به بهانه فیلتر شدن سایت شبکه العالم در مصر

در سال‌های اخیر، شبکه‌های ایرانی بارها به صورت غیرقانونی و بدون سندی روشن از ماهواره حذف شده‌اند. برخی از این شبکه ها با تلاش و زحمت بسیار به ماهواره بازگشته و در مواردی ، تلاش‌ها بی‌نتیجه بوده و مثلاً شبکه العالم هرگز به یکی از این ماهواره‌ها بازنگشته است.

حدود دو هفته قبل مقامات رژیم سعودی، روابط خود را با قطر قطع کردند. مقامات مصری، امارات و بحرین هم به اتباع قطر، فرصت کمی دادند تا خاک این کشورها را ترک کنند. دولت قطر در واکنش به اقدام چهار کشور عربی در قطع روابط دیپلماتیک خود با دوحه اعلام کرد: برخی طرف ها با دروغ و طرح اتهامات کاملا جعلی، برای ضربه زدن به قطر برنامه ریزی می کنند.

در میانه این تحولات سیاسی،  انجمن دفاع از آزادی اندیشه و بیان، به عنوان یک نهاد غیردولتی مستقر در مصر، با صدور بیانیه ای اعلام کرد از 24 ماه مه تا 12 ژوئن 2017 ، 62 وب سایت خبری مسدود شده است. این انجمن با بیان اینکه انتقاد از دولت، یکی از دلایل اصلی مسدود شدن سایت ها در مصر است، تاکید کرد که برخی از وب سایت های مسدود شده، مقاله و یادداشت هایی در مخالفت شدید با واگذاری جزایر تیران و صنافیر به عربستان سعودی منتشر کرده بودند. البته تعدادی از سایت های مسدود شده از جمله سایت شبکه خبری " العالم " متعلق یه صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، به کار اطلاع رسانی درباره مسائل مختلف منطقه و جهان می پرداختند.

در فهرست منتشر شده اسامی سایت های خبری از کشورهای مختلف از جمله ایران، قطر، ترکیه و مصر به چشم می خورد.  همچنین سایت های مرتبط با حماس و اخوان المسلمین نیز در فهرست سایت های مسدود شده توسط رژیم مصر قراردارند. انجمن دفاع از آزادی اندیشه و بیان اعلام کرد این سایت ها بدون اعلام قبلی و بدون صدور بیانیه رسمی از جانب سازمان ها یا نهادهای مرتبط رسمی دولتی، مسدود شده اند. 

یک منبع امنیتی مصراوایل خرداد ( اواخر ماه مه ) اعلام کرده بود که این کشور 21 سایت اینترنتی از جمله چندین سایت قطری را مسدود کرده است. این منبع امنیتی مصری گفت سایت شبکه الجزیره قطر، الجزیره مستند، مصر العربیه، خبرگزاری قطر، عربی 21، الشعب و سایت شبکه الشرق از سایت هایی هستند که فیلتر شده اند.

برخورد با رسانه ها قبل از مصر، توسط آل سعود آغاز شد و روزنامه " سبق " عربستان اعلام کرد این کشور، کار فیلتر کردن همه مطبوعات قطر و سایت الجزیره را آغاز کرده است. یک منبع وزارت خارجه امارات نیز گفت این کشور،  دسترسی به همه سایت های رسانه ای قطر را مسدود کرده است.

" بیژن نوباوه "، نماینده سابق مجلس شورای اسلامی ایران گفت: مسدود کردن امکان دسترسی به شبکه‌های ایرانی، سابقه دارد و پیش از این  نیز از دسترسی کشورها به سایت‌های خبری و حتی شبکه‌های ماهواره‌ای ایران ممانعت شده است. نوباوه، این اقدام مصر و هم‌پیمانانش را برآمده از نظام اطلاع‌رسانی کهنه و به ‌هم پیوسته‌ای دانست که از سوی حکام عربی مدیریت می‌شود.

این کارشناس رسانه می گوید: شعبه‌های دیگری از این نظام رسانه‌ای از آسیای جنوب شرقی و منطقه خاورمیانه و عمدتاً در کشورهای عربی ، با مدیریت خاصی اداره می‌شود و همه این شبکه‌‌ها در انتقال اخبار و اطلاعات منطقه به هم پیوسته و هماهنگ عمل می‌کنند. در نتیجه هر جریانی که مخالف این نظام رسانه‌ای باشد و به صورت مستقل عمل کند، از سوی این کشورها قطع می‌شود.

نوباوه با اشاره به این‌که از تاسیس شبکه العالم بیش از دو دهه می‌ گذرد، گفت: این شبکه همواره همسو با نیاز ملت‌ها ، اهداف انقلاب اسلامی و اهداف انتفاضه اطلاع‌رسانی کرده است. کشورهای منطقه بخصوص عربستان سعودی ، مصر، امارات و سایر کشورهایی که سیاست‌های همسو دارند ، نمی‌خواهند شبکه العالم به مردم اطلاعاتی ، جز آنچه این نظام‌ها می‌خواهند منتقل کند. 

