آیین های محرم و عاشورا در ملل مختلف(32)

در ادامه قسمت قبل به معرفی آیین های محرم و عاشورا در عراق با تأکید بر اربعین پرداخته ایم.

با سلام به یکایک شما عزیزان شنونده و علاقمندان مجموعه برنامه «آیین های محرم و عاشورا در میان ملل مختلف» با برنامه ای دیگر از این مجموعه با شما همراهان هستیم. برنامه امروز را در ادامه برنامه قبل به آشنایی با آیین های عزاداری ماه محرم در کشور «عراق» اختصاص داده ایم. چنانکه قول داده بودیم در برنامه امروز با مراسم اربعین در کشور عراق آشنا می شویم. مراسم عزاداری اربعین امام حسین (ع) بزرگترین و با شکوه ترین گردهمایی مذهبی جهان است که امسال با حضور بیش از بیست میلیون زائر مسلمان از حدود 60 کشور جهان برگزار شد.

کربلا در اربعین امسال

پیاده روی، یکی از نشانه های بارز مراسم عزاداری روز اربعین است. یک تلاش به ظاهر بدنی، اما در واقع معنوی و روحانی که از خلال آن،شخص خود را هم از لحاظ روحی و هم از جهت بدنی و ظاهری، با حقیقت عزاداری برای امام حسین(ع) تطابق می دهد. آیین پیاده روی زیارت اربعین، سفری است به اعماق تجربه های بزرگ فردی و اجتماعی، سفری است برای رها شدن از بند منیّت ها و خودیّت ها و کشف دوباره خویشتن و محیط پیرامون، در همراهی با سیل خروشان و پیش برنده میلیون ها زائر دلداده و عاشق، و در یک کلام، سفری برای درک دگرگونی های مثبت، سازنده و متعالی است.

یکی از پدیده های جالب و در عین حال پرمعنا و مفهوم، وجود گروه های مختلف خدمت رسانی است که در طول راه، به پیادگان خدمات گوناگون ارائه می دهند. یکی از این خدمات، دعوت زائران به توقف و استراحت و در اختیارگذاردن اتاق و خانه برای بیتوته آنهاست. دسته ها و کاروان های خدمت گزار، بر حسب خدمتی که ارائه می دهند، گوناگون و متفاوتند. بیشتر آنها کارشان پذیرایی از زائران و برطرف کردن تشنگی و گرسنگی آنهاست که در طول روز یکسره و بدون توقف ادامه دارد. معمولاً فعالیت گروه ها و جماعت های نزدیک به هم، با هم تنظیم و هماهنگ شده است، تا کارها تکراری نشود و نوع و وقت ارائه وعده های غذایی رعایت گردد و خدمات به بهترین صورت تقدیم زائران شود.

همچنین، در طول روز، عده ای طبق ها و سینی های غذا را روی سر می گیرند و آنها را میان پیادگانی که تمایلی به توقف ندارند، توزیع می کنند. از جمله دیگر خدمات در راه کربلا، که نشان می دهد خادمان حسینی از هیچ نیازی غفلت نکرده اند، این است که عده ای تلفن های همراه زائران را به صورت مجانی شارژ می کنند. خدمات پزشکی و بعضی درمان های طبیعی و ماساژ دادن دست و پای خسته پیادگان  از دیگر خدماتی است که به زائران ارائه می شود و هر بیننده ای را به شوق و شگفتی و تحسین وامی دارد.جمع زیادی از اهل تسنن عراق هرساله در آیین اربعین حسینی پا به پای شیعیان، به سمت حرم اباعبدالله الحسین (ع) و ابوالفضل عباس (ع) پای پیاده راه می افتند و برخی از آنها برای پذیرایی از زائران امام حسین، هیات مذهبی برپا می کنند و یا در این هیات ها مشغول خدمت به زائران حسینی می شوند.

آیین عزاداری روز اربعین در شهر کربلا، از پنج روز مانده به بیستم ماه صفر آغاز می شود. کاروان ها و دسته های بزرگ سوگواری اباعبدالله(ع) از جاهای مختلف خود را به این شهر می رسانند. نخستین کاروان ماتم، کاروان شبیه خوانان و تعزیه گردانان است که وارد کربلا می شود. پس از آنها دسته های سینه زنی و زنجیرزنی از شهرهای عراق به سوی کربلا روانه می شوند و از 17 صفر تا روز اربعین، از صبحگاه تا پاسی از شب به سینه زنی و زنجیرزنی و عزاداری می پردازند. در این مراسم دسته ها و هیاتهای عزاداری از کشورها و شهرهای مختلف هر یک به سبک و سیاق و به زبان خود عزاداری می کنند. اما همه آنها یکصدا نام « حسین » را فریاد می زنند.

 مراسم اصلی روز اربعین، دو ساعت گذشته از ظهر آغاز می شود. زائران به صورت دسته های منظم عزادار، نزدیک در ورودی مرقد امام حسین(ع) می ایستند و در حالی که بر سینه های خود می کوبند، یکی از مرثیه های حسینی را می خوانند و تکرار می کنند، و در پایان سینه زنی، دستها را به نشانه سلام و تحیت به امام حسین(ع)، به سوی ضریح بالا می برند. آن گاه زائران وارد زیارتگاه می شوند و گرداگرد ضریح می گردند و نماز زیارت به جای می آورند و دعاهای مخصوص زیارت اربعین را می خوانند. همانند آنچه در زیارت عاشورا وجود دارد.

 آنچه مراسم اربعین را از دیگر مراسم های مذهبی شیعه متمایز می سازد، بروز حالت همبستگی و یکپارچگی اجتماعی، به شکل روشن در طول برگزاری این مراسم است و مردم به دلخواه خود، خانه و خوراک و پوشاک و همه امکانات خود را برای عزاداران و شرکت کنندگان در مراسم هزینه می کنند و در این راه، از کوچک ترین خدمتی دریغ نمی ورزند.

******************************************