ماه در کنار خورشید

امروز سیزدهم رجب، سالروز میلادی حضرت علی بن ابیطالب(ع) است.

«اقیانوسی را در نظر بگیرید. احاطه‌ به همه‌  ابعاد این اقیانوس، در یک نگاه که هیچ، در یک مطالعه‌ طولانى هم براى انسان میسر نیست. از هر طرف که شما وارد مى‌شوید، دنیایى از عظمت مشاهده مى‌کنید؛ دریاهاى گوناگون، ژرفای اعماق، موجودات آبى گوناگون و متنوع و اشکال مختلف از حیات و عجایب دریا! اگر این بخش را رها کنید و از بخش دیگر این اقیانوس وارد شوید، باز همین داستان و همین ماجرا است. از هر جا که وارد مى‌شوید، باز شگفتیهایى مشاهده مى‌کنید.

این، یک مثال نارسا و کوچکى از شخصیت امیرالمؤمنین علیه‌الصلاة والسلام است. از هر طرف که این شخصیت را نگاه کنید، خواهید دید عجایبى در آن نهفته است. این مبالغه نیست بلکه بازتاب عجز انسانى است که سالها درباره‌ زندگى امیرالمؤمنین علیه‌الصلاةوالسلام  مطالعه کرده و این احساس را در درون خود یافته است که به على علیه‌السلام - این شخصیت والا - با ابزار فهم معمولى؛ یعنى ذهن و عقل و حافظه و ادراکات معمولى، نمى‌شود دسترسى پیدا کرد. در اقیانوس وجود علی (ع) از هر طرف شگفتی هاست !»

آنچه شنیدید سخنی از رهبر معظم انقلاب اسلامی بود. میلاد فرخنده علی (ع)، اولین ایمان آورنده به اسلام ، و برادر و یاور رسول خدا(ص) را گرامی می داریم و به شما عزیزان شادباش می گوییم.

امیرالمومنین، حضرت علی بن ابی طالب (ع) در روز سیزدهم رجب دیده بر جهان گشود. تولد ایشان  در سال سى‏ ام عام الفیل به طرز عجیب و بی سابقه‏ ای در درون کعبه، یعنى خانه خدا به وقوع پیوست. او فرزند ابوطالب، و جدّ او عبدالمطلب پسر هاشم است. مادرش فاطمه، دختراسد بن هاشم بن عبد مناف است. مجدداً میلاد حضرت علی (ع)، وصی و جانشین رسول خدا (ص) بر شما مبارک.

 ایام عید است وجشن طبیعت، رقص بنفشه ها و آوای دل انگیز بلبلان /رویش سبزه ها از دل زمین مرده و خشک / و زمان اندیشیدن و عظمت آفرییننده را دیدن / به تعبیر علی علیه السلام :

«زمین، به وسیله باغ های زیبا، همگان را به سرور و شادی دعوت کرد و با لباس نازک گلبرگ ها که برخود پوشید، هر بیننده ای را به شگفتی واداشت و با زینت و زیورهایش، فخرکنان خود را آراست و هر بیننده ای را به وجد آورد.... خداوند، ابرهایی را آفرید تا قسمت های مرده زمین احیا شود و گیاهان رنگارنگ بروید. ..بعد، ابرها را پی در پی فرستاد تا زمین را احاطه کردند و بادها، شیر باران را از ابرها دوشیدند و به شدت به زمین فرو ریختند. ابرها هم پایین آمده سینه بر زمین ساییدند و آن چه بر پشت داشتند، فرو ریختند و در این حال، در بخش های بی گیاه زمین، انواع گیاهان رویید و در دامن کوه ها سبزه ها پدید آمد».

