منشور آسمانی: قرآن از نگاه قرآن (5)

در این برنامه از ویژگی بصیر بودن قرآن با شما سخن می گوییم.

 در برنامه گذشته یاد آور شدیم برای شناخت قرآن باید به خواندن، آشنایی با مفاهیم و گوش سپردن به آیات الهی بپردازیم ولی گام های مهمتر، عبارت از اندیشیدن ، تفکر و تدبر و یا ژرف اندیشی در آیات الهی است. ازهمه مهمتر، عمل به آموزه های آسمانی قرآن است که در مجموع فلسفه های نزول قرآن را در برمی گیرند . اکنون از شما دعوت می کنیم به ادامه بحث توجه فرمایید.

چون بحث ما، فلسفه نزول قرآن است باید بگوییم یکی از اهداف اساسی و بنیادی نزول قرآن، دادن بصیرت است. بصیرت مانند قطب نمایی است که جهت مسیر و موانع را نشان می دهد، از آسیب ها جلوگیری می کند، در پیچ های خطرناک ولغزنده تاریخی، انسان را به سلامت به مقصد می رساند و از تردیدها و تزلزل ها جلوگیری می کند. بصیرت همچنین در زمانی که فتنه های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی شکل می گیرد، از انحراف ها و سقوط در پرتگاه های فکری و اعتقادی جلوگیری می کند و در تشخیص حق و باطل، انسان را از بیراهه رفتن نجات می دهد. بصیرت در حقیقت نوعی بینش، روشن بینی و ژرف اندیشی در فرد و جامعه ایجاد می کند و در نتیجه با نگاهی اصولی و منطقی، در صراط مستقیم الهی، ثابت قدم می ماند. 

 دراهمیت بصیرت همین بس که خدا به رسول گرامی اسلام (ص ) فرمان میدهد :" بگو راه و روش من این است . براساس بصیرت به سوی خدا فرا می خوانم من و کسانی که از من پیروی می کنند اینگونه هستند."

 یکی از صفات برجسته الهی، بصیر بودن است و او قرآنی را به سوی ما فرستاده که نقش آن، ایجاد روشن بینی، ژرف اندیشی و بصیرت است و می فرماید : «بی تردید از جانب پروردگارتان (کتابی که حاوی پیام های روشنگر و) بصیرت افزاست به سویتان آمد. پس هرکس بصیرت یافت (و ژرف  اندیشی پیشه کرد) به سود اوست و هرکس، کور (دلی را) برگزید به زیان اوست و من حافظ شما نیستم . (انعام /104)

دو تعبیر سود و زیان، بیانگر این واقعیت است که داشتن بصیرت یا بی بصیرتی، نقش تعیین کننده در زندگی و سرنوشت ما دارد. انسان های بصیرو ژرف اندیش با الهام گیری از قرآن، مسیرو خط مشی زندگی خود را درتمام زمینه ها تعیین می کنند و در راهی گام برمیدارند که پایان مشخص، کمال آفرین و سعادت بخشی دارد و برعکس کسانی که با بی بصیرتی، به قرآن و آموزه های آن بی اعتنایی می کنند، سرنوشت خود را تیره می سازند و بدون شک زیان خواهند کرد .

خدای بزرگ برای آن که نقش موثر بصیرت را تاحدودی روشن تر بیان کند به پیامبر (ص ) دستور می دهد: "بگو، من تنها از آن چه به سویم وحی می شود پیروی می کنم. این ( قرآن ) دارای بصیرت های روشنگری از سوی پروردگارتان است و هدایت و رحتمی است برای کسانی که ایمان می آورند". (اعراف /بخشی از آیه203)

