نظم و انضباط دراسلام، زبان مشترک موفقیت در تمام عرصه‌ها

پارس تودی- نظم، به معنی ترتیب، آراستگی، سامان و سازماندهی و انضباط، به معنی داشتن نظم و کنترل رفتار وعملکرد و پایبندی به قوانین و مقررات است.

دراین مطلب از پارس‌تودی به اهمیت نظم و انضباط از دیدگاه اسلام می‌پردازیم.

اسلام به عنوان یک دین کامل، برنظم وانضباط درتمام جنبه‌های زندگی فردی واجتماعی تأکید دارد. این تأکید ازآنجایی ناشی می‌شود که نظم وانضباط به عنوان پایه‌های اصلی پیشرفت، تعالی وموفقیت درنظرگرفته می‌شوند.

اهمیت نظم و انضباط از دیدگاه اسلام را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
 

۱- نظم در آفرینش
آفرینش براساس نظم استواراست و دردستگاه خلقت، هرپدیده‌ای جای خاصی دارد وماموریت وکارویژه‌ای به عهده دارد. کرات آسمانی درمدار معیّنی حرکت می‌کنند، فصول سال و گذشت شب و روز نظم خاصی دارد و خلقت اشیا از‌اندازه، حدّ ومیزان خاصی برخورداراست. خداوند می‌فرماید: «اِنَّا کُلَّ شَیْ‌ءٍ خَلَقْناهُ بِقَدَرٍ؛ ما هرچیزی را به‌ اندازه (و روی حساب) آفریدیم.» حکمت خداوندی درهرچیز تجلّی یافته و موجودات عالم نیز روی حساب و نظم دقیق و نیز براساس هدف معیّنی قدم به عرصه هستی نهاده‌اند.

۲- نظم در زندگی

خدای توانا وحکیمی که نظم را دردستگاه پهناوروعظیم خلقت قرارداده است، همین نظم را درزندگی انسان‌ها و روابط اجتماعی آنان می‌پسندد. ازاین‌رو، شایسته است که انسان درزندگی فردی واجتماعی خویش، نظم و ترتیب و تدبیر درامور را مراعات کند؛ زیرا به گفته روانشناسان: «احتیاج به نظم و ترتیب، جزء احتیاجات اساسی روانی محسوب می‌گردد. اسلام نیزبه عنوان دین جهانی و کامل به نظم و برنامه‌ریزی درزندگی اهمیت فراوان داده و به پیروان خویش سفارش کرده که تمام کارهای خود را طبق قانون و به صورت منظم انجام دهند واز بی‌برنامگی بپرهیزند. چرا که تمام احکام اسلامی؛ واجبات، مستحبات، محرّمات، مکروهات و... دراین راستا و درجهت برنامه دقیق ومنظم دادن به مسلمانان قرارداده شده که آنان را تحت نظم خاصّی درآورد.

نظم در قرآن

 بیان قرآن كریم را درباره نظم می توان به دو بخش تقسیم كرد:

الف ـ  نظم در تكوین:  قرآن دراین بخش، نظم حاكم بر جهان آفرینش را تشریح كرده و به انسانها سفارش می‌كند كه درباره آن بیندیشند. تا به طرّاح خدای تعالی پی ببرند ودراین راستا، گاه ازفرود آمدن باران و رویش گیاهان یاد می‌كند و گاهی از عظمت آسمان، كوهها و دریاها سخن می‌گوید. زمانی شگفتی‌های آفرینش موجودات و ازجمله انسان را تذكرمی‌دهد و در بسیاری از مواقع نیز آمد وشد شب وروز، فراوانی پدیده‌های هستی و بی‌شماری نعمتهای الهی را درلا به لای آیات بیان می‌‌كند و انسان را به تفكردر نظم شگفت‌آور آن وا می‌دارد. به عنوان نمونه می‌فرماید: «إِنَّ فِی خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّیْلِ وَ النَّهارِ لآیاتٍ لِأُولِی الْأَلْبابِ» همانا درآفرینش آسمان‌ها و زمین و آمد وشد و شب وروز، نشانه‌هایی برای خردمندان است.

ب ـ نظم در تشریع: همه آیاتی كه درباره قوانین و مقررات الهی نازل شده، برقرار كننده نظم و برنامه درزندگی فردی و اجتماعی مسلمانان است. با این بیان، قرآن همواره پیروان خویش را به داشتن یك برنامه صحیح و منظّم دعوت می‌كند و خواستارآن است كه مسلمانان درزندگی به اصول ومقررات الهی پای بند بوده، طبق برنامه‌ای كه خدا برای آنان تنظیم كرده، زندگی كنند وهیچ گاه ازحدود الهی گام فراتر ننهند چرا كه می‌فرماید:«مَنْ یَتَعَدَّ حُدُودَ اللَّهِ فَأُولئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ»آنان كه ازحدود الهی تجاوزكنند، همانان ستم‌كارانند.

 اهمیت نظم و انضباط از دیدگاه معصومین علیهم السلام:

امام صادق علیه السلام می‌فرماید : مِنَ الدّینِ التَّدْبیرُ فی المَعِیشَةِ؛ تدبیرو برنامه ریزی درزندگی ازدین است.

امیرمؤمنان علی علیه السلام فرمودند: حُسْنُ التَّدْبیرِ وَ تَجَنُّبُ التَّبْذیرِ مِنْ حُسْنِ السِیاسَةِ؛ برنامه ریزی صحیح و دوری ازاسراف از سیاست‌های پسندیده است.

امام رضا علیه السلام می‌فرمایند‌: مَنْ طَلَبَ الاَمْرَ مِنْ وَجْهِهِ لَمْ یَزِلَّ فَإِنْ زَلَّ لَمْ تَخُذِلْهُ الحِیْلَةُ؛ هرکس کاررا از روی برنامه و راهش بجوید، نلغزد واگرهم لغزید برنامه ریزی به کمکش می‌آید.

درنهایت، می‌توان گفت که نظم و انضباط دراسلام، یک ارزش اساسی است که نقش مهمی درپیشرفت، تعالی و سعادت فرد و جامعه ایفا می‌کند. اسلام، با تأکید براهمیت نظم و انضباط، انسان‌ها را به سوی یک زندگی هدفمند، موفق و با آرامش هدایت می‌کند. 
 

MA