«نهج البلاغه» توصیفهای زیبایی از شگفتیهای خلقت دارد و علی (ع) با درک و شاخت عمیق خود از هستی، همگان را به بهره وری از آن فرا می خواند و بر وجد و طرب بهاری می افزاید. در توصیف پرندگان به طاووس اشاره می کند:  

«از شگفت انگیزترین پرندگان در آفرینش، طاووس است که خداوند آن را در استوارترین شکل موزون بیافرید و رنگ های پر و بالش را به نیکوترین رنگ ها بیاراست؛ با بال های زیبا که پرهای آن به روی یکدیگر انباشته شده و دُم کشیده اش که چون به سوی ماده پیش می رود، آن را مانند چتری می گشاید و بر سر خود سایبان می سازد، گویا بادبان کشتی است که ناخدا آن را برافراشته است.... اگر رنگ های پرهای طاووس را به روییدنی های زمین تشبیه کنی، خواهی گفت: دسته گلی است که از شکوفه های رنگارنگ گل های بهاری فراهم آمده است، و اگر آن را با پارچه های پوشیدنی همانند سازی، پس چون پارچه های زیبای پر نقش و نگار یا پرده های رنگارنگ یمن است، و اگر آن را با زیورآلات مقایسه کنی، چون نگین های رنگارنگی است که در نواری از نقره با جواهرات زینت شده است».

حال، «اگر اندیشه ات را به کارگیری تا به راز آفرینش پی برده باشی، دلایل روشن به تو خواهند گفت که آفریننده مورچه کوچک، همان آفریدگار درخت بزرگ خرماست، به جهت دقتی که جدا جدا در آفرینش هر چیز به کار رفته و تفاوت های پیچیده ای که در خلقت هر پدیده حیاتی نهفته است.... پس اندیشه کن در آفتاب و ماه، و درخت و گیاه ، و آب و سنگ، و اختلاف شب و روز، و جوشش دریاها، و فراوانی کوه ها، و بلندای قله ها و گوناگونی لغت ها و تفاوت زبان ها، که نشانه های روشن پروردگارند. پس وای بر آن کس که تقدیر کننده را نپذیرد و تدبیر کننده را انکار کند».

"آنتوان بارا"، فیلسوف مسیحی می گوید: با اینکه بنده بیش از ۲۵ مرتبه کتاب شریف نهج البلاغه علی (ع)، را که آمیخته با فصاحت و بلاغت است، خوانده ام با این حال در هر بار خواندن، نمونه های تازه ای از انسانیت حاکم بر این کتاب مشاهده می کنم و بیش از پیش به اعجاز آن پی می برم..

آنتوان بارا که در حال نگارش کتاب "علی، فیلسوف اسلام" است، در قصیده ای زیبا می سراید: ای ابوالحسن! ای که سینه ات مالامال از حکمت است. با نهج البلاغه ات همه چیز برایم متجلی گشت. کتاب بزرگت هم چون انجیل الهام بخش من است. وهرصبح وشام  به سراغش می روم ، دل وجانم را  بر افروخته می کند. وخانواده ام ، با آن زیبا ودلنشین روزگار می گذرانند… *

                                       **************************

در سالهای کودکی، تربیت علی(ع) در کنار رسول خدا(ص) انجام گرفت. هرچه بیشتر بالنده تر می شد، رسول خدا بیشتر به او می پرداخت و بر تربیت او می افزود، امام خود در این باره چنین می گوید:
« در پی او بودم، چنان که شتر بچه در پی مادر. هر روز برای من از اخلاق خود نشانه ای برپا می داشت و مرا به پیروی آن می گماشت.آنگاه که کودک بودم، مرا در کنار خود نهاد و بر سینه ی خویشم جای داد و مرا در بستر خود می خوابانید؛ چنان که تنم را به تن خویش می سود و بوی خوش خود را به من می بویانید».

او که شاهد خلوت پیامبر با خدای یگانه بود، در اسلام از دیگران پیشی گرفت و اولین یاور پیامبر اسلام شد. می گوید: « پیامبر هر سال در حرا خلوت می گزید. من او را می دیدم و جز من کسی وی را نمی دید. آن هنگام جز خانه ای که رسول خدا و خدیجه در آن بود، در هیچ خانه ای، مسلمانی راه نیافته بود و من سومین آنان بودم.روشنایی وحی و پیامبری را می دیدم و بوی نبوت را می شنودم»

آن حضرت  در زمان فتنه قریش بر بستر پیامبر قرار گرفت و جان شیرین خود را در راه پیامبر به خطر افکند تا پیامبر فصل هجرت را بیاغازد. از این پس، همواره در کنار پیامبر بود و چون ماه در کنار خورشید پیامبر، می درخشید. در غالب جنگ ها شرکت کرد که سرآمد آنها، جنگ خندق و خیبر است.

