فروردین ۲۷, ۱۴۰۳ ۲۰:۳۶ Asia/Tehran
  • نگاهی به کنیسه های یهودیان ایران در شهر اصفهان
    نگاهی به کنیسه های یهودیان ایران در شهر اصفهان

پارس تودی - شهر اصفهان در مرکز کشور ایران موقعیت مناسبی برای گردشگری تمام ادیان الهی فراهم کرده است. وجود کنیسه‌ها یهودیان و بازسازی و نگهداری آن‌ها نشانه توجه جمهوری اسلامی ایران به آزادی اقلیت‌های دینی در این کشور است.

یهودیان پس از استقرار در اصفهان امکان یافتند تا برای خود معابدی بسازند که به «کنیسه» شهرت دارد، این کنیسه‌ها در دوران‌های مختلف آباد بوده و در حال حاضر نیز نمونه‌های تاریخی آن از دوره قاجار برجای مانده است.

معماری این کنیسه‌ها کاملاً مشابه با کلیسای ارامنه است، با این تفاوت که کنیسه‌ها هیچ‌گونه تزئینات داخلی ندارند و دلیل آن نیز این است که یهودیان، تصاویر انسان را بر دیوار رسم نمی‌کنند.
ساختمان‌های کنیسه‌ها از نظر تزئینات، دارای کاربندی تصویرسازی است و فاقد سکوهائی که مراسم مذهبی روی آنها انجام می‌شده است؛ سبک معماری کنیسه‌های یهودیان اصفهان، ساده، فروتن، سازگار با محیط و پایدار است.
تاکنون هفت کنیسه در شهر اصفهان در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
 
«کنیسه عمو شعیا»
کهن‌ترین کنیسه‌ای که در اصفهان وجود دارد «کنیسه عمو شعیا» در محله جویباره است و نزدیک‌‌ترین آنها به محله مسلمان‌نشین در حوالی میدان عتیق «کنیسه ملانسیان» نام دارد. این کنیسه بر بالای هر کدام از طاق‌های گنبدی شکل خود، نورگیرهایی دارد که نور لازم برای فضای داخلی را تامین می‌کنند؛ کنیسه مزبور در نمای خارجی ساده و بی‌پیرایه و در بخش داخلی با آرایه‌های متفاوتی تزئین شده است.
کنیسه عمو شعیا که در داخل آن تزئینات ساده ای به کار رفته است.

 

«کنیسه ملایعقوب»
در کنار مقبره کمال الدین اسماعیل شاعر اصفهانی و در خیابان کمال محله جویباره و با قدمتی یک صد ساله واقع شده است.

در زیرزمین موجود در آن مقبره تعدادی از بزرگان جامعه یهودی اصفهان از جمله ملایعقوب بانی آن به خاک سپرده شده‌اند. ورود به عبادتگاه از گوشه جنوبی ضلع شرقی صورت می‌گیرد؛ در بخش دیگر این هشتی راه پله‌ای مربوط به بخش بانوان قرار دارد که به صورت نیم طبقه در جبهه جنوبی به بنا ملحق شده است. پنجره موجود در بالای جایگاه تورات از عناصر شاخص و چشمگیر این بنا ست که برآورنده فرمان دینی مبنی بر داشتن پنجره رو به بیت المقدس است. ساختار فضایی این کنیسه‌ها مانند بیشتر کنیسه‌های جویباره از یک گنبد خانه مرکزی تشکیل شده است.

کنیسه ملایعقوب با قدمتی بیش از یکصد سال

 

«کنیسه ملانیسان»

تاریخچه این بنا در سال 87سال پیش به اتمام رسیده و بر خلاف ظاهر خارجی بسیار ساده آن یکی از زیباترین کنیسه‌های اصفهان است. سطح این کنیسه از کف کوچه حدود یک متر پایین تر است. عنصر گذار در این بنا یک هشتی کوچک است که به عبادتگاه و حیاط کنیسه راه دارد. گرچه این کنیسه از نظر کلیت شبیه به کنیسه‌های دیگر است اما نحوه پوشش سقف آن با بقیه موارد متفاوت است. این کنیسه یکی از زیباترین جایگاه‌های تورات را دارد که تزئینات بسیار فراوانی در آن به چشم می‌خورد. 

این کنیسه دو پنجره بزرگ در جبهه غربی دارد که به صورت متقارن نسبت به جایگاه تورات قرارگرفته اند. قسمت بانوان در یک طبقه واقع در ضلع شرقی واقع شده و به نوعی به فضای کنیسه ملحق شده است.
کنیسه ملا نیسان

 

«کنیسه شکرا»

تاریخ ثبت شده بر روی یکی از پرده‌های این کنیسه 5569 عبری یعنی متعلق به 198 سال پیش است.

مشخصات بنا به این صورت است که بعد از عبور از درب ورودی وارد یک دالان تاریک می‌شویم که از سطح کوچه به اندازه سه پله پایین‌تر می‌رود و به کلی ارتباط را با محیط خارج قطع می‌کند. هدف از ایجاد چنین کیفیتی در کنیسه‌ها این است که توجه و ارتباط انسان با دنیای بیرون قطع و برای ورود به عبادتگاه آماده کند. ورود به فضای نماز خانه از گوشه ضلع شرقی و رو به بیت المقدس است.
 

«کنیسه کتر داوود»

در حال حاضر تورات‌هایی قدیمی با قدمتی حدود 500 سال نوشته شده بر روی پوست حیوان حلال گوشت در کنیسه کتر داوود قرار دارد که بنا بر آئین و رسوم یهودیان در ایام سال قسمتی از آن خوانده می‌شود تا در هر سال یک بار تورات را خوانده باشند.
 
کنیسه کتر داوود

اقلیت‌های دینی در ایران، آزاد های زیادی دارند و می‌توانند بدون هیچ مانعی به اعمال عبادی و مذهبی خود بپردازند. این در حالی است که برخی از کشورهای اروپایی، اجازه فعالیت مسلمانان را نمی‌دهند و حتی دختران مسلمان نمی‌توانند در مدارس با پوشش موردنظر دین خود حاضر شوند.

یهودیان نیز در ایران نه تنها در انجام مناسک عبادی خود آزاد هستند بلکه می‌توانند نماینده خود را در مجلس این کشور داشته باشند. اتفاقی که در اسرائیل نمی‌افتد و رژیم اشغالگر قدس به ساکنان اصلی آن سرزمین که مسلمانان هستند اجازه دخالت در امور سیاسی نمی‌دهد.

عبارات کلیدی: کنیسه های اصفهان ، اقلیت های دینی در ایران ، آزادی های دینی در ایران