آیین های محرم و عاشورا در ملل مختلف(16)

پاکستان یکی از کشورهای مهم اسلامی است که از آیین های خاصی برای عزاداری امام حسین(ع) در ماه محرم برخوردار است. در این برنامه به معرفی این آیین ها می پردازیم.

با سلام به یکایک شما دوستان و علاقمندان مجموعه برنامه «آیین های محرم و عاشورا در میان ملل مختلف»، حتماً به خاطر دارید در  برنامه های گذشته با آیین های محرم و عاشورا در سراسر ایران آشنا شدیم. مراسم عزاداری ماه محرم که همانا آماده سازی فرد و جامعه برای احیاء افکار مذهبی ـ سیاسی امام حسین (ع)است، امروز در نقاط مختلف جهان به صور گوناگون، اجرا می شود. برنامه امروز را به معرفی  آیین های عزاداری در «پاکستان» اختصاص داده ایم. از شما دعوت می کنیم در این برنامه با ما همراه باشید.

جمهوری اسلامی پاکستان کشوری در جنوب آسیا به مرکزیت اسلام آباد است. پاکستان از شمال با افغانستان و چین، از شمال غربی با افغانستان، از شمال شرقی و مشرق با هند و از مغرب با ایران همسایه است و از جنوب و جنوب غربی نیز به دریای عمان محدود می‌شود. شیعیان، بیش از 20 درصد از جمعیت حدود 190 میلیون نفری پاکستان را تشکیل می‌دهند.

مردم پاکستان از دوازده قرن پیش مراسم سوگواری سردار شهیدان را برپا می‌کنند. با وجود این‌که در سال 1288 هجری شمسی مراسم عاشورا و اربعین از سوی استعمارگران انگلیس ممنوع اعلام‌شد و در سال1361 پلیس پاکستان استفاده از بلندگو را در حسینیه‌ها و تکایای شیعیان غیرمجاز اعلام‌کرد، ولی هرگز موفق‌ نشد روند این عزاداری‌ها را متوقف‌کند. در این راستا وهابیون این کشور نیز هرساله با به خاک و خون کشیدن عزاداران سعی‌دارند جلو این مراسم را به‌گیرند ولی با گذشت‌ زمان این عزاداری‌ها باعث غنای فرهنگ تشیع شده و خطبا، نویسندگان و شاعران فراوانی به ‌برکت این عزاداری‌ها پا به عرصه گذاشته‌اند.

به گزارش خانه فرهنگ جمهوری اسلامی ایران در کراچی، ماه محرم الحرام در پاکستان از نظر مذهبی اهمیت بسیاری دارد. ماه محرم را (ایام عزا ) نیز می گویند.اگر چه مسلمانان کشور پاکستان پیرو فرقه های مختلفی می باشند اما در بر پا کردن عزاداری ماه محرم بین آنها اختلاف چندانی وجود ندارد و با وجود اختلاف فرقه ای، مراسم سوگواری ماه محرم از روی عقیده و با احترام خاصی برگزار می شود.

مسلمانان پاکستان، گذشته از اختلافات جزیی، از آغاز ماه محرم تا روز عاشورا از گوش دادن به موسیقی و غنا پرهیز می کنند. خصوصاً در هتل ها، اتوبوس ها و مراکز تجاری این امر را با جدیت بیشتری رعایت می نمایند. رسانه های دولتی اعم از رادیو و تلویزیون، برنامه های خاص مربوط به ماه محرم مانند سخنرانی و نوحه خوانی را پخش می کنند. مطبوعات دولتی و غیر دولتی مقاله های ویژه ای در مورد این ماه به چاپ می رسانند. گرچه ماه محرم الحرام در سراسر کشور پاکستان از نظر مذهبی دارای اهمیت ویژه ای است اما در نظر شیعیان این کشور، برگزاری مراسم در این ماه از مشخصات پیروان مذهب شیعه به شمار می رود و برای هر شیعه، شرکت کردن در مجالس عزاداری واجب است. شیعیان از آغاز ماه محرم لباس سیاه بر تن می کنند و از اول محرم تا هشتم ربیع الاول که روز شهادت امام یازدهم شیعیان است مراسم عزاداری برپا می نمایند. در این ایام همه شیعیان از برگزاری مراسم شادی و عروسی پرهیز می کنند. خصوصاً در روز عاشورا و اربعین و بیست و هشتم ماه صفر از خوردن غذاهای لذیذ و پوشیدن لباس های نو خودداری می نمایند.

نحوه برگزاری مراسم عزاداری محرم در روستاها و شهرهای بزرگ متفاوت است. در روستاها و قریه ها مردم بیشتر به روضه خوانی تمایل نشان می دهند. اما در شهرهای بزرگ مانند کراچی، لاهور، ملتان، حیدرآباد و غیره سخنرانیهای علمی برگزار می گردد. در اجتماعات شهرهای بزرگ، بیشتر سخنران ها و خطباء به زبان اردو سخنرانی می کنند. روز عاشورا در سراسر کشور تعطیل رسمی اعلام می شود و تمام مراکز تجاری نیز تعطیل است. دسته های عزاداری از مناطق مختلف شهر حرکت کرده و پیش از اذان ظهر به محل خاصی می رسند. در این محل ابتدا مجلس سینه زنی برگزار می شود و بعد از پایان مجلس ، مردم با سر دادن نوحه و مرثیه حرکت می کنند. محل آغاز و پایان راه پیمایی در شهر کراچی مشخص است و عزاداران همه ساله مسیر یکسانی را می پیمایند. هر دسته از عزاداران در طول راهپیمایی یک گروه نوحه خوان دارد که به روش مخصوص خود نوحه سرایی می کند. در سراسر پاکستان زنان در راه پیمایی شرکت نمی کنند، اما هنگامی که مردان در حال راه پیمایی هستند زنان در حسینیه ها تجمع و نوحه خوانی می کنند. البته زنان در برخی از مجالس که مشترکاً برگزار می شود شرکت می نمایند.

آشنایی بیشتر با آیین های عزاداری در پاکستان را به برنامه آینده موکول می کنیم. تا آن زمان خدا یار و نگهدارتان باد.