آشتی شکننده میان فرانسه و الجزایر 

پارس‌تودی- عفو «بوعالم صنصال»، نویسندهٔ فرانسوی‌-الجزایری، از سوی رئیس‌جمهوری الجزایر بار دیگر نگاه‌ها را به روابط پرتنش میان پاریس و الجزیره جلب کرده است؛ روابطی که سال‌هاست میان بحران و آشتی در رفت‌وآمد است. 

به‌گزارش پارس‌تودی، فرانسه و الجزایر یکی از پیچیده‌ترین پرونده‌های دیپلماسی اروپا را شکل داده‌اند. میراث استعمار، مهاجرت، مسائل امنیتی و بحران‌های سیاسی، این مناسبات را به عرصه‌ای حساس و پرچالش بدل کرده است. هر تحول کوچک در این روابط بازتابی گسترده دارد و آزادی صنصال نیز از همین جنس است؛ نشانه‌ای از امکان آشتی، اما در بستری پر از اختلافات تاریخی و سیاسی.

روزنامهٔ لوموند در مطلبی در این زمینه نوشت: عفو عبدالمجید تبون، رئیس‌جمهور الجزایر، از صنصال اقدامی مثبت و شایستهٔ استقبال است؛ جبرانی برای بی‌عدالتی‌ای که بر یک نویسندهٔ آزاداندیش تحمیل شده بود. صنصال ۸۱ ساله شامگاه ۱۲ نوامبر وارد برلین شد تا تحت درمان پزشکی قرار گیرد. آزادی او با میانجی‌گری آلمان ممکن شد؛ فرانک‌-والتر اشتاین‌مایر، رئیس‌جمهور آلمان، شخصاً با تبون وارد گفت‌وگو شد. این میانجی‌گری معنای سیاسی مهمی دارد: فرانسه دیگر قادر نیست اختلافات با الجزایر را تنها از راه کانال‌های سنتی دوجانبه مدیریت کند و ناچار به اتکا بر یک طرف ثالث شد؛ نشانه‌ای روشن از کاهش نفوذ پاریس در الجزایر.

این افول البته تازه نیست. در دورهٔ وزارت کشور «برونو رِتایو»، همان اندک همکاری باقی‌مانده نیز مختل شد. او از رفتار مبهم و گاه خشونت‌آمیز برخی افراد در جامعهٔ الجزایری‌های مقیم فرانسه و همچنین عدم پایبندی الجزایر به تعهدات دربارهٔ پذیرش مهاجران اخراج‌شده گلایه داشت. اما این گلایه‌های مشروع را به ابزاری سیاسی و حزبی بدل کرد. رِتایو موضوع الجزایر – «جعبهٔ غم‌ها» به تعبیر دوگل – را دستاویز کارزار سیاسی خود ساخت. این رویکرد تقابلی هرچند جایگاه او را در حزب جمهوری‌خواهان تقویت کرد، اما همهٔ ارتباطات با الجزایر را قطع و اختلافات را حل‌نشده باقی گذاشت.

پس از رفتن او، طرفداران دیپلماسی آرام‌تر توانستند ابتکار عمل را دوباره به دست گیرند. الجزایر با درک تغییر رویکرد فرانسه، مذاکرات با آلمان را سرعت بخشید تا آزادی صنصال رسمی شود. امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، این تحول را نتیجهٔ «گفت‌وگوی صریح و محترمانه» دانست؛ رویکردی که اکنون سیاست رسمی پاریس در قبال الجزیره است.

با این حال، بحران هنوز پایان نیافته است. آزادی صنصال شرط لازم اما ناکافی برای آشتی پایدار است. روزنامه‌نگار فرانسوی «کریستوف گلیز» همچنان در انتظار دادگاه تجدیدنظر است. علاوه بر این، مسائلی چون صحرای غربی، ویزاها، مهاجران، حافظهٔ تاریخی و رشد احزاب راست افراطی در فرانسه همچنان بر روابط سایه می‌اندازند. با وجود این، فضای کلی اندکی آرام‌تر شده است.

به نظر می‌رسد عفو صنصال تنها نخستین گام در مسیر طولانی و دشوار آشتی باشد. اختلافات تاریخی، سیاسی و اجتماعی همچنان پابرجاست و نیازمند دیپلماسی هوشمندانه و صبورانه است. هرچند فضای روابط کمی آرام‌تر شده، آیندهٔ این مناسبات همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

ad