چند نکته درباره اهمیت آشتی و اصلاح بین مردم از دیدگاه اسلام
آشتی واصلاح بین مردم از اخلاق فاضله است و قرآن مجید، ایجاد وحدت و الفت بین قلب‌ها را یکی ازالطاف الهی می‌داند.
دراین مطلب ازپارس‌تودی به اهمیت آشتی و اصلاح بین مردم ازدیدگاه اسلام می‌پردازیم:
تعریف لغوی آشتی
دهخدا، آشتی را، دوستی از نو کردن، ترک جنگ، رنجشی را از کسی فراموش کردن، صلح، مصالحه و... تعریف می کند. آشتی و الفت ضد قهر و دوری از برادران مومن و ازاوصاف جمیله و اعمال فاضله است و ثواب آن بی‌حد و فایده آن بی‌نهایت است. قهر کردن هم به معنی تکلم نکردن و کراهت داشتن از دیدار با شخصی است. یکی از بلاهای گسترده در زندگی انسان‌ها، پیدایش کشمکش‌ها، دودستگی و جناح‌بندی میان مردم است که معمولا دراجتماعات بزرگ منجر به اختلافات و منازعات بزرگی هچون جنگ و خونریزی و دراجتماعات کوچک منجر به قهر کردن و دوری از برادران دینی می‌شود.
در آیات قرآن به اهمیت آشتی اشاره شده است:
۱ - آشتی در خانواده
در قرآن کریم آمده است: «وَإِنِ امْرَأَةٌ خَافَتْ مِن بَعْلِهَا نُشُوزًا أَوْ إِعْرَاضًا فَلاَ جُنَاْحَ عَلَیْهِمَا أَن یُصْلِحَا بَیْنَهُمَا صُلْحًا وَالصُّلْحُ خَیْرٌ ...؛ واگر زنی از طغیان و سرکشی یا اعراض شوهرش، بیم داشته باشد، مانعی ندارد با هم صلح کنند (و زن یا مرد از پاره‌ای از حقوق به خاطر صلح صرفنظر کنند) و صلح بهتر است....»
۲ - آشتی بین مؤمنان
قرآن کریم دراین‌باره می‌فرماید: «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَیْنَ أَخَوَیْکُمْ ...؛ مؤمنان برادریکدیگرند، بنابراین میان دو برادرخود صلح برقرارسازید....»
۳ - آشتی در جامعه
ایجاد جو تفاهم و آشتی درجامعه، از وظایف مؤمنان است خداوند در قرآن می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ ادْخُلُواْ فِی السِّلْمِ کَآفَّةً ...؛ ای کسانی که ایمان آورده اید! همگی درصلح وآشتی درآیید!....»
آشتی در احادیث و روایات
حضرت علی(ع) می‌فرماید: «عَلَیکُمْ بِالتَّوَاصُلِ وَ الْمُوَافَقَةِ وَ إِیاکُمْ وَ الْمُقَاطَعَةَ وَ الْمُهَاجَرَة؛ بر شماست پیوستن و موافقت و دوستی کردن و بپرهیزید از بریدن و ترک کردن و قهرکردن ازهمدیگر.»
رسول خدا(ص) فرمود: «مَنْ مَشَی فِی صُلْحٍ بَینَ اثْنَینِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیهِ وَ مَلَائِکتُهُ حَتَّی یرْجِعَ وَ أُعْطِی أَجْرَ لَیلَةِ الْقَدْر؛ کسی که برای سازش بین دو نفر قدم بردارد، خداوند متعال و فرشتگان خدا براو درود می‌فرستند تا بازگردد و ثواب شب قدررا به وی می‌دهند».
درجایی دیگر پیامبراسلام(ص) می‌فرمایند: « لَا تَبَاغَضُوا وَ لَا تَحَاسَدُوا وَ لَا تَدَابَرُوا وَ لَا تَقَاطَعُوا- وَ کُونُوا عِبَادَ اللَّهِ إِخْوَانا؛ با هم دشمن نباشید، و بهم حسد نبرید و بهم پشت نکنید وازهم نبُرید و برادرانه بندگان خدا باشید.»
اهمیت آشتی دادن از دیدگاه اسلام
با این‌که دراسلام دروغ گفتن ازگناهان کبیره است می‌توان در شرایطی برای اصلاح ذات بین دونفرازآن بهره گرفت، بنابر گفته امام صادق علیه‌السلام: «المُصلِحُ لَیْسِ بِکاذِبٍ؛ کسی که مصلح و میانجی می‌شود، آن‌چه بگوید دروغگو محسوب نمی‌شود.
درحدیثی دیگرازحضرت علی علیه‌السلام آمده است: « لَأَنْ أُصْلِحَ بَینَ اثْنَینِ أَحَبُّ إِلَی مِنْ أَنْ أَتَصَدَّقَ بِدِینَارَین؛ اگر میان دو نفر به منظور اصلاح و آشتی، میانجی‌گری کنم درنظرمن از دو دینار صدقه دادن برتر است.»
همچنین حضرت علی علیه‌السلام دروصیت‌نامه خویش خطاب به امام حسن و امام حسین علیهماالسلام می‌فرماید: ازجد شما شنیدم که می‌فرمود:«إِصْلَاحُ ذَاتِ الْبَینِ أَفْضَلُ مِنْ عَامَّةِ الصَّلَاةِ وَ الصَّوْمِ؛ اصلاح بین مردم از هر نماز و روزه (مستحبّی) بهتر و گرانقدرتراست.»
نکاتی که هنگام آشتی دادن باید مورد توجه قرار داد:
۱- پیدا کردن ریشه های اختلاف باعث می‌شود انسان زودتربه نتیجه برسد.
۲- اگراختلافات عمیق باشد باید بعد از بررسی جهات آن، تک تک به حل آن پرداخت و شتابزدگی ننمود.
۳- با استفاده ازمسائل عاطفی که درآیات و روایات وجود دارد، به تحریک عواطف دو طرف پرداخت.
۴- مأیوس نشدن و صبر و حوصله و فداکاری از جمله موضوعات مهمی است که اصلاح کننده باید مدنظر داشته باشد.
۵- از نکات مهم دیگر پرهیزازجانبداری دراختلافات می‌باشد که ممکن است مسیر اصلاح میان دو نفررا دچارآسیب کند.
در پایان باید گفت که بازتاب اعمال خوب و نیک خود از جمله آشتی دادن را می‌توان در دنیا و آخرت مشاهده کرد. در دنیا این عمل موجب انسجام و تعاون بیش تر میان مومنان و رهایی از هر گونه ناامنی و فقدان آسایش و ارامش می‌شود و درآخرت چنان‌که رسول اکرم (ص) می‌فرماید: «اِتَّقُوا اللّه وَ أَصلِحوا ذاتَ بَینِکُمْ فَإِنَ اللّه یُصلِحُ بَینَ المُؤمِنینَ یَومَ القیامَةِ؛ تقواى الهى داشته باشید واصلاح کنید میان خودتان را زیرا خداوند درروز قیامت میان مؤمنین را اصلاح مى‌کند.
MA