ْمسجد، محور جامعه اسلامی

مساجد که در احادیث، خانه های خداوند بر روی زمین خوانده شده اند، محل تجمع و وحدت مسلمانان و مکان مناسبی برای رسیدگی به امور معنوی و اجتماعی آنها می باشند.

به پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران و تصویب سازمان همکاری اسلامی ، روز ۲۱ اوت به نام «روز جهانی مسجد» خوانده شده است تا جایگاه و نقش مسجد در جامعه اسلامی شناخته و در راه اعتلای آن تلاش شود. این روز یادآور ۲۱ اوت ۱۹۶۹ است که در آن «دنیس مایکل روهان» صهیونیست افراطی به کمک چند تن دیگر مسجدالاقصی قبله دوم مسلمانان را به آتش کشید و صدمات جبران ناپذیری به آن وارد کرد. البته وی به بهانه بیماری روانی آزاد شد ، چرا که اصولاً سیاست رژیم صهیونیستی ، تخریب و ویرانی مسجدالاقصی و ساختن معبد سلیمان به جای آن است. مسجدی که حدود ۱۴ قرن سابقه دارد و سومین مکان مقدس مسلمانان پس از مسجدالحرام و مسجدالنبی است.

   صهیونیستهای متعصب سالهاست که می کوشند مسجدالاقصی را ویران کنند. آنها در زیر این مکان مقدس حفاریهای گسترده ای انجام داده و پایه های آن را سست کرده اند. همچنین رژیم صهیونیستی به بهانه های مختلف ورود فلسطینیان به این مسجد و اقامه نماز را محدود می کند. در مقابل شهرک نشینان صهیونیست ، تحت حمایت سربازان این رژیم بارها به مسجدالاقصی حمله کرده اند. چندی پیش بستن درهای این مسجد و ممانعت از ورود مسلمانان به آن منجر به درگیریهای گسترده ای شد که در اثر آنها دهها فلسطینی کشته و زخمی شدند. همچنین ایجاد گیت های بازرسی در ورودی های مسجد با اعتراضات فراوان داخلی و خارجی روبرو شد و سرانجام رژیم صهیونیستی مجبور به جمع آوری آنها شد.

البته رویکرد تخریب مساجد توسط رژیم صهیونیستی منحصر به مسجدالاقصی نمی شود و مساجد دیگری نیز در فلسطین به بهانه های گوناگون ویران می شوند. از جمله چندی پیش این رژیم در راستای سیاست محو آثار اسلامی در بیت المقدس، دستور تخریب مسجد «عبدالله السناوی» را در شرق این شهر را صادر کرد .

    اقدام علیه مسجد و تلاش برای تخریب آن منحصر به مسجدالاقصی نیست ، بلکه متاسفانه بسیاری از مساجد در نقاط مختلف جهان مورد تعرض قرار می گیرند و بعضاً تخریب می شوند. چند ماه پیش سازمان «تل ماما» وابسته به دولت انگلیس اعلام کرد که تنها از سال ۲۰۱۳ ، بیش از ۱۰۰ مورد تعرض به مسجد در این کشور صورت گرفته است. از جمله در ماه مه گذشته پس از یک حمله تروریستی در منچستر، تعدادی از مساجد این شهر توسط اسلام ستیزان مورد حمله قرار گرفت.

همچنین در ماه رمضان گذشته نمازگزارانی که از مسجدی در لندن خارج می شدند، با خودرو زیر گرفته شدند که در این حمله یک مسلمان کشته و تعدادی مجروح شدند.

در آمریکا نیز از زمان روی کار آمدن دونالد ترامپ، اسلام ستیزی و تعرض به محل عبادت مسلمانان یعنی مساجد افزایش یافته است. در روز پنجم ماه جاری (اوت) در حالی که مسلمانان در حال اقامه نماز صبح بودند، بمبی به داخل یک مسجد در ایالت مینه سوتا پرتاب شد که خوشبختانه تلفات جانی دربر نداشت ، اما موجب خسارات مالی شد. در ماه مارس گذشته نیز به مسجدی در ایالت آریزونا حمله شد و طی آن تعدادی از مسلمانان مجروح شدند و خساراتی به آن وارد و ازجمله ۱۳۰ قرآن پاره شد. ماه قبل از آن نیز در فلوریدا ، مسجدی به آتش کشیده شد و در ژانویه سال ۲۰۱۷ مسجد «ایست ساید» در ایالت سیاتل آمریکا مورد حمله قرار گرفت و دچار آتش سوزی شد. اینگونه حملات گستاخانه علیه مساجد مسلمانان حاکی از موج اسلام هراسی است که توسط دولت و رسانه های آمریکا دامن زده می شود.

   متاسفانه اهانت ، تعرض و ویران کردن مساجد ، در جهان اسلام و توسط برخی دولتهای غربگرا و گروههای افراطی نیز وجود دارد. در این راستا می توان گفت که دولت جمهوری آذربایجان پیشتاز است. این دولت نه تنها تاکنون مساجد متعددی را تخریب کرده ، بلکه برای مردم مسلمان و روحانیون این کشور نیز محدودیتهای شدیدی در انجام اعمال دینی وضع کرده است. در ماه آوریل گذشته ، دولت مسجد تاریخی «حاج عبدالرحیم بیک» در شهر باکو پایتخت جمهوری آذربایجان را که در فهرست آثار تاریخی این کشور قرار داشت، شبانه تخریب کرد. چند روز بعد ، ماموران دولتی قصد ویران کردن مسجد دیگری را داشتند که در اثر اعتراضات گسترده مردم ، دولت فعلاً مجبور به عقب نشینی شده است.

