از امام حسن عسکری پدر مهدی موعود چه می‌دانید؟

پارس‌تودی- امام حسن عسکری(ع) در کوتاه‌ترین دوران امامت، عمیق‌ترین پیام‌های اخلاقی را به یادگار گذاشته‌اند.

روز دوشنبه، دهم شهریور ۱۴۰۴، برابر با یکم سپتامبر ۲۰۲۵ و هشتم ربیع‌الاول ۱۴۴۷، سالروز شهادت امام حسن عسکری(ع)، از نوادگان پیامبر اسلام(ص) و پدر حضرت مهدی(عج) است. در این مطلب از پارس‌تودی، نگاهی به زندگی‌نامه آن حضرت انداخته شده و به برخی از احادیث ایشان نیز اشاره شده است.

زندگانی

در دل تاریک‌ترین روزهای تاریخ اسلام، زمانی که ظلم حکومت عباسیان سایه‌ای سنگین بر جان و ایمان مردم افکنده بود، کودکی در مدینه چشم به جهان گشود که قرار بود چراغی باشد در مسیر هدایت. امام حسن عسکری، فرزند امام هادی و از نسل پاک پیامبر اسلام (صلى‌الله‌عليه‌وآله)، در هشتم یا دهم ربیع‌الثانی سال ۲۳۲ هجری قمری پا به دنیا گذاشت؛ کودکی که نامش با نور، و راهش با آگاهی پیوند خورد.

سال‌ها بعد، وقتی که سامرا به زندان بی‌در و پیکر اندیشه‌های آزاد بدل شده بود، ایشان با لقب «عسکری» شناخته شد؛ لقبی که نه تنها یادآور اقامت اجباری ایشان در محله «عسکر» بود، بلکه نمادی از مقاومت خاموش و پایداری در برابر استبداد عباسیان به شمار می‌رفت. در همان فضای خفقان، امام با لقب‌هایی چون «زکی»، «هادی» و «صامت» شناخته می‌شد؛ القابی که هر یک، تصویری از شخصیت علمی، اخلاقی و معنوی ایشان را به نمایش می‌گذاشت.

با آغاز امامت در سن ۲۲ سالگی، امام حسن عسکری در برابر حکومتی قرار گرفت که هدفش خاموش کردن شعله‌های معرفت بود. اما امام، با تدبیر و درایت، شبکه‌ای از وکلا و نمایندگان را در سراسر سرزمین‌های اسلامی سامان داد تا پیام حقیقت را به گوش دل‌های مشتاق برساند. در روزگاری که سخن گفتن از دین، جرمی نابخشودنی بود، امام با تفسیرهای ژرف از قرآن، نقل روایات معتبر، و ارائه نصایح اخلاقی، راهی برای بیداری مردم گشود. او نه تنها به پرسش‌های فقهی پاسخ می‌داد، بلکه با رفتار و گفتار خود، الگویی از ایمان زنده و آگاهانه را به نمایش می‌گذاشت.

در کنار این تلاش‌ها، پیوند امام با نرجس خاتون، بانویی از نسل حضرت شمعون، وصی حضرت عیسی، نشان از امتداد نور الهی در تاریخ داشت. فرزند ایشان، حضرت مهدی، امیدی شد برای آینده‌ای روشن‌تر؛ ادامه‌دهنده راه پدر در هدایت و نجات بشریت.

سرانجام، در هشتم ربیع‌الاول سال ۲۶۰ هجری قمری، امام حسن عسکری در سن جوانی، به دست معتمد عباسی مسموم شد و به شهادت رسید. اما شهادت، پایان راه امام نبود. آرامگاه ایشان در کنار پدرشان، امام هادی، در سامرای عراق، امروز نه فقط زیارتگاهی برای مسلمانان، بلکه نمادی از ایستادگی در برابر ظلم و دعوت به آگاهی است.

در ادامه به احادیثی از امام حسن عسکری(ع) اشاره شده است.

تواضع

مِنَ التَّواضُعِ السَّلامُ عَلى كُلِّ مَنْ تَمُرُّ بِهِ، وَ الْجُلُوسُ دُونَ شَرَفِ الْمَجْلِسِ. [بحارالانوار ۷۸: ۳۷۲ ح ۹]

سلام کردن به هر کس که بر او می‌گذری و نشستن در جایی که پایین‌تر از جایگاه توست، نشانهٔ تواضع و فروتنی است.

قلب و دل احمق و حکیم

قَلْبُ الأَحْمَقِ فی فَمِهِ وَ فَمُ الحَکیمِ فی قَلْبِهِ. [بحارالانوار ۷۸: ۳۷۴ ح ۲۱]

قلب و دل احمق در دهان اوست و دهان انسان حکیم در اختیار قلب اوست؛ یعنی انسان نادان نسنجیده حرف می‌زند و انسان خردمند و حکیم پس از اندیشه سخن می‌گوید.

زیبایی باطنی

حُسْنُ الصُّورَةِ جَمالٌ ظاهِرٌ، وَ حُسْنُ العَقْلِ جَمالٌ باطِنٌ. [بحارالانوار ۱: ۹۵ ح ۲۷]

زیبایی چهره، زیبایی ظاهری است و خوبی اندیشه، زیبایی باطنی است.

خصلت‌های برتر

خِصْلَتانِ لَیْسَ فَوْقَهُما شَیءٌ: الإیمانُ بِاللّهِ وَ نَفْعُ الإخْوانِ. [بحارالانوار ۷۸: ۳۷۴ ح ۲۶]

دو خصلت است که بالاتر از آن‌ها چیزی نیست: ۱ ـ ایمان به خدا ۲ ـ سود رساندن به برادران.

کلید هر بدی

اَلْغَضَبُ مِفْتاحُ كُلِّ شَرٍّ. [تحف العقول: ۴۸۸]

خشم، کلید هر بدی و زشتی است.

دروغ‌گویی

جُعِلَتِ الخَبائِثُ كُلُّها فی بَیْتٍ، وَ جُعِلَ مِفْتاحُها الكِذْبُ. [جامع الاخبار ص ۴۱۸ ح ۱۱۶۲]

تمام پلیدی‌ها در خانه‌ای گرد آمده و کلید آن‌ها دروغ‌گویی قرار داده شده است.

تفکر در قدرت خدا

لَیْسَتِ الْعِبادَهُ کَثْرَهُ الصّیامِ وَالصَّلاهِ، وَ إنَّمَا الْعِبادَهُ کَثْرَهُ التَّفَکُّرِ فی أمْرِ اللهِ. [مستدرک الوسائل، ج ۱۱، ص ۱۸۳، ح ۱۲۶۹۰]

عبادت در زیاد انجام دادن نماز و روزه نیست، بلکه عبادت با تفکّر و اندیشه در قدرت بی منتهای خداوند در امور مختلف است.

mrt