درجنگ خندق با "عمروبن عبدود" که دلیری نام دار بود، به نبرد پرداخت. علی(ع) او را بر زمین زد اما ضربتی نزد و برخاست. دوباره بازگشت و عمرو را از پای درآورد، سپس نزد رسول خدا آمد. پیامبر پرسید: «چرا هنگامی که با او رو به رو شدی، او را نکشتی؟»

 گفت: «مادرم را دشنام داد و برچهره ام آب دهان انداخت. ترسیدم اگر او را بکشم، برای خشم خودم باشد؛ او را واگذاشتم تا خشمم فرونشست، سپس او را کشتم».

علی (ع ) درسال هشتم هجری، سال فتح مکه، بر دوش پیامبر به پاکسازی کعبه از بتهای جاهلیت پرداخت و در کنار پیامبر شهدشیرین پیروزی بدون جنگ را چشید. رسول خدا (ص) دو ماه پس از آخرین سفر حج به دیدار معبود شتافت؛ در حالی که علی (ع ) را به عنوان وصی وجانشین خود به همگان معرفی کرده بود.

حکومت علی (ع ) 25 سال پس از رحلت پیامبر اتفاق افتاد. در آن زمان  بسیاری از ارزشها دگرگون شده، احکام الهی معطل مانده، و بیت المال به جای ناحق رفته بود و آداب جاهلی بر مردم مسلط گشته بود . خلافت آن حضرت گویی تولدی دیگر بود ؛ تولد عدل و راستی ...علی توجیه کننده عدل و نشان دهنده عالیترین مظاهر آن بود. دنیا از روزنه وجود علی به شناخت عدل توفیق یافت و از آن بالاتر معنای انسانیت را شناخت. انسانیتی که عدل و قسط یکی از شاخه های آن است .

امام علی علیه ‏السلام در برخورد با مردم و جوامع انسانی ، دیدگاهی فراگیر داشت. در نگاه او مردم از نظر اجتماعی به دو دسته تقسیم می ‏شوند . دسته ‏ای از آنها ، برادر دینی ‏اند و دسته ‏ای دیگر، در آفرینش با مسلمانان یکسان هستند. ازاین‏رو، با هر یک از آنها متناسب با شأن و کرامت انسانی آنان برخورد می ‏کرد.

جعفر بن محمد(ع) گوید: چون على(ع) میان دو کار قرار می ‏گرفت که در هر دو رضاى خدا بود، همواره آن را برمی ‏گزید که سخت‏تر از دیگرى بود. همیشه از دسترنج خود می ‏خورد و آن را براى او از مدینه می ‏آوردند و اگر خوردن را آرد جو اختیار می ‏کرد، آن را در کیسه ای می ‏کرد و بر سر آن مُهر می ‏نهاد ، مبادا کسى چیزى بر آن بیافزاید. امام محمد بن على(ع) گوید: على(ع) در کوفه به مردم نان و گوشت می ‏خورانید و خود طعامى ساده داشت.

در واقع، امام علی علیه ‏السلام، تجسم ارزش‏های دینی و اسلام مجسّم است، انسانی در اوج عرفان، عبادت، سلوک و در عین حال سیاست‏مدار و جامعه ‏ساز. شدت عمل را با رحمت و عطوفت به مؤمنان آموخت؛ اهل مداهنه نبود و هیچ‏گاه حقیقت را قربانی مصلحت نکرد.از نظر او فقط علم و عملی  ارزش دارد که شخصیت انسان را بسازد و رشد و تکامل بخشد و او را به خداوند و اوج تقرب برساند.

                         ***************************