نقش قاچاق مواد مخدر در گسترش تروریسم

امروزه تروریسم بر اساس ایجاد رعب و وحشت از طریق انفجار، قتل افراد یا حملات مسلحانة سازمان یافته، تعریف می شود. تروریسم مواد مخدر اما پدیده ای نو ظهور محسوب می‌شود که در چند دهه اخیر در خدمت اهداف گروه های تروریستی قرار گرفته و ابعاد  جدیدی از تروریسم را آشکار کرده است.

تروریسم مواد مخدر Narcoterrorism  به اعمال تروریستی گروه‌هایی اطلاق می‌شود که مستقیم یا غیرمستقیم با  کشت، تولید، انتقال وا توزیع مواد مخدر ارتباط دارد و به دست مافیای مواد مخدر هدایت می ­شود. پیوند میان قاچاق مواد مخدر و باندهای مافیایی و گروه های تروریستی، امروزه چنان پیچیده شده که سازمان ملل متحد آن را در شمار  جرایم سازمان یافته قرار داده و کنوانسیون ها و پروتکل های متعددی برای رویارویی با آن تدوین کرده است. کنوانسیون های 1961، 1971، پروتکل اصلاحی 1972 و کنوانسیون 1988از جمله این کنوانسیون ها هستند.

ارتباط تروریسم و مواد مخدر را  نمی توان مقوله ای کوچک و  محدود  تلقی کرد، زیرا  درآمد قاچاق مواد مخدر به حدی کلان است که به یکی از منابع اصلی تامین هزینه فعالیت گروهای تروریستی  تبدیل شده است. اکنون اقتصاد مواد مخدر و تروریسم، ارتباطی نزدیکی دارند ومنابع مالی و عواید حاصل از قاچاق مواد مخدر، آشکارا در اختیار گروه‌های تروریستی قرار می‌گیرد. حجم کلان تجارت و چرخش مالی مرتبط با قاچاق مواد مخدر در جهان و نقش مافیای منطقه ­ای و جهانی با پشتیبانی سرویسهای اطلاعاتی برخی کشورها، این موضوع را بسیار قابل تأمل کرده است.تخمین زده می شود که یک سوم تا یک پنجم از درآمد گروه‌های تبهکار سازمان یافته بین‌المللی در سراسر جهان، از راه فروش مواد مخدر به دست می آید.

اگرچه تمام گروه‌های تروریست وابسته به سود حاصل از مواد مخدر نیستند، ولی برخی به شدت به آن وابسته‌اند.این دسته از گروه‌های تروریستی برای حفظ منابع مالی ناشی از تجارت مواد مخدر هرجا که این منابع در خطر باشند اقدام به عملیات نظامی و حتی تشکیل ارتش های کوچک می کنند  که نمونه های آن را بیشتر در امریکای لاتین و برخی کشورهای اروپایی و بویژه اروپای شرقی و برخی از کشورهای آسیایی مانند تایلند، میانمار و افغانستان می توان مشاهده کرد. شاید برای بسیاری این خبر تعجب‌آور باشد، که تجارت مواد مخدر یکی از مهمترین منابع درآمد داعش است. از زمان اعلام موجودیت این گروه تروریستی تکفیری در حدود شش سال گذشته، این گروه جنایتکار از قاچاق مواد مخدر، استفاده بسیاری کرده است. «جسی روزنفلد»، نویسنده و خبرنگار آمریکایی در گزارشی که پایگاه خبری اینترنتی «دیلی بیست» آن را منتشر کرد می نویسد: تجارت ماده مخدر «حشیش» یکی از مهمترین منابع درآمد داعش است.

داعش از گروه هایی است که در این زمینه تظاهر به مخالفت با استفاده از مواد مخدر می کرد. زمانی که در مناطق اشغال گروه تروریستی تکفیری «داعش»، مصرف حتی سیگار ممنوع  بود وافراد خاطی مجازات می‌شدند، درمناطق تحت سطیره داعش ازجمله شهر «موصل» خبرهایی منتشر می  شد که نشان می داد  داعش برای خود، نه تنها سیگار بلکه کشیدن «حشیش» به عنوان ماده‌ای مخدر را نیز مجاز می‌ دانست.

