دومین سالگرد فاجعه منا و بی مسئولیتی عربستان در قبال آن

در این برنامه نگاهی دوباره به فاجعه دو سال پیش در سرزمین منا انداخته شده است. حادثه ای که هیچگاه از اذهان مسلمانان پاک نمی شود.

   یکی از مناسک مهم مسلمانان سفر به سرزمین وحی، مکه و بجا آوردن حج است. حج یکی از مهم‌ترین فروع دین اسلام است. مسلمانان در دهه اول آخرین ماه قمری (ذی الحجه) به مسجدالحرام در شهر مکه عربستان سعودی رفته و مناسک خاص آن را بجا می‌آورند. هر مسلمان در صورت دارا بودن شرایطی خاص، مکلف است حداقل یک بار در طول عمر خود آن را انجام دهد. حج نمایش بندگی انسان در برابر خداوند یکتا و هستی بخش است. در اسلام، حج بر کسی که دارای بلوغ، عقل، آزاد بودن و استطاعت مالی باشد واجب می‌شود.  سالانه بیش از دو و نیم میلیون مسلمان از سراسر جهان برای انجام مناسک حج به سرزمین وحی مکه مکرمه سفر می کنند. به همین دلیل موسم حج ایام پر خاطره و مبارکی برای مسلمانان است. اما دو سالی است موسم حج یادآور خاطرات تلخی شده است. واکنش دولت عربستان و بی مسئولیتی در برابر فجایع حج سال 2015 خاطرات آن فجایع را با وجود گذشت دو سال تلخ تر هم می کند.  

دو سال پیش یکی از فجایع انسانی در هنگام انجام یکی از مناسک حج به نام رمی جمرات توسط میلیونها مسلمان در سرزمین وحی روی داد. بر اساس آمار غیر رسمی حدود هشت هزار انسان براثر ازدحام بیش از حد جمعیت و گرمای طاقت فرسا جان خود را از دست دادند. به طور معمول با توجه به تجمع بیش از دو میلیون انسان در یک نقطه خاص در سرزمین مکه تدابیر ویژه ای اندیشیده می شود تا مسلمانان در نظم و نوبت مناسک خود را بجا بیاورند. مسئولیت برنامه ریزی، تنظیم و امنیت مناسک حج نیز به عهده حکام آل سعود است. اما موسم حج سال 2015 پر از بی مسئولیتی و به خطر افتادن جان حجاج بود. نخستین آنها سقوط جرثقیلی عظیم در صحن مسجدالحرام بود. این جرثقیل، بزرگترین جرثقیلی بود که به همراه دهها جرثقیل دیگر مشغول اجرای پروژه ای بود که سعودیها آن را توسعه حرم می خوانند. آنها حتی در ایام حج که انبوه جمعیت در حال تردد در مسجدالحرام است، این جرثقیل های سنگین را از این مکان مقدس دور نکرده بودند. در یازدهم سپتامبر سال 2015 مصادف با 27 ذی قعده سال 1436 ه.ق این جرثقیل بزرگ و سنگین در مسجدالحرام سقوط نمود و در صحنه ای دلخراش، 107 زائر این مکان شریف را شهید و 238 نفر را مجروح کرد.  

