Pars Today

ماه مهمانی خدا، ماه آمرزش و پاکی از پلیدی هاست؛ امام سجاد (ع) در وداع با این ایام مبارک می فرماید:درود بر تو ای همسایه ای که دل ها بر اثر عبادت و بندگی در آن نرم و فروتن گردید و گناهان بر اثر آمرزش و عفو خدای بزرگ در آن کم شد. درود بر تو! چه بسیار گناهان را محو کردی و چه بسیار زشتی ها را پوشاندی.

نخستین روز ماه شوال به ‌عنوان عید فطر و جشن بازگشت به فطرت انتخاب شده است. علت این نام‌گذاری آن است که مسلمانان روزه دار در طول ماه رمضان با ارتباط‌ مضاعف با خداوند متعال و استغفار از گناهان، به تصفیه روح و جان خویش همت میگمارند و از همه آلودگی های ظاهری و باطنی که بر خلاف فطرت آنهاست، پاک می‌شوند و به فطرت حقیقی خود باز می گردند. روز ترک گناه و فاصله گرفتن از زشتی ها و پلیدی ها و روز غلبه بر شیطانها، روز عید است. عید فطر، روز بازگشت به فطرت است. این مفهوم را می توان از لغت «عید فطر» نیز دریافت؛ زیرا «عید» به معنای بازگشت و «فطر» به معنای «فطرت و طبیعت» است. مسلمانان در روز عید فطر پس از یک ماه ضیافت و مهمانی خداوند، به صفای باطن دست می‌یابند و در حقیقت، شخصیت حقیقی خویش را بازیافته اند. فطرت پاک انسان در طول سال بر اثر غبارهای نادانی و غفلت به انواع گناهان و معصیت ها دچار و از حقیقت خود دور می شود؛ در نتیجه، خودفراموشی و خدافراموشی به انسان روی می‌آورد. با فرارسیدن ماه مبارک رمضان، انسان در پرتو فضای معنوی این ماه و کوشش‌های خویش به زندگی جدیدی دست می یابد که می توان آن را بازگشت به خویشتن نامید. در روز عید فطر، گویا یک مسلمان از نو متولد می شود؛ چرا که به فرموده امیر مومنان علی علیه السلام، روزه داران در شب عید فطر از تمام آلودگی ها و پلیدی ها پاک می‌شوند و کمترین پاداش خود را که پاکی و پاکیزگی است، دریافت می‌کنند. آن حضرت چنین می فرماید: «ای بندگان خدا! بدانید که کوچکترین چیز برای مردان و زنان روزه دار، این است که فرشته ای در روز آخر ماه مبارک رمضان به آنها ندا می دهد؛ ای بندگان خدا! بشارتتان باد که [خداوند متعال] تمام گناهان گذشته شما را آمرزید! پس بنگرید که پس از این چگونه عمل خواهید کرد!».خداوند متعال در این روز به مومنان پاداش می‌دهد. مومنانی که در ماه رمضان برای رضای خداوند روزه گرفته اند، در این روز، منتظر دریافت پاداش خود هستند. حضرت علی علیه السلام در خطبه روز عید فطر فرمود: «اِنَّ یَوْمَکُمْ هذا یَوْمٌ یُثابُ فیه المُحْسنون و یَخْسَرُ فیه الْمُسیئونَ؛ روز عید، روزی است که نیکوکاران پاداش می گیرند و گناه‌کاران زیان می بینند.» و به ‌راستی، چه پاداشی برای مؤمنان بهتر از اینکه گناهانشان آمرزیده شود و از الطاف حق‌تعالی بهره‌مند شوند. مولا علی علیه السلام در کلام گهربار دیگری می فرماید: «اَلا و اِنَّ المَضمارَ الْیَومَ وَ السِّباقَ غَدا الا و اِنَّ السَّبَقَةَ الجَنَّةُ وَ الْغایَةَ النّارُ؛ دنیا، محل مسابقه است و آخرت زمان اجر گرفتن. بهشت، جایزه برندگان این مسابقه و دوزخ، جزای بازماندگان است.» ائمه معصوم علیهم السلام در تفسیر این جمله فرموده اند: حضرت علی علیه السلام در این حدیث، انجام اعمال ماه رمضان را به مسابقه تشبیه کرده و عید فطر را زمان گرفتن جایزههای برندگان آن دانسته است. در روز عید، منادیان آسمانی برای زمینیان از سوی خداوند پیام می آورند: «ای مؤمنان! بیایید و جوایز خودتان را دریافت کنید!» در روز عید، هزاران نفر از آتش دوزخ رهایی می یابند و هزاران نفر دیگر مشمول الطاف الهی میشوند و پاداش می گیرند. در شب و روز عید فطر، پاداش مومنان را به آنان عطا میکنند. انسان سالک صالح که روزهدار است، این عید را درک میکند تا پاداش خود را دریافت کند. در سخنی از امام سجاد علیه السلام درباره پاداشی که به روزه‌دار می‌دهند، آمده است: «خدایا! توفیقی ده که ما در این روزهداری، هدفی جز تو نداشته باشیم و مطلوبی جز تو برنگزینیم». امام باقر علیه السلام نیز به نقل از رسول خدا صلی الله علیه و آله خطاب به جابر می‌فرماید: «[ای جابر!] هرگاه روز اول ماه شوال (عید فطر) فرا میرسد، منادی از سوی خداوند ندا میدهد: ‌ای مؤمنان، بشتابید به‌سوی جایزههایتان!»