«سعید مموزینی»، مسئول دایره اطلاع رسانی حزب دموکراتیک کردستان عراق در این خصوص می گوید: داعش در بخش‌هایی از زمین‌ هایی زراعی شهر موصل، ماده مخدر حشیش را کشت کرده بود. پایگاه خبری «آسیا» به نقل از مموزینی نوشت: داعش در این زمین‌های زراعی علاوه بر حشیش اقدام به کشت «تریاک» هم کرده بود و بخش گسترده‌ای از زمین‌های زراعی مناطق «حمام العلیل» و «محلبیة» در جنوب موصل، زیر کشت این دو ماده مخدر رفته بود. پیشتر نیز «صادق الحسینی»، رئیس کمیته امنیتی شورای استانداری دیالی اعلام کرده بود، داعش طی سیطره‌اش بر مناطق مختلفی از این استان، بخشی از اراضی زراعی دیالی را زیر کشت مواد مخدر برد.

پایگاه خبری «الموجز» به نقل از «احمد الموصلی»، استاد علوم سیاسی دانشگاه آمریکایی بیروت در این زمینه می‌نویسد: داعش با تسلط بر مناطق مرزی سوریه و لبنان طی بحران سوریه، در بخش وسیعی از اراضی زراعی این مناطق، گیاهی مخدر به نام «القنب» کاشته بود و از فروش و قاچاق آن سود بسیاری به دست می آورد.

تحقیقاتی در این زمینه  نشان می‌دهد، در حالی‌که کشاورزان در هر دوره کاشت و برداشت محصول، حدود هزار دلار از فروش حشیش و دیگر مواد مخدر کشت شده درآمد کسب می‌کردند، گروه‌های مسلح از جمله داعش و جبهه النصره از قاچاق و فروش این مواد ۱۶ هزار دلار درآمد داشتند .

داعش در مزارع اطراف شهر رقه نیز اقدام به کاشت حشیش و دیگر مواد مخدر کرده بود تا آنها را در بازارهای سیاه ترکیه به قیمت‌های کلان به فروش برساند. پایگاه اینترنتی انگلیسی «اینترنشنال بیزینس تایمز» چندی قبل در گزارشی، پرده از تجارت کوکایین توسط داعش برداشت و از آن به عنوان یکی از مهمترین منابع درآمد این گروه یاد کرد. این پایگاه خبری انگلیسی تاکید کرد که تجارت کوکایین در میان گروه‌های تروریستی تکفیری شمال آفریقا ، به ویژه گروه‌هایی که بخش اعظم کشور مالی را اشغال و با داعش اعلام بیعت کرده‌اند، از سال ۲۰۱۳ میلادی جریان داشت و به صورت مستمر درحال گسترش است. این پایگاه خبری می‌افزاید: این گروه‌ها از سال ۲۰۰۷ هنگامی‌ که بر راه‌های قاچاق کوکایین در سواحل شمال آفریقا سیطره یافتند، تجارت مواد مخدر از جمله کوکایین را آغاز کردند. 

اینترنشنال بیزینس تایمز خاطرنشان می‌کند: گروه‌های تروریستی تکفیری با درآمد فروش کوکایین، نیازهای نظامی و تسلیحاتی خود را تامین کرده و بر بخش‌های گسترده‌ای از کشور "مالی "سیطره یافته اند که در رأس آنها ۲ گروه‌ تروریستی تکفیری «بوکو حرام» و «جند الخلیفه» قرار دارند. این پایگاه خبری تاکید می‌کند: بوکوحرام با سلاح‌های خریداری شده از تجارت کوکایین، در سال ۲۰۱۳ بر شمال کشور مالی تسلط یافت. تحقیقات پلیس اسپانیا نشان می‌دهد، گروه‌های تروریستی تکفیری اقدام به انتقال کوکایین وارد شده از کشورهای آمریکای لاتین به صحرای بزرگ آفریقا و دیگر کشورهای آفریقایی از جمله مغرب می‌کنند تا از آنجا وارد اسپانیا شود.

