۱۶ آذر روز دانشجو، نماد فرهنگ مقاومت و استقلال‌طلبی

پارس تودی- شانزدهم آذر در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران به نام «روز دانشجو» ثبت شده است؛ روزی که نماد مقاومت، حق‌خواهی و ایستادگی قشر فرهیخته دانشگاهی در برابر استبداد داخلی و سلطه‌جویی قدرت‌های خارجی است.

روز ۱۶ آذر یا روز دانشجو در ایران نماد مقاومت، آزادی‌خواهی و اعتراض علیه استبداد و سلطه خارجی است. این روز به یاد سه دانشجوی شهید دانشگاه تهران در سال ۱۳۳۲ گرامی داشته می‌شود و به عنوان نماد جنبش دانشجویی در تاریخ معاصر ایران است.

در ۱۶ آذر ۱۳۳۲، تنها چهار ماه پس از کودتای ۲۸ مرداد، دانشگاه تهران صحنه اعتراضات دانشجویان علیه سفر رسمی ریچارد نیکسون (معاون رئیس‌جمهور وقت آمریکا) و از سرگیری روابط ایران با بریتانیا شد. نیروهای نظامی به دانشگاه حمله کردند و سه دانشجوی دانشکده فنی به شهادت رسیدند. این واقعه به سرعت به نماد مبارزه دانشجویان علیه استبداد داخلی و سلطه خارجی تبدیل شد.

روز دانشجو، یادآور مقاومت دانشجویان در برابر حکومت ستمشاهی و دخالت‌های خارجی است و به عنوان نماد استقلال‌طلبی و آزادی‌خواهی در حافظه تاریخی ملت ایران ثبت شده است. هر ساله این روز، همچنین فرصتی برای بازخوانی نقش دانشگاه و دانشجویان در تحولات سیاسی و اجتماعی کشور است. جنبش دانشجویی پس از این واقعه، به یکی از مهم‌ترین جریان‌های اجتماعی و سیاسی ایران تبدیل شد و در سال‌های بعد نیز نقش پررنگی در مبارزات مردمی ایفا کرد.

جایگاه تاریخی روز دانشجو، نشان می‌دهد که دانشگاه تنها محل آموزش علمی نیست، بلکه به نوعی سنگر آگاهی و عدالت‌خواهی است. روز ۱۶ آذر نماد استکبارستیزی است زیرا دانشجویان در سال ۱۳۳۲ با اعتراض به دخالت‌های آمریکا و انگلیس و سرکوب رژیم پهلوی، جان خود را فدا کردند و دانشگاه را به سنگر مقاومت علیه سلطه خارجی و استبداد داخلی تبدیل نمودند.

۱۶ آذر در تاریخ معاصر ایران، همواره به عنوان نقطه آغازی برای جنبش‌های عدالت‌خواهانه و ضدسلطه باقی مانده است. امروز نیز مراسم‌های روز دانشجو فرصتی برای بازخوانی نقش دانشگاه در مبارزه با استکبار جهانی و دفاع از استقلال ملی است. ۱۶ آذر فقط یک روز یادبود نیست؛ بلکه نماد یک فرهنگ مقاومت و استقلال‌طلبی است که از دانشگاه آغاز شد و به سراسر جامعه ایران گسترش یافت. 

پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، دانشجویان با همان روحیه استقلال‌طلبی و آزادی‌خواهی، وارد مرحله‌ای تازه شدند. تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در ۱۳ آبان ۱۳۵۸ نقطه اوج استکبارستیزی جنبش دانشجویی بود؛ که امام خمینی این اقدام دانشجویان پیرو خط امام را «انقلاب دوم» نامید. در دوران دفاع مقدس نیز دانشجویان در صف اول اعزام به جبهه‌ها قرار گرفتند.

پس از انقلاب اسلامی، حضور جنبش دانشجویی با همان روحیه، در عرصه‌های سیاسی، فرهنگی و علمی ادامه یافت؛ که تسخیر لانه جاسوسی و حضور در جبهه‌های دفاع مقدس و پیشگامی در پیشرفت‌های علمی نشانه‌ای از نقش‌آفرینی دانشجویان در عرصه‌های مختلف جامعه بود. دانشگاه و دانشجو همواره به عنوان وجدان بیدار جامعه عمل کردند و در برابر هرگونه بی‌عدالتی و نفوذ بیگانه ایستادند.

در دهه‌های بعد، دانشجویان در پیشرفت‌های علمی و فناوری مانند نانو، هوافضا و انرژی هسته‌ای پیشگام بودند و بسیاری از دانشمندان برجسته ایران از دل همین جنبش برخاستند. دانشگاه‌ها به عنوان مبدأ تحولات اجتماعی و سیاسی باقی ماندند و دانشجویان با بصیرت سیاسی، در برابر نفوذ فرهنگی و فشارهای خارجی ایستادگی کردند.

روز ۱۶ آذر و جنبش دانشجویی پس از انقلاب اسلامی ایران، نشان می‌دهد که دانشگاه فقط محل آموزش علمی نیست، بلکه سنگر مقاومت وعدالت‌خواهی است. از تسخیر لانه جاسوسی تا حضور در جبهه‌ها و سپس پیشرفت‌های علمی، دانشجویان همواره پیشگام مبارزه با استکبار جهانی بوده‌اند و این نقش تا امروز ادامه دارد.

esh