دکتر " امیدعلی مسعودی"  استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی نیز تصمیم دولت مصر مبنی بر فیلتر کردن شبکه‌ العالم را با اقدام دولت انگلیس در تعلیق فعالیت‌های شبکه خبری پرس تی‌وی مقایسه می کند و می گوید: رسانه‌های مختلف و شبکه‌های خبری ، برخلاف توپ و تانک و دیگر تجهیزات جنگی، از نوعی قدرت در جنگ نرم برخوردارند. وی افزود آنها نقشی تعیین‌کننده‌ در دیپلماسی و اطلاع‌ رسانی عمومی ایفا می‌کنند. در این میان رسانه‌های متعلق و نزدیک به جمهوری اسلامی ایران ، با توانمندی‌هایی که از طریق ارتباط با مردم سایر کشورهای آسیا و حتی اروپا به دست آورده‌اند ، نشان داده‌اند که قادر به استفاده درست از این قدرت هستند. این استاد ارتباطات ادامه داد: دلیل اصلی این اقدام دولت مصر را می‌توان در ماهیت برنامه‌های شبکه العالم دانست که موجب هراس این رژیم شده بود. اصولا دولت‌هایی که توسط مردم انتخاب نشده باشند، از هرگونه اطلاع‌رسانی به جامعه وحشت دارند و اجازه نمی‌ دهند  این اتفاق بیافتد.

  در همین زمینه، پیمان جبلی ، معاون برون مرزی سازمان صداوسیما می گوید : شبکه‌های مستقل و آزاد مانند العالم معمولا با چنین برخوردهایی مواجه می‌شوند ، زیرا معمولا شبکه‌های مستقل ایران هستند که اخبار وقایع را پوشش می‌دهند و صدای مردم را منعکس می کنند. پیمان جبلی با تاکید بر این‌که آزادی جریان اطلاعات در بیشتر این کشورها ، شعاری بیش نیست، تاکید کرد: این شعار در عمل بدون مصداق است و همه شبکه‌های ایرانی که روی بستر اینترنت و ماهواره یا در شبکه‌های اجتماعی فعالیت می‌ کنند ، بارها مختل و اطلاع‌رسانی این شبکه‌ها دچار مشکلات و محدودیت‌هایی شده است.

معاون برون‌مرزی سازمان صداوسیما تاکید کرد در بیشتر موارد، این محدودیت‌ها بدون ذکر دلیل روشن و مشخص اعمال شده است و این بار هم دلیل فیلتر شدن وب‌سایت شبکه العالم مشخص نیست.

سال گذشته در همین ایام سایت "الکسا" (Alexa)که مرجعی جهانی برای رتبه بندی سایت ها است ، اعلام کرد مردم کشورهای سوریه و عراق برای دنبال کردن اخبار خود، به سایت العالم بیش از سایت های شبکه های تلویزیونی دیگر مراجعه می کنند. بر اساس این گزارش، سایت العالم در کشورهای سوریه و عراق نسبت به سایت های المیادین، المنار، الجزیره و العربیه، مخاطب بیشتری دارد.

یکی از عواملی که در بیداری و آگاهی ساکنان کشورهای عربی نقش بسزایی ایفا کرد،  اینترنت و شبکه‌های ماهواره‌ای است. به همین دلیل آل سعود با تکیه بر دلارهای نفتی، تلاش زیادی برای سانسور حقایق و مسدود کردن پایگاه های اینترنتی و لغو پخش شبکه های ماهواره ای مخالف در میان کشورهای عربی می‌کند.

رژیم حاکم بر عربستان از آن بیم دارد که این شبکه های اینترنتی به عامل محرکی برای انفجار خشم و اعتراضات مردمی در این کشور منجر شود و دامنه آن گسترش یابد .اعتراضاتی که تاکنون به تظاهرات زنانی که به رانندگی خودرو اصرار دارند و تظاهرات شیعیان در برخی از مناطق الشرقیه محصور بوده است. نکته قابل تامل این است اکثر کاربران اینترنت در عربستان به نحوی نارضایتی خود را از رژیم آل سعود اعلام کرده اند و در نوشته‌ها به آن اشاره کرده‌اند. اکثر کسانی که در شبکه های اینترنتی مطلبی نوشته اند خشم خود را از فساد، بیکاری و اوضاع وخیم حقوق بشر در عربستان نشان داده اند.

مردم عربستان تاکنون محرومیت ها و محدودیت های زیادی را تجربه کرده اند. دروغ های زیادی شنیده اند ولی استفاده از اینترنت، چشم انداز جهان جدیدی را به روی آنان گشوده است و اکنون دریافته اند که حکام دیکتاتور آنها،  تا کنون چه ستمی بر آنان روا داشته اند.

آل سعود برای جلوگیری از افزایش آگاهی مردم تلاش های زیادی در داخل و خارج برای سانسور کردن واقعیت‌ها و مسدود کردن شبکه های اینترنتی و ماهواره ای انجام می دهد . نکته قابل تامل این است که عربستان در امور داخلی دیگر کشورها نیز دخالت می کند . رژیم آل سعود برای توقف فعالیت شبکه های ماهواره ای متعلق به برخی از کشورها توطئه های زیادی کرده و رشوه های زیادی پرداخته است. عربستان بسیاری از شبکه های اینترنتی در یمن را بدون هشدار یا اطلاع قبلی فیلتر کرده است . حکام ریاض در سالهای اخیر تلاش بسیاری برای جلوگیری از دسترسی  مخاطبان عرب به شبکه خبری العالم انجام داده است . حذف شبکه  العالم از ماهواره های نایل سَت و عرب سَت ، سازماندهی حمله هکرها به سایت و صفحه‌های العالم در شبکه‌های اجتماعی ، فیلتر کردن سایت و شبکه‌های اجتماعی العالم در عربستان ، از جمله این تلاشها است . عربستان سعودی دوسال قبل با اعمال فشار بر سایت یوتیوب، صفحه العالم را در این سایت مسدود کرد . لذا  اقدام اخیر مصر در فیلتر کردن سایت العالم نیز ، با توجه به مراودات سیاسی مصر با عربستان راباید در چارچوب هماهنگی این کشور با آل سعود مد نظر قرار داد .  

---------------------------------------------------------------------------