وجود دارد، جای هیچ گونه تردیدی باقی نمی ماند که قرآن کتابی است بی نظیر با ماهیتی صددرصد آسمانی و ملکوتی، کتابی که حقایق فراوان و ناشناخته ای دارد که غیر از انسان های پاک و مطهر و مصون از خطا و گناه، سایرین قدرت درک آن را ندارند. 

بسیاری از مفسران، دارای اتفاق نظرند که منظور خدای بزرگ، ائمه و پیشوایان راستین شیعه هستند که آیه تطهیر در وصفشان نازل شده است و قرآن به آن تصریح دارد و می فرماید:

"خدا، تنها درمورد شما اهل بیت اراده کرده است که هرگنه پلیدی را از شما بزداید وپاک تان گرداند . به گونه ای که (مخصوص) شماست. (احزاب:33)

در نهایت، پیام آیه این است که راه دست یافتن به حقایق و اسرار آیات قرآنی / پیامبر و اهل بیت پاک و مطهر او هستند، زیرا آنان مورد عنایت ویژه الهی و مصون از هر خطا و گناه هستند. ناگفته نماند بعضی از مفسرین از جمله لایمس الا المطهرون برداشت کرده اند که بدون طهارت ظاهری، نمی توان آیات قرآن را لمس کرد و به آن دست زد. بنابراین، هم طهارت روح و هم طهارت جسم ، برای درک مفاهیم بلند قرآنی لازم و ملزوم یکدیگرند زیرا قرآن، یک کتاب آسمانی و ملکوتی است و فقط پاکان به حقایق بلند و اسرار آن دست نمی یابند.