مروری بر مراقبات ماه مبارک رمضان(13)

اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ تَعَاطِی الْکُلْفَةِ: خدایا به تو پناه می برم از اینکه با دست خود برای خود مشقت فراهم کنم.

پیامبر اکرم (ص) در وصف ماه مبارک رمضان فرمود: "ای مردم! ماه خدا با برکت و رحمت و آمرزش به سوی شما رو کرده است ... ای مردم! هرکه از شما روزه دار مؤمنی را در این ماه افطار دهد، نزد خدا پاداش بنده آزاد کردن و آمرزش گناهان گذشته‌اش را خواهد داشت. برخی از اصحاب گفتند: یا رسول الله! همه ما قادر به انجام آن نیستیم. حضرت فرمود: با افطار دادن روزه داران، از آتش جهنم به پرهیزید اگرچه به نصف دانه خرما و یا به یک جرعه آب باشد."

یکی از آداب پسندیده ماه مبارک رمضان،که به آن سفارش شده دعوت از دیگر مومنان روزه دار و افطاری دادن به آنان است. اما نکته ای که در افطاری دادن و یا هر کار دیگری که برای رضای خدا انجام می گیرد، این است که از تکلف و یا زحمت بیش از حد خودداری کرد. چرا که تَکلُف، دردسر و مشقت اضافه و گرفتاری زیادی است که انسان بر خلاف موازین دین و عقل  بر خود و دیگران تحمیل می‌کند، در حالیکه دین اسلام ، دین سهل و آسانی است. لذا بزرگان دین از آن به خدا پناه می بردند و عرضه می داشتند: " اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ تَعَاطِی الْکُلْفَةِ: خدایا به تو پناه می برم از اینکه با دست خود، برای خود مشقت فراهم کنم."

طبیعت انسان با آسان‌گیری، روان زندگی کردن همراه است، و کلفت که به معنای مشقت و تحمیل و فشار غیرمنطقی است، با فطرت او سازگار نیست. لذا پیامبر خدا (ص) از تکلف اعلام برائت می­ کند و می فرماید: "نَحنُ مَعاشِرَ الأنبیاء و الأولیاء براء من التکلف: ما گروه پیامبران از تکلف به دور هستیم‏." از همین رو ایشان از مهمانان خود، با هر آنچه که داشتند، بدون هیچ تکلفی، پذیرایی می کردند.

این تکلف نداشتن، خصوصاً با دوستان بقدری مهم است که امام صادق (ع) می فرماید: "از میان دوستان، آنهایی که رفاقت آنان برای من خیلی سخت است، کسانی هستند که برای من خودشان را به زحمت می‌اندازند، و باعث می­ شوند که من هم به نسبت آنها بر خودم سخت بگیرم. نقطه­ ی مقابل آن رفیقان دوست‌داشتنی و بی‌دردسر برای من کسانی هستند که وقتی با آنها هستم، انگار با کسانی از خودم هستم، و بسیار راحت هستم."

البته نباید به بهانه بی تکلفی؛ بی ادبی، بی‌نظمی، و ناآراستگی را رواج داد. آداب اسلامی همیشه همراه با نوعی کُلفَت طبیعی است. لذا باید از کلفت نابخردانه، که اعم از مشقت‌ها و دردسرهای اضافه و تصنع‌ها بوده و از منظر دین و عقل ممنوع هستند، به خدا پناه برد، و بدانیم  بی‌انضباطی، بی‌ادبی و ناآراستگی، ربطی به تکلف نداشته و بلکه از نوع وسوسه ­های شیطانی هستند.