باروکای قضایی در آفریقا؛ میراثی استعماری که همچنان محل مناقشه است

پارس‌تودی- استفاده از باروکا در دادگاه در کشورهای مختلف آفریقا همچنان محل اختلاف نظر است.

به‌گزارش پارس‌تودی، استفاده از باروکا از نظر بسیاری نماد نظم است و از نظر گروهی نماد استعمار. نویسنده الجزیره به نقل از آفریکن ریپورت در این زمینه می‌نویسد: با خروج بریتانیا از آفریقا، فقط مرزهای جغرافیایی و بوروکراسی‌های قدیمی باقی نماندند؛ بلکه نمادهایی از قدرت نیز به‌عنوان میراث استعمار به جا ماند. یکی از این نمادها، کلاه‌گیس‌های سفید و بلند موسوم به باروکا بود که از قرن هفدهم توسط پادشاهان و وکلای انگلیسی استفاده می‌شد. اگرچه خود بریتانیا به تدریج از این سنت فاصله گرفته، اما باروکاها هنوز در دادگاه‌های بسیاری از مستعمرات سابق آن کشور وجود دارند.

امروزه استفاده از باروکا در آفریقا به یک موضوع بحث‌برانگیز تبدیل شده است. برخی آن را نماد نظم و وقار قضایی می‌دانند، در حالی که دیگران آن را یادگار استعمار و چیزی بی‌ارتباط با واقعیت‌های فرهنگی و اجتماعی قاره می‌خوانند.

بریتانیا کنار می‌رود، اما آفریقا همچنان پابرجاست

تصمیم اخیر انجمن وکلای بریتانیا که به وکلا اجازه می‌دهد در صورت ناراحتی یا غیرعملی بودن، از پوشیدن باروکا خودداری کنند، در آفریقا واکنش‌هایی به همراه داشت. این تصمیم پس از اعتراض وکلای سیاه‌پوست که استفاده از باروکا را برای موهای آفریقایی نامناسب می‌دانستند، اتخاذ شد. با این حال، در بسیاری از کشورهای آفریقایی، هنوز به این سنت بریتانیایی وفادارند و آن را نمادی از اقتدار قضایی می‌شمارند.

غرب آفریقا: میان سنت و مقاوم

در غنا، قضات و وکلا همچنان لباس‌های کامل بریتانیایی را می‌پوشند، هرچند که مخالفت‌ها با این سنت بیشتر شده است. دادگاه عالی این کشور باروکا را نماد نظم و احترام به حرفه قضائی می‌داند. در نیجریه، استفاده از باروکا در دادگاه‌های عالی الزامی است، اما گرمای شدید و تهویه نامناسب در ساختمان‌های قدیمی، گاهی قضات را مجبور به کنار گذاشتن آن می‌کند. در گامبیا، باروکا و ردای سیاه همچنان در دادگاه‌ها دیده می‌شود، اما نسل جدید وکلا بیشتر در مورد لزوم حفظ این نماد سوال می‌پرسند. یکی از وکلا می‌گوید: «باروکا عدالت را عادلانه‌تر نمی‌کند.» در سیرالئون، قضات ارشد از باروکا به‌عنوان نماد بی‌طرفی و وقار دفاع می‌کنند، اما منتقدان خواهان هویتی مستقل و بومی برای دستگاه قضائی هستند.در مقابل، بورکینافاسو لباس‌های محلی از پارچه «فاسو دان فانی» را جایگزین پوشش اروپایی کرده است که این اقدام بخشی از موج بازپس‌گیری نمادهای فرهنگی در سراسر قاره است.

شرق آفریقا: احترام رسمی یا مانع ارتباطی؟

در کنیا، باروکا هنوز در دادگاه‌های عالی الزامی است. طرفداران آن می‌گویند این پوشش نشانه احترام به نهاد قضایی است، اما منتقدان بر این باورند که این لباس‌ها فاصله‌ای بین قاضی و مردم ایجاد می‌کنند. در اوگاندا، هزینه بالای باروکاهای وارداتی (تا ۶۵۰۰ دلار برای هر قطعه) باعث اعتراضات عمومی شده است. قضات جوان آن را یک بار مالی و نمادی منسوخ‌شده می‌دانند. در تانزانیا نیز پوشش قضائی بریتانیایی همچنان به قوت خود باقی است، اما این سنت با گفتمان هویت ملی پس از استقلال در تضاد است.

جنوب آفریقا: بین میراث و گرما

در زیمبابوه، گروه‌های حقوق بشری باروکا را «ترسناک» و نمادی از سلسله‌مراتب استعماری می‌دانند، اما قضات آن را نماد نظم و ثبات می‌خوانند. در زامبیا، دادگاه‌ها همچنان به پوشش بریتانیایی پایبندند، اما برخی دانشگاهیان خواهان جایگزینی آن با لباس‌های محلی هستند. در مالاوی، موج گرمای سال ۲۰۱۹ باعث شد استفاده از باروکا موقتا متوقف شود، هرچند که بعداً دوباره استفاده از آن از سر گرفته شد. در لسوتو و اسواتینی، باروکا همچنان بخشی از صحنه قضائی است، بدون آن‌که بحث عمومی گسترده‌ای در مورد آن وجود داشته باشد. در آفریقای جنوبی، پس از پایان دوران آپارتاید، باروکا حذف شد و لباس‌های ساده و رنگارنگ جایگزین آن شد؛ اقدامی نمادین در جهت «عدالت رها از استعمار».

نمادی فراتر از قاره بحث در مورد نمادهای قضائی تنها به آفریقا محدود نمی‌شود. در آمریکا، قاضی کتانجی براون جکسون در مراسم تحلیف ریاست‌جمهوری سال ۲۰۲۵ با پوشیدن گردنبندی از صدف‌های «کاوری» بر روی ردای سیاه سنتی خود، توجه‌ها را جلب کرد. این حرکت به‌عنوان «شورش خاموش» در برابر نمادهای مردانه و استعماری در نهاد قضائی تعبیر شد.

میان عدالت و هویت پرسش اصلی این است: آیا باروکا تنها نمادی از نظم و وقار قضائی است، یا آنکه میراثی استعماری است که مانع شکل‌گیری هویت مستقل قضائی در آفریقا می‌شود؟

AD