منش شخصی، اجتماعی و سیاسی پیامبر اسلام چگونه بود؟ چند نکته آموزشی

پارس‌تودی- به گواه تاریخ، پیامبر گرامی اسلام با مؤمنین و مردمشان، همیشه صریح، شفاف و روشن حرف می‌زدند و سیاسی‌کاری نمی‌کردند و در موارد لازم، نرمش نشان می‌دادند.

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) با آن عظمت مقامشان و با آن رسیدن به عالی‌ترین مرتبه عصمت، در عین حال از تلاش و مجاهدتی که ایشان را دائم به خدا نزدیک‌تر و متذکرتر کند، تا هنگام مرگ بازنمی ایستادند؛ چون ایشان هم روزبه‌روز بسوی خدای بی‌نهایت تکامل پیدا می‌کردند. این یعنی پیغمبر (صلی الله علیه و آله) سال اول بعثت با پیغمبر (صلی الله علیه و آله) سال 23 بعثت یک‌جور نبودند. ایشان 23 سال در تقرب پروردگار جلو رفته بودند.

در این مطلب از پارس تودی چند برش از منش ایشان بازخوانی شده است:

سیره عبادی

پیامبر (صلی الله علیه و آله) با آن مقام و شأن و عظمت، از عبادت خود غافل نمی‌شدند. نیمه شب می‌گریستند و دعا و استغفار می‌کردند. امّ سلمه یک شب دید که پیامبر (صلی الله علیه و آله) نیستند و رفت و دید که ایشان مشغول دعا کردن هستند و اشک می‌ریزند و استغفار می‌کنند و عرض می‌کنند: «اللهم و لاتَکِلنی الی نَفسی طَرفَةَ عینٍ» -خدایا مرا یک چشم برهم زدن به خودم وانگذار- امّ سلمه گریه‌اش گرفت. پیامبر (صلی الله علیه و آله) از گریه او برگشتند و فرمودند: اینجا چه می‌کنی؟

عرض کرد: یا رسول الله! تو که خدای متعال اینقدر عزیزت می‌دارد و گناهانت را آمرزیده است چرا گریه می‌کنی و می‌گویی: خدایا! ما را به خودمان وانگذار؟

فرمودند: اگر از خدا غافل شوم، چه چیزی من را نگه خواهد داشت؟

این برای ما درس است. در روز عزت، ذلت، سختی، راحتی، روزی که دشمن انسان را محاصره کرده است، روزی که دشمن با همه عظمت، خودش را بر چشم و وجود انسان تحمیل می‌کند و در همه حالات خدا را به یاد داشتن و او را فراموش نکردن، به خدا تکیه کردن و از او خواستن؛ این، آن درس بزرگ پیامبر (صلی الله علیه و آله) به ما است...

سیره شخصی در پوشش و خوراک

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) لباس ساده می‌پوشیدند و هر غذایی که در مقابل ایشان بود و فراهم می‌شد، می‌خوردند. غذای خاصی نمی‌خواستند و غذایی را به‌عنوان نامطلوب رد نمی‌کردند.

سیره اخلاقی

از یکی از همسران رسول خدا (صلی الله علیه و آله) پرسیدند که اخلاق پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) را برای ما توصیف کن. او در جواب گفت: اخلاق او، قرآن بود؛ یعنی هرچه شما در قرآن راجع به روش، عمل، رفتار و خُلقیات یک انسان به‌صورت مستحسن، خوب و پسندیده می‌خوانید، در وجود آن بزرگوار مجسم و متبلور بود.

این یعنی اخلاق ما باید طبق آن چیزی باشد که می‌گوییم و به آن دعوت می‌کنیم.

سیره علمی

حدیثی از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) غیر از آیات قرآن که «یُزَکّیهم و یُعَلِّمُهم الکتابَ و الحکمة» در چند جای قرآن تکرار شده است که تعلیم را به ایشان نسبت می‌دهد. آن حدیث این است که «خدا من را معلم مبعوث کرده است»؛ معلم میسّر؛ یعنی آسان‌ساز. در واقع، زندگی را برای متعلّمین خودم با آموزش‌های خودم آسان می‌سازم و کار را بر آنها آسان می‌کنم. این آسان‌سازی، غیر از آسان‌گیری است. یعنی سهل‌انگاری نیست.

سیره فرهنگی

این معلم کاری می‌کند و رفتاری در پیش می‌گیرد که اخلاق و وظیفه اسلامی در جامعه به شکل رنگ ثابت درمی‌آید و با عقاید و غلط مردم به مقابله برمی‌خیزد. با احساسات جاهلی و ته‌مانده‌های رسوب کرده اخلاق غیر اسلامی مبارزه و مقابله می‌کند و در مقاطع مناسب و با روش‌های مناسب، کاری می‌کند که فضای جامعه و محیط زندگی مردم با این صفت و اخلاق و روش خوب کاملاً آمیخته می‌شود.

سیره اجتماعی

رفتار پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) با مردم، رفتار خوش بود. در جمع مردم، همیشه بشاش بود و تنها که می‌شدند، غم‌ها، حزن‌ها و همومی که داشتند، آنجا ظاهر می‌شدند. غم‌هایشان را در چهره خودشان جلوی مردم آشکار نمی‌کردند. بشاش بودند و به همه سلام می‌کردند. اگر کسی ایشان را آزرده می‌کرد، آن آزردگی در چهره‌شان دیده می‌شد، اما زبان به شِکوه باز نمی‌کردند. اجازه نمی‌دادند در حضورشان به کسی دشنام دهند و از کسی بدگویی کنند. خودِ ایشان هم به هیچ‌کس دشنام نمی‌دادند و از کسی بدگویی نمی‌کردند.

کودکان را مورد ملاطفت قرار می‌دادند و با زنان مهربانی می‌کردند. با ضُعَفا کمال خوش‌رفتاری را داشتند. با اصحابشان شوخی می‌کردند و با آنها مسابقه اسب‌سواری می‌گذاشتند.

سیره سیاسی

پیامبر (صلی الله علیه و آله) هیچ‌وقت دوپهلو حرف نزدند. البته وقتی با دشمن مواجه می‌شدند، کار سیاسی دقیق می‌کردند و دشمن را به اشتباه می‌انداختند. در موارد بسیاری، ایشان دشمن را غافلگیر کرده‌اند؛ چه از لحاظ نظامی، چه از لحاظ سیاسی، اما با مؤمنین و مردمشان، همیشه صریح، شفاف و روشن حرف می‌زدند و سیاسی‌کاری نمی‌کردند و در موارد لازم، نرمش نشان می‌دادند.

عبارات کلیدی: پیامبر اسلام کیست، زندگی پیامبر اسلام، اخلاق حضرت محمد، رفتار پیامبر

X/MMA