‌ ای جابر! پاداش خدا مانند پاداشهای این پادشاهان نیست. امروز، روز پاداش‌هاست. البته آنها که عبادتشان خائفانه است، عیدی خائفانه نیز دارند و کسانی که عبادتشان تاجرانه و مشتاقانه است، عید آنها نیز همان‌گونه است، ولی اولیای الهی که اصل ماه مبارک رمضان برایشان عید است، عیدشان وصال الهی است. از سخنان معصومین علیهم السلام چنین برداشت میشود که روز عید فطر، روز گرفتن مزد است. بنابراین در این روز مستحب است که انسان بسیار دعا کند و به‌یاد خدا باشد و روز خود را به بطالت و تنبلی نگذراند و خیر دنیا و آخرت را بطلبد. اصلی‌ترین خواسته‌ای که در نماز عید فطر نیز مطرح می‌شود، آمرزش الهی و مبارک ساختن این عید، با قبولی طاعات است. این، بهترین جایزه‌ای است که خداوند به نمازگزاران روزه‌دار عطا میکند. بزرگان دین، در تشبیه روز و شب عید به روز قیامت و همچنین حرکت به‌سوی خدا گفتهاند: همانگونه که مردم در شب عید، منتظر اعلام عید هستند، تا خود را برای فردای آن روز آماده کنند، روز قیامت نیز همه انسانها منتظر دمیدن نفخه صورند که با دمیدن آن، همگی در صحرای سوزان محشر گرد آیند. در صبح روز عید نیز مردم از خانههای خود بیرون می‌روند و به‌سوی مصلای نماز حرکت می کنند. این حرکت شبیه روزی است که انسان از قبر خارج می‌شود و منادیان الهی بانگ می زنند: به‌سوی محشر حرکت کنید! مرکب های نمازگزاران با یکدیگر تفاوت دارد. در روز قیامت نیز مرکب های اهل محشر متفاوت است؛ عده ای سواره می روند و برخی پیاده و چون برق رد می‌شوند؛ «کلمح البصر»؛ در یک چشم به هم زدنی و عده ای چون باد می گذرند. در حقیقت، عید فطر نمادی از روز محشر و حرکت مردم است. یاد قیامت در این روز می تواند برای مردم عبرت آموز باشد. حضرت علی علیه السلام در خطبهای به مناسبت عید فطر؛ این روز را به قیامت تشبیه کرده و فرموده است: «ای مردم! این روز شما، روزی است که نیکوکاران درآن پاداش می‌گیرند و زیان‌کاران و تبهکاران در آن ناامید میگردند. دنیا محل مسابقه است و آخرت، زمان اجر گرفتن، بهشت، جایزه برندگان این مسابقه و دوزخ، جزای بازماندگان است. [عیدفطر]، شبیهترین روز به روز قیامت است؛ زیرا در قیامت، زیان‌کاران، تاسف میخورند و خشمگین می‌شوند و نیکوکاران، رستگار و از نعمتهای الهی بهره‌مند می‌گردند. وقتی در جایگاه نماز خود میایستید، به یاد آورید زمانی را که در محضر عدل الهی می‌ایستید و از شما حسابرسی میکنند. وقتی از نماز به منازلتان برمیگردید، به یاد آورید زمانی را که به منازل خود در بهشت خواهید رفت. ‌ای بندگان خدا! کمترین چیزی که به زنان و مردان روزه‌دار داده می‌شود، این است که فرشته‌ای در آخرین روزه ماه رمضان به آنان ندا می‌دهد: هان! بشارتتان باد، ای بندگان خدا که گناهان گذشته‌تان آمرزیده شد. پس به فکر آینده خویش باشید که چگونه باقی ایام را بگذرانید».مهمترین اعمالی که بزرگان دین برای شب عید فطر برشمرده اند، شامل غسل کردن پس از غروب آفتاب، خواندن دعای رویت هلال ماه، خواندن زیارت امام حسین(ع)، احیای آن شب به دعا، نماز و استغفار است. همچنین برپایی نماز وحدت بخش عید فطر، جلوه ای از شکوه اتحاد مسلمانان به شمار می رود تا در صف هایی به هم پیوسته، قدرت جهان اسلام را بار دیگر به جهانیان نشان دهند و شکرگزار نعمت های بی پایان خداوند باشند.پیامبر اکرم(ص) در روایتی درباره فضیلت نماز عید فطر می فرمایند: «چون صبح روز عید فرا رسد خداوند فرشتگان را به همه ‏شهرها بفرستد. پس در زمین فرود آیند و سر کوچه‏ ها و گذرها بایستند و با صدایی که آن را همه‏ آفریده‏ های خدا جز جن و آدمیان می‏شنوند، گویند: ای امّت محمّد! به سوی پروردگار کریم برای نماز عید بیرون شوید که او پاداش فراوان دهد و گناهان بزرگ را بیامرزد.»