«رضوان مرتضی»، کارشناس امور گروه‌های تروریستی در سوریه در گفت‌وگو با یک نشریه فرانسوی درباره درآمد فروش قرص‌های رونگردان «کپتاگون» که از مواد مورد استفاده عناصر داعش است، می گوید: هزینه تولید این قرص‌ها با درآمد حاصل از فروش آن قابل مقایسه نیست. مرتضی در این‌باره می‌گوید: تهیه ۲۰۰ هزار قرص کپتاگون فقط چند هزار دلار هزینه دارد، در حالی‌که درآمد فروش این تعداد ۱.۲ میلیون دلار است. درآمد داعش در سال ۲۰۱۴ از قاچاق و فروش این قرص‌، حدود ۵۰ میلیون عدد بود.

گوینده دومگزارشی از سوی مؤسسه تحقیقاتی کادراس که  حدود دو سال قبل یعنی زمانی که داعش در اوج تسلط و ادامه جنایاتش در عراق و سوریه بود، منتشر شد، بخشی از واقعیت ارتباط گروه های تروریستی را با قاچاق مواد مخدر نشان می دهد.  دراین گزارش به نقش قاچاق مواد مخدر در تامین بخشی از هزینه های داعش اشاره شده و آمده است: "....قاچاق مواد مخدر یکی از سه تجارت پرسود دنیا و یکی از منابع اصلی  بودجه‌ای داعش است. بنا بر اظهارات ویکتور ایوانف، رئیس سازمان فدرال مبارزه با قاچاق مواد مخدر روسیه، درآمد سالانه داعش از قاچاق مواد مخدر به اروپا بالغ بر صدها میلیون دلار بوده است." 

‌به ‌دلیل ماهیت مجرمانه فعالیت گروه‌های تروریست و قاچاقچی مواد مخدر، دسترسی به اطلاعات دولتی و سازمان‌های اطلاعاتی درباره حجم دقیق مبادلات و درآمد تجارت غیرقانونی مواد مخدر بسیار دشوار است. بااین‌حال براساس گزارش دفتر مبارزه با مواد مخدر سازمان ملل متحد، میزان تجارت گروه‌های تروریست و مافیای قاچاق مواد مخدر، سالانه مبلغی بالغ بر٤٠٠ تا٥٠٠ میلیارد دلار معادل شش تا ٩ درصد مجموع تجارت جهانی است. این گروه‌ها در انواع تجارت غیرقانونی شریک هستند. در ازای تأمین سلاح و تجهیزات قاچاق برای یکدیگر، امنیت مسیرهای حمل قاچاق را تأمین می‌کنند و همچنین انواع تخصص و تجربیات تبهکارانه و تروریستی را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند.  بر‌اساس تأیید معاونت سابق تروریسم و اطلاعات مالی وزارت خزانه‌داری آمریکا - دیوید کوهن - بودجه سال ٢٠١٥ داعش مبلغی معادل دو میلیارد دلار همراه با مازاد بودجه‌ای بالغ بر ٢٥٠ میلیون دلار بود. این ارقام داعش را به ثروتمندترین سازمان تروریستی تاریخ تبدیل کرد. لوییس شلی، رئیس اندیشکده TraCCC در دانشگاه جورج میسون هم در این باره می گوید؛ "در آمدهای داعش از منابعی همچون انواع تجارت قاچاق ، باج‌گیری و جرائم سازمان‌یافته تأمین می‌شد ."

در این زمینه در گفتار بعد باز هم با شما سخن خواهیم گفت .