عید قربان؛ فرصتی برای تطهیر دل و جامعه، نماد رهایی از وابستگی

پارس‌تودی- به گفته یک پژوهشگر حوزه حدیث پیام امام رضا (ع) برای روز قربان، فراتر از مناسک ظاهری است؛ این روز، دعوتی است به بازسازی اخلاقی و اجتماعی جامعه.

به گزارش پارس‌تودی حجت‌الاسلام جواد افشاری، پژوهشگر حوزه حدیث و استاد دانشگاه ایرانی در مصاحبه با خبرگزاری مهر ،با اشاره به ابعاد اخلاقی و اجتماعی عید قربان در آموزه‌های امام رضا (ع) گفت: در سخنان امام، عید قربان روز تطهیر است. امام رضا (ع) می‌فرمایند: «یَوْمُ الْأَضْحَی یَوْمُ الطَّهَارَةِ وَ الْعَفْوِ وَ الْعَطَاءِ.» روزی که باید دل‌ها را از کینه، حسد و دشمنی پاک کرد و با گذشت و بخشش، جامعه را به سوی همدلی و وحدت سوق داد.

وی افزود: امام رضا (ع) در سیره عملی خود نیز این آموزه‌ها را نشان می‌دادند. نقل است که ایشان در روز عید قربان، بهترین لباس‌های خود را می‌پوشیدند، با مردم خوش‌رویی می‌کردند و بخش زیادی از گوشت قربانی را به فقرا و یتیمان اختصاص می‌دادند. ایشان می‌فرمودند: «اَلصَّدَقَةُ فِی هَذَا الْیَوْمِ أَفْضَلُ مِنْ غَیْرِهِ.» یعنی: صدقه در این روز، از هر روز دیگری برتر است.

افشاری تأکید کرد: اگر امروز جامعه ما با مشکلات اخلاقی و شکاف‌های اجتماعی روبه‌روست، بازگشت به آموزه‌های رضوی درباره عید قربان می‌تواند گره‌گشا باشد. عید قربان، روزی است برای بازسازی روابط انسانی، زدودن کینه‌ها و تمرین بخشش و ایثار.

قربانی؛ نماد رهایی از وابستگی‌ها

 محبوبه صفاری، استاد حوزه تاریخ اسلام، نیز در گفتگو با این خبرگزاری با رویکردی تاریخی به فلسفه قربانی از منظر امام رضا (ع) پرداخت و اظهار کرد: عید قربان، یادآور بزرگ‌ترین امتحان انسانی است؛ آزمونی که حضرت ابراهیم (ع) با موفقیت پشت سر گذاشت و فرزند خویش را در مسیر فرمان الهی آماده قربانی شدن کرد. امام رضا (ع) با بازخوانی این واقعه، بر رهایی انسان از وابستگی‌های مادی و عاطفی تأکید می‌کنند.

استاد حوزه تاریخ اسلام گفت: در منابع تاریخی و روایی آمده است که امام رضا (ع) قربانی را تمرین بندگی و تسلیم مطلق در برابر اراده خداوند می‌دانستند. ایشان بر این باور بودند که بزرگ‌ترین مانع در راه کمال و سعادت انسان، وابستگی‌های دنیوی است. عید قربان، فرصتی برای بریدن از این وابستگی‌ها و آزمودن میزان ایمان و خلوص انسان است.

وی افزود: امام رضا (ع) در روایتی می‌فرمایند: «علیکم بالتضحیة، فإنها سنة إبراهیم و سنة محمد (ص) و علامة علی التسلیم لله.» یعنی: بر شماست که قربانی کنید، چرا که این سنت ابراهیم و پیامبر اسلام (ص) و نشانه تسلیم در برابر خداوند است. این سخن امام، نشان می‌دهد که فلسفه عید قربان، تنها در ذبح حیوان خلاصه نمی‌شود، بلکه در آمادگی برای فداکاری، تسلیم و اخلاص نهفته است.

صفاری خاطرنشان کرد: امام رضا (ع) بر پیوند میان عید قربان و پالایش دل‌ها تأکید ویژه داشتند. ایشان می‌فرمودند که مؤمن باید با هر قربانی، بخشی از تعلقات دنیوی و خودخواهی‌هایش را نیز قربانی کند و دل را برای پذیرش نور الهی آماده سازد.

این پژوهشگر تاریخ اسلام ادامه داد: در سیره اهل‌بیت (ع)، عید قربان همواره فرصتی برای آموزش معنویت عملی و اجتماعی به پیروان بوده است. امام رضا (ع) به شاگردان خود توصیه می‌کردند که در این روز، نه‌تنها برای خود، بلکه برای دیگران نیز دعا کنند و از خداوند طلب خیر و برکت برای همه بندگان نمایند.

وی گفت: امام رضا (ع) در عید قربان، پیروان خود را به حضور فعال در کنار نیازمندان، حمایت از یتیمان و دلجویی از دل‌شکستگان دعوت می‌کردند و تأکید داشتند که قربانی بدون توجه به مسائل اجتماعی و انسانی، از معنا و اثرگذاری فاصله می‌گیرد.

صفاری افزود: اگر جامعه امروز بتواند پیام‌های چندلایه عید قربان در نگاه امام رضا (ع) را احیا کند، می‌توان امیدوار بود که بسیاری از بحران‌های اخلاقی، فردگرایی افراطی و شکاف‌های اجتماعی برطرف شود و معنویت و همدلی جایگزین آن گردد.

x