   حکومت آل خلیفه در بحرین را نیز باید از در ردیف بزرگترین تخریب کنندگان مساجد و اماکن مذهبی دانست. تنها در سال ۲۰۱۱ این حکومت سرکوبگر ۳۴ مسجد را ویران کرد . دولت از آن زمان تاکنون نیز تعداد دیگری از مساجد و اماکن مذهبی را تخریب کرده است. جالب آنکه مردم بر روی ویرانه های همین مساجد اقدام به برگزاری نماز جماعت می کنند. اما چندی است که حکومت آل خلیفه دست به تعرضات مستمر به مسجد «صعصعة بن سوهان» صحابی رسول خدا و از زیارتگاههای مهم بحرین را در دستور کار خود قرار داده است. این بنای مقدس هزار ساله اکنون به محلی ویران و متروکه تبدیل شده است.

    حکومت سعودی را می توان باسابقه ترین رژیم در تخریب مساجد و اماکن دینی دانست. از زمان روی کار آمدن آل سعود ، این خاندان با استناد با تعالیم منحرف وهابیت دهها مسجد و مکان مذهبیِ تاریخی را ویران کرده است. طی چند سال گذشته نیز نظامیان سعودی در جریان سرکوب شیعیان این کشور تعدادی از مساجد آنها را تخریب کرده اند. همچنین نیروی هوایی سعودی در حمله به یمن تاکنون تعداد زیادی از مساجد این کشور را که برخی از آنها جزو بناهای تاریخی و آثار ملی محسوب می شدند، ویران کرده است.

   در چند سال اخیر که گروههای خشونت طلب تکفیری قدرت یافته اند ، در هر کجا که توانسته اند ، مساجد و زیارتگاهها را وحشیانه منهدم کرده و مردم داخل آن را به خاک و خون کشیده اند. در سوریه ، عراق ، افغانستان ، پاکستان و لیبی ، دهها مسجد به دست کسانی که خود را مسلمان می دانند ویران شده است. برخی از این مساجد آثار باستانی و تاریخی بوده است. این گروههای تکفیری در برنامه ریزی خود برای حمله به مساجد ، اوقات نماز را انتخاب می کنند تا مسلمانان بیشتری را بکشند . اینان نه حرمت خانه خدا را می شناسند و نه از کشتن مسلمانان ابایی دارند، اما هیچگاه به دشمنان اصلی مسمانان یعنی صهیونیستها تعرضی نمی کنند.

   اکنون باید به این سوال اساسی و مهم پاسخ داد که مگر مساجد چه کارکرد و نقشی در جامعه اسلامی دارند که مخالفان اسلام اینگونه دست به تخریب و انهدام آنها می زنند؟ بی شک نخستین کارکرد مسجد، مرکزیت معنوی و عبادی آن برای مسلمانان است. آنها در این مکان مقدس گرد می آیند تا نماز را با جماعت و به صورت گروهی بخوانند. البته این امکان وجود دارد که نماز و عبادت در منزل برگزار شود، اما خداوند حکیم به دلیل برکات فراوان نماز جماعت ، از مسلمان خواسته است که تا جای ممکن نمازهای خود را در مسجد به جای آورند. این کار باعث مودت و انسجام مسلمانان و ایجاد روابطی دوستانه در محیط معنوی این مکان مقدس می شود. علاوه بر این ، مسجد محل آشنایی هر چه بیشتر مسلمانان با تعالیم حیات بخش اسلام از طریق سخنرانی ها و کلاسهای آموزشی است. همچنین تجمع مردم در مسجد فرصت مناسبی است تا از مسائل روز جامعه مطلع شوند و جهت همیاری دیگر مسلمانان و دفاع از اسلام ، تصمیماتی بگیرند.  

   البته در زمان رسول گرامی اسلام (ص) و پس از ایشان مسجد کارکردهایی چون محل قضاوت ، آمادگی برای جنگ ، انجام مشورتها و دیگر امور حکومتی داشت که اکنون به مقتضای زمان از آنها خبری نیست. اما مساجد در عصر حاضر و به فراخور نیاز مخاطبان مسلمان خود، خدمات نسبتاً جدیدی به آنها ارائه می دهند. در بسیاری از مساجد کتابخانه های مناسبی وجود دارد و در کنار آن مرکزی برای در اختیار گذاشتن دیسک های فشرده در زمینه های دینی ، فرهنگی ، آموزشی و حتی سیاسی وجود دارد. از دیگر فعالیتهای مساجد فعال ، کانونهای فرهنگی است که فعالیتهای مختلفی دارند که شامل آموزش قرآن ، معارف دینی ، احکام ، مسائل خانواده ، کتب درسی ، زبان عربی و مانند اینها می شود . برخی از مساجد حتی فعالیتهای ورزشی را نیز برای جذب کودکان و نوجوانان ، در برنامه خود دارند. ازجمله فعالیتهای موثر برخی از مساجد صندوق های قرض الحسنه است که وام های بدون ربا در اختیاران مردم قرار می دهند. این صندوق ها جدا از جمع آوری کمک برای نیازمندان و توزیع بین آنان است.

    مساجد براساس میزان بودجه و فعال بودن اعضای آن ، خدمات فراوانی به مردم ارائه می دهند. در این میان عدم وابستگی آنها به کمک مالی دولت و اتکا به کمک های مردمی ، نقش فراوانی در عملکرد مستقل آنها دارد. در واقع به جهت همین فعالیتهای گسترده مساجد و نقش محوری آنها در جامعه اسلامی است که مخالفان اسلام اینچنین با آنها به ستیز برخاسته اند. این مکانهای مقدس که در احادیث، خانه های خداوند بر روی زمین خوانده شده اند، محل تجمع و وحدت مسلمانان و مکان مناسبی برای رسیدگی به امور معنوی و اجتماعی آنها می باشند.