Pars Today

در گذشته آنچه در جایگاه یک بنگاه اقتصادی نقش تعیین کننده ای داشت، دارایی ها و اموال بود اما امروزه نوآوری، ابداع، تولید محصولات جدید و دارایی های نرم افزاری است که جایگاه اقتصادی یک بنگاه را تعیین می کند .

درحال حاضر ساختار اقتصاد جهان بسیار متفاوت از گذشته است. در گذشته آنچه در جایگاه یک بنگاه اقتصادی نقش تعیین کننده داشت، دارایی ها و اموال بود اما امروزه نوآوری، ابداع، تولید محصولات جدید و دارایی های نرم افزاری است که جایگاه اقتصادی یک بنگاه را تعیین می کند. اگر دیروز ثروتمندترین افراد جهان کسانی بودند که منابع مالی بیشتری در اختیار داشتند، امروز ثروتمندترین مردم جهان افرادی هستند که دانش مدار، خلاق، نوآور و کارآفرین باشند. در نظام اقتصادی مبتنی بر کارآفرینی، نوآوران و صاحبان فکر و ایده ، سرمایه‌ های اصلی یک بنگاه اقتصادی به شمار می آیند .

بسیاری از کارشناسان اقتصادی، کارآفرینی را عامل اصلی ایجاد ثروت و یک ارزش اقتصادی می دانند. جدیدترین نظریات توسعه اقتصادی نشان می دهد که کارآفرینی با توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها رابطه تنگاتنگی دارد. توسعه اقتصادی جهان امروز برپایه نوآوری، خلاقیت و استفاده از دانش استوار است . بدون علم و نوآوری ، هیچ کشوری در پیمودن سریع راه توسعه موفق نخواهد بود. کشورهایی که توانایی بالایی در تولید دانش دارند، از نظر صنعتی توسعه یافته اند و از توان اقتصادی و سیاسی بالایی برخوردارند. شومپیتر، نظریه پرداز معاصر از کارآفرینی به عنوان موتور توسعه اقتصادی یاد می کند. وی معتقد است کارآفرین، یک مدیر صاحب فکر و ابتکار است که با خلاقیت، ریسک پذیری ، هوش و وسعت دید، فرصتهای طلایی می آفریند. تحقیقات نشان داده است که میان رشد اقتصادی و تعداد کارآفرینان در یک کشور، ارتباط مستقیم وجود دارد. کشوری که دارای تعداد زیادی کارآفرین و مهمتر از آن، بهترین کارآفرینان است از محرکهای تجاری و اقتصادی قویتری برخوردار است. از نتایج کارآفرینی، ایجاد و توسعه تکنولوژی ، تولید ثروت در جامعه ، اشتغال زایی و  افزایش رفاه عمومی است .

حدود 6 قرن پیش بود که واژه کارآفرینی به مکاتب اقتصادی راه یافت. این واژه در گذر زمان با تحولات رخ داده در حوزه اقتصاد، تغییرات مفهومی یافت و اهمیت روزافزون پیدا کرد. شاخص ها و تعاریف زیادی در معرفی کارآفرینی بیان شده است، اما همگی بر نوآوری، تعهد و ریسک پذیری اتفاق نظر دارند. امروزه کارآفرینی نه یک حوزه علمی نوین بلکه یک نوع راه و رسم زندگی است. کارآفرین کسی است که دارای عزم و اراده، اعتماد به نفس و استقلال طلب است. او  هدفگرا و واقعگراست . قدرت تخیل ، دوراندیشی ، قدرت تصمیم گیری و توانمندی در ایجاد ارتباط ، از دیگر ویژگیهای کارآفرینان است . کارآفرین با چالشها مقابله می کند ، با مشکلات و موانع ، برخوردی مثبت دارد و از دانش به خوبی بهره می گیرد. او تلاش می کند تا دانش تولید شده در مراکز تحقیقاتی را به دانش تولید محصول تبدیل کند و براساس فرصتها در زمان مناسب، محصولی جدید و قابل رقابت به بازار ارائه دهد.

بیشتر کارآفرینان فعالیت خود را در قالب ایجاد شرکتهای کوچک و متوسط (SME) /  small and medium – sized enterprisesشروع می کنند. این شرکتها سهم بسزایی در توسعه صنایع پیشرفته (HT) و ایجاد اشتغال دارند و نسبت به شرکتهای بزرگ، از انعطاف پذیری بالایی برخوردارند. بسیاری از شرکتهای بزرگ جهان برای حل مشکلات خود به بنگاههای اقتصادی کارآفرینان روی می آورند .  با توجه به کارآیی این شرکتها،  بسیاری از دولتها متقاعد شده اند که زمینه مناسبی برای رشد واحدهای کوچک و متوسط را در قالب مراکز رشد ، پارکهای صنعتی و فناوری فراهم سازند و از آنها تا زمانی که به صورت یک شرکت مستقل وارد بازار شوند، حمایت کنند. در کشورهای جنوب شرقی آسیا درصد بالایی از بنگاههای اقتصادی و صنعتی کشورها را SME  ها تشکیل می دهند و به عنوان رکن اساسی ، در اقتصاد و ایجاد اشتغال در کشورهای این منطقه تاثیر گذارند . تجربه کشورهایی چون ژاپن، کره جنوبی، مالزی و هند نشان دهنده  اهمیت قابل توجه کارآفرینان در اقتصاد است . 

