آیا زمان پایان دادن به مدیریت عربستان بر حج نرسیده است؟

استاد دانشگاه بغلان نوشت: با گذشت هر سال آمار تلفات حجاج در نتیجه ضعف، تعلل، نادیده گرفتن کرامت انسانی حجاج و ریاکاری‌های موجود از سوی آل‌سعود افزایش یافته که خود زمینه‌ساز تغییر مدیریت مراسم حج است.

به گزارش خبرنگار سایت افغانستان خبرگزاری فارس، «زلمی استانکزی» استاد دانشگاه بغلان با ارسال یادداشت اختصاصی به بررسی مشکلات مراسم حج پرداخته است.

استانکزی در این یادداشت نوشته است: حج فریضه الهی است که بر تمام مسلمانان  واجب بوده و باید حداقل یک بار در طول عمر خود به زیارت بیت‌الله شریف رفته و پنجمین فریضه اسلامی را ادا کنند.

اما با گذشت هر سال ادای چنین فریضه‌ای که قرآن بر آن دستور و پیامبر بزرگ اسلام مسلمانان را بر انجام آن توصیه کرده بر مسلمانان مشکل شده و تنها دلیل آن نیز بر اساس اظهارات حجاج و متفکران جهان اسلام ضعف مدیریتی و سوء استفاده از حج توسط آل‌سعود است.

در سالجاری با وجود کم‌وکاستی‌های فراوان و عدم حضور حجاج ایرانی، یمنی و لبنانی، حدود 2 میلیون مسلمان از سراسر کشورهای اسلامی و غیراسلامی به عربستان اعزام شدند تا یکی از بزرگترین فرایض دینی را انجام دهند.

مسلمانان در سالجاری بیشتر از سال‌های گذشته با مشکلات متعدد و از پیش طرح‌ریزی شده مواجه شدند که در نتیجه آن، مسلمانان زیادی در عربستان جان باختند و صدها حاجی دیگر در جریان انجام مناسک حج آسیب‌های جسمی و روحی متحمل شدند.

ضعف مدیریتی مراسم حج از سوی آل‌سعود که بیشتر با خودخواهی‌ها و دیگرستیزی‌ها همراه است سبب بروز مشکلات عمیق و جدی شده که در صورت عدم جلوگیری آن انجام فریضه حج بر مسلمانان با گذشت هر سال دشوارتر خواهد شد، در زیر به مهم‌ترین مشکلات که در جریان انجام مراسم حج در برابر مسلمانان وجود داشته می‌پردازیم.

کتمان آمار قربانیان

یکی از مشکلاتی که همواره در جریان انجام مناسک حج وجود داشته و در نتیجه آن حقایقی بزرگی از سوی آل‌سعود کتمان شده آمار قربانیان مراسم حج است.

بر اساس گزارش‌ها عربستان سعودی آمار قربانیان حج در طول 14 سال گذشته را تنها 4500 نفر اعلام کرده در حالیکه بر اساس گزارش سایت خبری عربی «الاخبار» این آمار به 90 هزار و 267 نفر می‌رسد.

سایت الاخبار قربانیان مراسم حج را با توجه به سن، ملت و جنسیت دسته‌بندی کرده و از آن سندی درسته کرده که نشان می‌دهد که آمار قربانیان حج در عربستان سعودی بیشتر از آمار قربانیان جنگ در یک کشور جنگ‌زده‌ای است.

یکی از بهانه‌های که همواره شیوخ ریاض مطرح کرده و با آن خاک بر چشم ملل کشورهای اسلامی زده، فرار حجاج از کاروان‌ها و پیوستن آنها به صفوف کارگران است.

فرصت‌های موجود شغلی در عربستان را نباید انکار کرد، اما این را هم باید پذیرفت که رفتارهای نادرست شیوخ عرب و کارخانه‌داران سعودی مانند تحصن کارگران پاکستانی و هندی به دلیل عدم پرداخت حقوق‌شان این فرصت‌ها را از بین برده و بهانه آل‌سعود را عقیم کرده است.

ضعف در خدمات

کشوری که همواره مدعی برگزاری مراسم حج به تنهایی است، باید تمام امکانات خدماتی برای حجاج را مهیا سازد، اما عربستان طی سال‌های گذشته در بخش خدماتی برای حجاج یا تعلل کرده و یا از عهده آن بر آمده نتوانسته است.

برای حجاج ارائه خدمات بهداشتی مهم‌ است، خدماتی که با وجود فراز و فرودهای زیاد طی دهه‌های گذشته، در سال‌های گذشته ناکارآمدترین نوع آن به حجاج عرضه شده است.

بیمارستان‌های ناکافی و نبود تیم‌های بهداشتی سبب شده تا آمار تلفات حجاج با گذشت هر سال در مراسم حج افزایش یابد، تا حدی که بر اساس آمار اعلام شده تنها 7 حاجی از افغانستان در جریان چند روز سکونت در عربستان سعودی فوت کرده‌اند.

آمار تلفات حجاج افغانستانی نسبت به سایر کشورهای اسلامی در عربستان ناچیز است، زیرا کشورهایی را نیز داریم که دست‌کم بیشتر از 20 شهروند آن در نتیجه ناکارآمدی خدمات رسانی آل‌سعود در جریان برگزاری مراسم حج از بین رفته‌اند.

