راز مدیریت بحران امام خامنه‌ای در جنگ تحمیلی رژیم صهیونیستی چه بود؟

پارس‌تودی- جنگ ۱۲روزه رژیم صهیونیستی علیه ایران گرچه در جغرافیا و زمان محدود بود، اما آزمایشگاهی بزرگ برای حکمرانی در شرایط بحران به‌حساب می‌آید. رهبر انقلاب اسلامی در این رخداد با انجام اقدام‌های مؤثر، ایران را تا پیروزی بر دشمن هدایت کردند. 

حملهٔ نظامی متجاوزانهٔ رژیم صهیونیستی به ایران ۱۳ ژوئن آغاز شد. طی این حملات تأسیسات هسته‌ای، مراکز نظامی و اماکن غیرنظامی ازجمله مراکز درمانی، زندان اوین و محله‌های مسکونی هدف قرار گرفتند که موجب به‌شهادت رسیدن شماری از فرماندهان ارشد نظامی، دانشمندان هسته‌ای و شهروندان غیرنظامی شد. بعد از این حمله، امام خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی با صدور پیامی اعلام کردند: «هر تعرض به امنیت ملی ایران با پاسخ سخت و پشیمان‌کننده روبه‌رو خواهد شد.» در این مطلب از پارس‌تودی، به‌بررسی نقش کلیدی آیت‌الله خامنه‌ای در مدیریت این جنگ و تأثیر آن بر افکار عمومی جهانی پرداخته شده‌است. 

بازآرایی نیروهای مسلح ایران

در ساعت‌های نخستِ بامداد ۱۳ ژوئن، پس از آغاز حملات هوایی رژیم صهیونیستی، سلسله انفجارهایی در تهران رخ داد و شماری از فرماندهان عالی‌رتبه به‌شهادت رسیدند. از نگاه مدیریت بحران، فقدان لایهٔ اول فرماندهی در همان ساعات اولیه برای هر کشوری می‌تواند به‌معنای فروپاشی زنجیرهٔ کنترل و تأخیر در تصمیم‌گیری‌های حیاتی باشد. اما رخداد واقعی خلاف این تصور بود. رهبر انقلاب در همان ساعات نخستین جنگ طی پیامی فوری، جانشینان را معرفی و ابلاغ مأموریت کردند. ساختار فرماندهی به‌سرعت بازسازی و خطوط پُشتیبان ارتباطی وارد مدار شد. ظرف کمتر از چند ساعت، عملیات پاسخ قاطع ایران فعال شد و نخستین موج حملات موشکی دقیق در غروب همان روز سامانه‌های پدافندی و انبارهای لجستیکی دشمن را در تل‌آویو و دیگر نقاط سرزمین‌های اشغالی هدف قرار داد. این سرعت عمل، احتمالاً حاصل دو عامل بود: نخست، معماری گشوده و ماژولار فرماندهی که پیش‌تر در رزمایش‌های مرکّب تمرین شده و خطوط جایگزین فرماندهی را آماده نگاه داشته بود و دوم، حضور رهبر انقلاب به‌عنوان فرماندهٔ کل قوا در رأس هرم تصمیم‌گیری که توانست با یک فرمان از فرسایش زمانی جلوگیری کند. تجربهٔ رویداد روز اول جنگ نشان داد که تفکر «تمرکز در تصمیم و تمرکززدایی در اجرا»، در شرایط جنگ مدرنِ پرشتاب، می‌تواند ستون فقرات مقاومت یک کشور باشد و منجر به موفقیت شود. این اتفاق را باید از نقاط درخشان سیاست نظامی رهبر انقلاب در دفاع از ایران برشمرد. 

مدیریت افکار عمومی 

در عرف بحران‌های نظامی، رهبران عالی معمولاً از پشت تریبون‌های رسمی یا بیانیه‌های خشک ستاد مشترک سخن می‌گویند اما رهبر انقلاب سه‌بار رو به دوربین خود با مردم ایران گفت‌وگو کردند. اهمیت این اقدام، تنها در سطح محتوای پیام نبود، بلکه در «زمان‌بندی» و «نوع اجرا» نهفته است. پیام نخست دقیقاً هم‌زمان با شلیک نخستین موشک‌های ایران به تل‌آویو پخش شد. این هم‌زمانی، پیوستگی روایت «دفاع مشروع» را برای مردم و ناظران خارجی تثبیت کرد: تصمیم، اجرا و اطلاع‌رسانی در یک قاب زمانی مشترک. پیام دوم در روز ششم جنگ، در حالی منتشر شد که دشمن پس از ناکامی در مهار قدرت پاسخ ایران در جریان موج اول، راهبرد حملهٔ پراکنده به شهرها را پیش گرفته بود. رهبر انقلاب با بیانی آرام اما قاطع بر «ایستادگی، آرامش و تسلط بر اوضاع» تأکید کردند و عملاً الگوی روانی جامعه را از «واکنش اضطرابی» به «کنترل فعال» تغییر دادند. پیام سوم پس از توقف جنگ، «نه به تسلیم» را برجسته کرد؛ پاسخی روشن به جریانات خارجی که می‌کوشیدند توقف جنگ را به‌عنوان شکست ایران بازنمایی کنند. از منظر ارتباطات بحران، این سه پیام سرِپل‌های روایت ملی را ساختند و اجازه ندادند شکاف خبری یا غلبۀ روایت دشمن، روحیهٔ عمومی را تضعیف کند. شفافیتِ گزیده، جایگزین شعار و اغراق شد؛ به‌همین دلیل، پیام‌ها حتی برای افکار عمومیِ غیردوست نیز باورپذیر شد. 

افزایش محبوبیت منطقه‌ای و جهانی

مدیریت بحران توسط آیت‌الله خامنه‌ای نه‌تنها در داخل ایران، بلکه در سطح بین‌المللی نیز مورد تحسین قرار گرفت. رسانه‌های جهان ازجمله شبکهٔ الجزیره و گاردین به این موضوع اشاره کردند که ایران با کمترین تلفات و بیشترین اثرگذاری، اسرائیل را وادار به عقب‌نشینی کرد. همچنین، در شبکه‌های اجتماعی، هشتگ‌هایی مانند رهبر انقلاب و امام خامنه‌ای ترند شد و نشان داد که تصویر ایران و رهبری آن در افکار عمومی جهان تقویت شده است. 

پاسخی کوبنده به شایعات

در روزهای پس از توقف جنگ، مقام‌های آمریکایی و صهیونیست بارها موضوع ترور رهبر انقلاب را مطرح کردند اما حضور رهبر انقلاب اسلامی در مراسم عزاداری، حتی بدون سخنرانی، یک نمونه عالی از اعمال قدرت نمادین بود. این حضور نشان داد که علی‌رغم همه تهدیدها، ثبات، امنیت و اقتدار ایران همچنان مستحکم است و رهبری در کنار مردم و مسئولان حضوری موثر و الهام‌بخش دارند.

mrt