براساس آمار مرکز جهانی کارآفرینی (GEM) از میان دو میلیارد و 400 میلیون نفر نیروی کار در جهان ، مردان 50 درصد بیشتر از زنان در زمینه کارآفرینی مشغول هستند. البته این درصد در کشورهای مختلف، متفاوت است . هرچند کارآفرینان در اکثر کشورها ،  مرد هستند ، لیکن روند رو به رشد زنان کارآفرین نیز  قابل توجه است.

مقوله کارآفرینی به سرعت در حال گسترش است و کارآفرینی زنان، موضوع مورد توجه در بسیاری از کشورهای جهان است. برخی از محققان معتقدند فعالیتهای کارآفرینی توسط زنان، نقش برجسته ای در سلامت اقتصاد ملتها دارد. زنان در زمان کوتاهی توانستند با ورود به عرصه کسب و کار ، نقش موثری در توسعه اقتصادی کشورشان ایفا کنند. آمارها نشان می دهد فعالیتهای اقتصادی زنان 25 تا 35 درصد کل فعالیتهای جهان را تشکیل می دهد. درخصوص کارآفرینی، در سال 2012 میلادی تقریبا 12 درصد از بنیانگذاران بنگاههای اقتصادی مبتنی بر کارآفرینی در جهان، زنان بودند و  این میزان در سال 2015 میلادی به 18 درصد افزایش یافت.

براساس دادههای گزارش سال 2015، رتبهبندی اکوسیستم های جهانی کارآفرینی (Global Startup Ecosystem Ranking) ، امروزه شمار زنان کارآفرین بیشتر از تعداد آنان در سالهای گذشته است. براساس تحقیقات دانشگاه آستون انگلیس، موقعیت جغرافیایی می‌تواند در تصمیم زنان و مردان جهان برای راه‌اندازی کارآفرینی از جمله استارت‌آپها تاثیر بگذارد . براساس مطالعاتی درباره 60 کشور  جهان، یافته ها حاکی از آن است که در بسیاری از کشورهای درحال ‌توسعه، نرخ کارآفرینی زنان بیش از کشورهای  توسعه‌یافته‌ است. زنان کارآفرین در کشورهای آمریکای لاتین و جنوب شرقی آسیا، رتبه های بالایی را به خود اختصاص داده اند و در اکوادور بیش از 30 درصد از زنان، کارآفرین هستند. 

یکی از نکات بحث برانگیز در خصوص زنان کارآفرین جهان، متمرکز شدن فعالیت این گروه در بخش خدماتی اقتصاد کشورهای جهان است. فاطمه مقیمی، برترین زن کارآفرین جهان اسلام در سال 2012 و عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی تهران و رئیس کانون زنان بازرگان ایران، درباره دلیل این موضوع می گوید :

« متاسفانه 70 درصد فعالیتهای اقتصادی زنان در جهان ، بیشتر بر مشاغل خدماتی متمرکز شده است. از دلایلی که زنان را بیشتر به این سمت سوق می دهد  ، این است که ایجاد مشاغل خدماتی به سرمایه اندکی نیاز دارد و از آنجا که زنان سرمایه اندکی در اختیار دارند ، توان ریسک در کسب و کارهای صنعتی و تولیدی را ندارند . تنها یک دهم مالکیت جهان و یکصدم ثروت جهان متعلق به زنان است که  نشان می دهد متاسفانه زنان فاقد پشتوانه مالی لازم و مالکیت برای شروع فعالیت اقتصادیشان هستند. »

نگرش منفی برخی جوامع به توانمندیهای اقتصادی زنان، فراهم نبودن زمینه مناسب برای حضور زنان در عرصه های اقتصادی کشورها و نیز مسئولیتهای متفاوت زنان و مردان در جامعه، از جمله مشکلات زنان کارآفرین برای حضوری موفق در این عرصه است. مریم خاوازی، مدیرعامل انجمن ملی زنان کارآفرین ایران و مدیرعامل شرکت آدران رایانه، یکی از دلایل سختی کار برای زنان کارآفرین در مقایسه با مردان را، وظایف و نقشهای متنوع زنان در جامعه می داند و می گوید: «زنان به‌ ویژه زنان کارآفرین باید نقش‌های مختلفی از نقش فرزندی، همسری، مادری و مدیریت خانواده گرفته تا مدیریت کسب ‌وکار، کارآفرینی و پذیرش مسئولیتهای اجتماعی را ایفا کنند. ازاین‌رو برقراری تعادل میان کار و زندگی یکی از مشکلات مهم در زندگی زنان کارآفرین است که سعی بر مدیریت آن وجود دارد.»

با آن که در اکثر کشورهای جهان ، قوانین برای حضور زنان در حوزه فعالیتهای اقتصادی مناسب نیست و هنوز در توانایی زنان در کارآفرینی ، تردید وجود دارد اما روند نقش آفرینی زنان در حوزه کارآفرینی رو به رشد است. مهارتهای ارتباطی، مهارتهای مردمی، به کارگیری تفکر شبکه ای، برقراری توافق و توانایی در ایجاد و گسترش روابط حسنه، از جمله توانمندیهای زنان کارآفرین است که از نظر برخی ، نقش آنها را در این حوزه برجسته تر می سازد .