     پس از این حادثه مرگبار، فاجعه ای مرگبارتر در انتظار میلیونها حجاج بود. صبح روز عید قربان ( 24 سپتامبر 2015) انبوه حاجیان مطابق معمول همه ساله از صحرای مشعر روانه منا شدند تا در روز اول حضورشان در آنجا به نماد شیطان سنگ بزنند. اما نیروهای امنیتی سعودی راه اصلی را مسدود و جمعیت را به راهی فرعی هدایت می کنند و خروجی های این راه تنگ را نیز می بندند. لحظه به لحظه بر تعداد زائران افزوده می شود و حدود هشت هزار تن از آنها که راه زیادی را زیر آفتاب سوزان آمده بودند، در اثر فشار جمعیت، از دست دادن توان و زیر دست و پا ماندن، جان خود را از دست می دهند. مأموران سعودی که خود مسبب این فاجعه بودند، نه تنها کمک مؤثری به حجاج نکردند، بلکه با تأخیر فراوان به یاری آنها آمدند که باعث مرگ تعدادی دیگر از زائران شد. بدین ترتیب بزرگترین فاجعۀ انسانی حج در روز عید قربان سال 1436 ق در سرزمین منا رقم خورد. واکنش ال سعود به این فاجعه ، فاجعه آمیزتر از اصل فاجعه است. کسانی که خود را خادم الحرمین می داننند حاضر به پذیرش هیچ گونه مسئولیتی در این زمینه نشدند. آنها خود حجاج را مسئول بروز این فاجعه دانستند. روزنامه الخبار در این زمینه نوشت: "به رغم اینکه مقام‌های عربستان فرصت داشتند از ناتوانی خود در مدیریت حج پوزش بطلبند، کار را به جایی رساندند که به جای عذرخواهی از خانواده قربانیان فاجعه منا، با بی شرمی تمام، دیگران را مسئول این فاجعه معرفی می کنند. شگفت انگیز آن که اندک زمانی پس از فاجعه منا، «سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه عربستان به دلیل آنچه موفقیت در برگزاری مناسک حج خواند، به «محمد بن نایف» ولیعهد سابق عربستان در مدیریت خوب مناسک حج تبریک گفت."

    جمهوری اسلامی ایران با 464  شهید بیشترین قربانی را در فاجعه منا داشت. مسئولان جمهوری اسلامی ایران پس از بروز فاجعه منا از همان ابتدای این فاجعه تلاش بسیاری برای کمک به دیگر حجاج و بازماندگان قربانیان و پیدا کردن اجساد و انتقال آنها به جمهوری اسلامی ایران انجام دادند. پس از بازگشت حجاج و برگردانده شدن بیشتر پیکرهای قربانی در فاجعه منا به کشور پیگیری حقوقی فاجعه منا در دستور کار جمهوری اسلامی ایران  قرار گرفت تا از بروز مجدد چنین فجایعی جلوگیری شود. متاسفانه عربستان سعودی به هیچ یک از ابتکارات و تلاش‌های جمهوری اسلامی ایران اعم از «تلاش‌های دوجانبه»، پیشنهاد «تشکیل کمیته حقیقت‌یاب بین‌المللی اسلامی» از طریق سازمان همکاری اسلامی و حتی «تلاش‌های برادرانه و داوطلبانه برخی از کشورهای اسلامی منطقه» جهت پیگیری آثار و تبعات مصیبت بار حج خونین  پاسخ نداد. تمامی حجاج در هنگام مناسک حج بیمه هستند و دولت عربستان موظف به پرداخت بیمه به بازماندگان قربانیان و آسیب دیدگان  حج است که دراثر سهل انگاری و سوء مدیریت آل سعود جان خود را از دست داده اند. اکنون بیش از دو سال از فاجعه منا می گذرد ولی هنوز پرونده قربانیان فاجعه منا  باز است و دولت عربستان به این موضوع با بی مسئولیتی برخورد می کند. حکام آل سعود در جریان فاجعه منا و واکنش به این فاجعه بی مسئولیتی و ناتونی خود در میزبانی از حجاج بیت الحرام را نشان دادند. آنها تحت پوشش خادم الحرمین بودن به دنبال رهبری کشورهای عربی در چارچوب عقاید افراطی و برداشتهای غیر واقعی وهابیت از آموزه های اسلام ناب محمدی صلی الله علیه و اله وسلم هستند. بحران آفرینی آل سعود در سوریه، عراق و یمن و کمک به گروههای تکفیری و تروریستی و قتل هر مسلمان مخالف عقاید وهابیت با تصورات خادم الحرمین بودن انجام می شود. بی مسئولیتی در قبال بازماندگان قربانیان و آسیب دیدگان از فاجعه منا در سال 2015 در نتیجه همین بزرگ بینی حکام عربستان در میان ملتهای مسلمان است. اما واکنش دولت عربستان به فاجعه منا و بی مسئولیتی در قبال این فاجعه و شکست گروههای تکفیری و تروریستی مورد حمایت ال سعود در سوریه و عراق ماهیت عقاید دور از اسلام وهابیت حاکم در عربستان را نه فقط برای مسلمانان که برای کل جهان آشکار کرده است.