ضعف در خدمات از سوی ریاض مسلمانان را به ستوه آورده تا جائیکه مسلمانان همزمان با رفتن به بیت‌الله شریف امید بازگشت به خانه و وطن خود را ندارند.

در کنار خدمات بهداشتی، خدمات رفاهی نیز به صورت مطلوب به حجاج عرضه نمی‌شود، ضمن اینکه آل‌سعود هیچ گروهی برای وضعیت‌های اضطراری ترتیب نداده است.

روز (شنبه) هفته جاری محل اقامت حجاج پاکستانی در مکه مکرمه و در نزدیکی کعبه شریفه در آتش سوخت که تاکنون آمار دقیق تلفات آن اعلام نشده، ضمن اینکه هیچ باوری به درست بودن آمار اعلامی که طی این روزها از سوی آل‌سعود اعلام می‌شود، نیست.

ریاکاری در خانه خدا

یکی از مسائل کلان که هم‌اکنون خانواده‌های مسلمانان در سراسر جهان را سر سفره ماتم نشان داده، زنجیره ادامه‌دار ریاکاری آل‌سعود همزمان با برگزاری مراسم حج است.

شیوخ ریاض همه ساله زمانی که حجاج به عربستان سعودی اعزام می‌شوند، برنامه‌های توسعه‌ای اماکن مقدس را به صورت پروژه‌ای روی دست می‌گیرند، تا از این طریق خود را کارآمد و مسلمانان واقعی نزد جامعه اسلامی وانمود کنند.

زنجیره ادامه‌دار ریاکاری آل‌سعود در جریان سال گذشته سبب شد تا فاجعه انسانی منا رخ دهد و در سالجاری نیز سبب شد تا یکی از مکان‌های اقامت حجاج در آتش بسوزد.

این ریاکاری‌ها که تاکنون جان هزاران مسلمان را گرفته بر هیچ کسی پوشیده نمانده، حتی حجاجی که در عربستان حضور دارند به این مسئله پی برده که جهت تسخیر اذهان آنها چنین ریاکاری‌ها به صورت پروژه‌ای از سوی شیوخ ریاض انجام می‌شود.

راه چاره چیست؟

ضعف، تعلل، نادیده گرفتن کرامت انسانی حجاج و ریاکاری‌های موجود از سوی آل‌سعود سبب بروز مشکلات زیاد در انجام فریضه حج شده و مسلمانان را در تنگنای عمیقی قرار داده است.

هم‌اکنون مسلمانان در 2 راهی قرار گرفته‌اند و آن اینکه فریضه دینی را ادا کنند یا خیر، اگر چنین فریضه‌ای که باید انجام دهند، آیا ضمانتی وجود دارد که آنها زنده و سالم به کشور و وطن خود باز گردند یا خیر؟

با توجه به مسائل مطروحه، هیچ کسی با دلگرمی کامل و با اعتقاد بر اینکه دوباره به وطن خود باز می‌گردند عازم عربستان سعودی نمی‌شوند که این خود بزرگترین ضربه به پیکر اسلامی است که از سوی آل‌سعود و آل‌یهودبه نمایش گذاشته می‌شود.

ادامه وضعیت جاری با پیامدهای ناگواری به جامعه و ملل اسلامی همراه خواهد بود که بدون شک علمای بزرگ افغانستانی، ایرانی، پاکستانی، یمنی، لبنانی و سایر کشورهای اسلامی از آن هشدار داده‌اند.

با این وجود، تنها راهی که فرا روی مسلمانان وجود دارد، تغییر در مدیریت حج است، مدیریتی که نه از سوی یک کشور و با خودخواهی‌ها و سوءاستفاده‌گری‌ها انجام شود، بلکه از سوی یک مجمع عمومی متشکل از نمایندگان تمام کشورهای اسلامی مدیریت شود.

تقاضاهای زیادی از سوی علمای بزرگ همانطوری که اشاره شد، از دول اسلامی شده و اکنون به نظر می‌رسد زمان رسیدگی به تقاضاها و درخواست‌ها که در نتیجه آن جان هزاران مسلمان از تهدیدات بالفعل نجات یافته و سبب آسانی ادای فریضه حج می‌شود، رسیده است.

اکنون که مراسم حج به تازگی پایان یافته و آمار قربانیان نیز نسبت به سال‌های گذشته بالا است، کشورهای اسلامی با اتکا به این حقیقت که ریاض توانایی مدیریت حج را ندارد، گردهم آمده و برای مدیریت مراسم حج در سال آینده تدبیری بی‌اندیشند.

در صورت تعلل و یا به دلیل جبهه‌گیری‌های سیاسی بر خلاف مدیریت حج از سوی مجمع عمومی تشکیل شده از نمایندگان تمام کشورهای اسلامی توسط برخی کشورها نباید انتظار داشت که وضعیت برگزاری مراسم حج بهبود خواهد یافت، زیرا آل‌سعود طی سال‌های متمادی از چنین آزمونی ناکام بیرون شده است.