حق النّاس، حقی که خداوند ازآن نخواهد گذشت

پارس تودی- حق الناس به معنای حقوقی است که انسان به واسطه ارتباط با دیگران و در مقابل آنها دارد. این حقوق شامل تمام تعهدات و وظایف اخلاقی و قانونی است که  فرد باید درقبال سایر افراد جامعه انجام دهد.

دراین مطلب از پارس تودی به اهمیت حق‌الناس در اسلام می‌پردازیم.
 

اهمیت حق الناس دراسلام

حق الناس، یعنی حقوقی که انسان‌ها در قبال یکدیگر دارند. این موضوع  دراسلام جایگاه  بسیار مهمی دارد. اسلام بر رعایت این حقوق تاکید فراوانی می‌کند و آن را یکی از مهم‌ترین مباحث اخلاقی و قانونی می‌داند. عدم رعایت حق‌الناس نه تنها گناه بزرگ محسوب می‌شود، بلکه آثار منفی دردنیا و آخرت دارد. روایات متعددی از پیامبراکرم (ص) و ائمه اطهار (ع)  وجود دارد که به این نکته اشاره می‌کنند. به عنوان مثال، در روایتی آمده است: خداوند به عزت و جلال خودش قسم خورده است که در قیامت از هرچه بگذرد، از حقّ‌النّاس (حقوق مردم) نخواهد گذشت. 

تفاوت حق الناس با حق‌الله

به انجام کارهایی مثل رعایت کردن حقوق بقیه، مورد ظلم قرار دادن افراد جامعه و یا هرکاری که باعث شود به دیگران آسیبی وارد گردد حق الناس گفته می‌شود. حال آن که حق‌الله به عنوان حقوق خداوند بر بندگان خود تعریف می‌شود، مانند نماز و روزه و حج و زکات و ... که برمکلف انجام آن واجب است و یا اموری که خداوند آن را نهی نموده است. امام علی (ع) فرموده است: «جَعلَ الله سُبحانه حُقوقُ عبادِهِ مُقدّمةً علَی حُقُوقهِ فَمنْ قامَ بِحقُوقُ عبادالله کانَ ذلک مؤدّیاً الی القیامِ بِحقوقِ الله، خداوند حقوق بندگان خویش را مقدم بر حقوق خود میداند و کسی که حق‌الناس را رعایت نکند حق الله را نیز رعایت نخواهد کرد.» 
 

مصادیق حق الناس

آن چه بیشتر از حق الناس به ذهن متبادر می‌شود، دست درازی به اموال دیگران است، اما مصادیق حق‌الناس بسیار فراتر ازاین است، از جمله: هتک حرمت، گناهان زبانى نظیرغیبت، تهمت، شایعه، زخم‏‌زبان، سرزنش، اهانت وسخن‏‌چینى وهرعمل دیگری که موجب آبروریزى و تخریب شخصیت کسی گردد. همچنین هرعمل دیگری که دیگران را به زحمت اندازد، از جمله سدّ معبر، رعایت نکردن قوانین اجتماعی، ایجاد سر و صدای زیاد، آلوده کردن آب و هوا، قطع بی منطق درختان و ریختن زباله درخیابان و...از مصادیق حق الناس می‌باشد.
 

آثار اجتماعی رعایت نکردن حق الناس

بسیاری از مشکلات کنونی جوامع مختلف ریشه در بی‌تفاوتی نسبت به حقوق دیگران دارد. مشکلات فراوان میان کارفرمایان و کارگران، از بین رفتن اعتماد متقابل میان خریداران و فروشندگان، ایجاد کدورت میان همسایگان، نزدیکان و حتی میان خواهران و برادران و همسران، تبدیل شدن دوستی‌ها به دشمنی‌ها و تولید فقر دراجتماع از دیگر آثارعدم رعایت حق‌الناس است. امیرالمؤمنین علی (ع) می‌فرمایند: «إنَّ اللهَ سُبحانَهُ فَرَضَ فی‌ اَموالِ الأغنیاءِ اَقواتَ الفُقراءِ، فَما جاعَ فقیرٌ اِلاّ بِما مَنَع غنیُّ، خداوند سبحان، خوراک فقرا را در اموال اغنیا قرار داده، هر فقیری که گرسنه بماند در نتیجه دریغ داشتن اغنیا از مال خودشان بوده است. امام صادق (علی) نیز دراین‌باره می‌فرمایند: «لَو أَنَّ الناسَ أَدُّوا حُقوقَ اَموالِهِم لَکانوُا عایِشینَ بِخَیر،  مردم اگر حقوق و واجبات مالی خود را ادا می‌کردند مسلّماً همه مردم از یک زندگی مطلوب و رضایت بخشی برخوردار می‌شدند.

MA