بنابراین لازمه برخورداری از روشن بینی و بصیرت، ایمان آوردن به کتاب الهی قرآن است. آن هم نه ایمانی مقطعی و گذرا، بلکه ایمانی پیوسته و همیشگی. ایمانی با بصیرت و پایدار و اگر رسول خدا (ص) اعلام می کند که من تنها از آنچه از سوی پروردگارم وحی شده پیروی می کنم ، برهمین اساس است. قرآن در آیه ای مشابه همین آیه، به طرح نقش بصیرت افزای خود می پردازد. با این تفاوت که اگر در آن آیه، پای ایمان آوردن درمیان بود ولی در آیه ای که می شنوید بحث از یقین به میان آمده ومی فرماید:

" این (قرآن) دارای بصیرت هایی برای مردم است و هدایت و رحمتی است برای کسانی که (به آیات آن) یقین پیدا می کنند." (جاثیه / 20)

یقین یعنی ایمانی تردید ناپذیر که برخاسته از بصیرت و بینشی ژرف است و در هیچ فراز و فرودی تغییر نمی کند. جالب است که در هر دو آیه، دستاورد مهم و سرنوشت ساز بصیرت، گام نهادن در مسیرهدایت الهی و برخورداری از رحمت خداوندی، خوانده شده است. به بیان دیگر کسی که از کانون بصیرت افزای قرآن استفاده می کند، گذشته از آن که در صراط مستقیم الهی حرکت می کند، مورد عنایت ویژه الهی است و مشمول رحمتی است که افراد با بصیرت را در برمی گیرد.

یکی دیگر از فلسفه های نزول قرآن، رها سازی انسانها از ظلمت و تاریکی جهل، شرک و کفر، نفاق و تمام ضد ارزش هایی است که انسان و جامعه را به انحراف و سقوط می کشاند / و هدایت به سوی فضای نورانی دانش و آگاهی، توحید و یکتاپرستی و تمام ارزش هایی است که بسترهای کمال و سعادت زندگی مادی و معنوی بشر را تضمین می کند. قرآن خطاب به پیامبر (ص) این گونه سخن می گوید:

 این کتاب را بر تو نازل کردیم تا تمام انسانها را از تاریکی ها به اذن و فرمان الهی خارج و به سوی روشنایی هدایت کنی و به سوی آن ( خدای ) شکست ناپذیرو ستوده( ابراهیم / 1)

ناگفته نماند، خداوند این ویژگی ها را نه تنها در مورد قرآن، بلکه درمورد تمام کتب آسمانی مانند تورات وانجیل تا زمانی که دستخوش تحریف واقع نشده بودند مطرح ساخته است. اما بزرگترین امتیاز قرآن این است که با گذشت قرنهای متمادی با حفظ اصالت خود همچنان نور افشانی می کند تا جهان بشری را از تاریک ترین دوران تاریخ عصر کنونی رهایی بخشد. در حقیقت وقتی انسان از فضای تاریک جهل و ضلالت خارج می شود و پا درعرصه آگاهی و هدایت می گذرد به فردی بصیرو ژرف اندیش تبدیل می شود و در تشخیص حق و باطل، در پرتگاه تردید سقوط نمی کند.

ولی همه باید بدانیم، نزول کتاب آسمانی، بصیرت افزایی و گام نهادن در فضای نورانی حق، همه از الطاف خداوندی است. آیه ای که می شنوید بیانگر همین واقعیت است که می فرماید:

" او ( خدا ) کسی است که بر بنده خود آیاتی روشنگر نازل می کند تا شما را از تاریکی ها خارج و به سوی روشنایی ها سوق دهد و بدون تردید خداوند نسبت به شما بسیار رئوف و مهربان است." (حدید / 9 )

امید است ماهم مشمول رحمت الهی قرار گیریم و از رافت و مهربانی او برخوردار شویم و با نورانیت قرآن که از کانون نور جهان گستر خداوندی نشات گرفته است ، از دنیای ظلمت ها نجات یابیم و به جهان سراسر نور الهی وارد شویم و با نور افشانی و روشنگری قرآن ، در صراط مستقیم الهی گام بگذاریم و ثابت قدم بمانیم .