اجتماع روز عید فطر می تواند در پیوند و همدلی مسلمانان نقش‌آفرین باشد. آنان در گردهمایی روز عید فطر و قرار گرفتن در کنار هم، از نظر مشکلات و گرفتاری های یکدیگر با خبر می شوند. در این گردهمایی، بغض ها و کینه ها به دوستی و همدلی تبدیل می شود و مؤمنان در صفی واحد، احساس اتحاد و نزدیکی بیشتری به همدیگر می کنند. خداوند، روز فطر را بدین سبب «عید فطر» قرار داد تا مسلمانان، اجتماع و مجمعی داشته باشند که در آن روز، گرد هم آیند و در برابر خداوند، برای منتها و نعمتهایش، به تمجید و تعظیم بپردازند. پس آن روز، روز عید و تجمع، روز زکات و رغبت و روز نیایش است.عید فطر، از یک‌سو، حکایت از پیوند معنوی انسان با خدای خویش دارد و از دیگر سو، حکایت گر ارتباط وی با هم کیشان خود است. امام سجاد علیه السلام روز عید فطر را روز جشن و شادی و اجتماع و همیاری مسلمانان با یکدیگر می داند و می فرماید: «پروردگارا! ما به‌سوی تو برمی گردیم در روز عید فطرمان که آن را برای اهل ایمان، روز عید و شادی و برای اهل ملت خود، روز اجتماع و همیاری قرار دادی».امام رضا علیه السلام نیز درباره نقش عید فطر در تحولات معنوی، اقتصادی و اجتماعی جامعه می فرماید: «روز فطر، عید انتخاب شده است تا مسلمانان در این روز گرد هم آیند و برای خداوند ظهور کنند و او را برای نعمت هایش تعظیم کنند. پس این روز، روز عید، روز اجتماع، روز فطر، روز زکات، روز رغبت و روز تضرع است. پس خداوند بزرگ دوست دارد مسلمانان در چنین روزی، اجتماعی داشته و در آن، خدا را ستایش کنند و مقدس بدارند».روز عید، روزی است که تمام مسلمانان جهان، به نماز می ایستند و به عبادت خدای متعال می پردازند. عید فطر نمادی از وحدت مسلمانان است. این وحدت، پیامدهای مفیدی برای جامعه اسلامی خواهد داشت. نخستین پیآمد آن، خوار شدن شیطان درونی (نفس) است؛ زیرا می‌بیند مسلمانان با وجود افکار و عقاید گوناگون، در کنار هم جمع‌ شده‌اند و به عبادت حق‌تعالی مشغول هستند. نفس شیطانی انسان، در روز عید فطر می میرد و حجاب های نفسانی کنار می رود و غنچه فطرت شکوفا می‌شود. همچنین وحدت مسلمانان، موجب خواری شیطانهای بیرونی (استکبار) می شود. آنها با دیدن صفوف به هم پیوسته مسلمانان در نماز جماعت درمی‌یابند که دیگر در میان آنان جایی نخواهند داشت و نمی توانند اهداف شوم خود را در جوامع اسلامی عملی کنند. رسول خدا صلی الله علیه و آله در خطبه‌ای که در آخرین جمعه ماه شعبان یا در روزی از روزهای ماه شعبان ایراد کرده است، می‌فرماید: «شما بسته گناهان هستید، بر اثر گنهکاری وام‌دارید و انسان وام‌دار باید گرو بسپارد و خود شما گرویید.» بر اساس این آیه قرآن: «کُلّ نَفْسٍ بِما کَسَبَتْ رَهینَةٌ؛ هرکسی در گرو دست‌آورده‌های خویش است» (مدثر: 38). خداوند در آیه‌ای دیگر نیز می‌فرماید: «کُلّ امْرِی بِما کَسَبَ رَهینٌ؛ هر انسانی در گرو اعمال خویش است». (طور:21) استغفار شب و روز این ماه ضیافت، انسان را آزاد می‌کند، وقتی آزاد شد، مسرور است. پس «سرور» آزادی است، «سرور» درمان است، ادای دین است، تقرب است؛ اینها شادی‌هایی است که هر انسان روزه‌داری احساس میکند. حال مسلمانان روزه‏ دار که در طول ماه رمضان ضمن ارتباط مستمر با خداوند متعال و استغفار، روح و جانشان را تزکیه کرده و از تمام آلودگی‏های ظاهری و باطنی که بر خلاف فطرت آنهاست، خویشتن خویش را پاک کرده و در برابر اوامر الهی تسلیم شده و به درجه ای از ایمان نائل آمده اند؛ امروز در پایان ماه مبارک رمضان و در جشن عید فطر، این عبودیت را جشن می گیرند. روزه داران که در طول ماه رمضان با عبادت و انجام تکالیفی که خداوند بر آنها واجب کرده بود، مغفرت الهی را برای خود به ارمغان آوردند؛ حال باید تلاش کنند که پس از این عید نیز با تداوم رعایت تقوا، این ذخیره ارزشمند را برای خود حفظ کنند.