«مشورت کردن، چشمه هدایت است»؛ ۹ سخن آموزنده از امام علی

پارس‌تودی- حضرت علی بن ابی‌طالب نخستین مردی بود که به پیامبر اسلام ایمان آورد و از سوی پیامبر به صورت اختصاصی لقب امیرالمؤمنین گرفت.

حضرت علی بن ابی طالب (۲۳ قبل از هجرت – ۴۰ هجری قمری) ملقب به امیرالمؤمنین، وصی پیامبر اسلام، همسر حضرت زهرا (دختر پیامبر) و پدر امام حسن و امام حسین و زینب کبری است. به گواه منابع تاریخی اهل سنت و شیعه، آن حضرت نخستین مردی است که به پیامبر اسلام ایمان آورد و از سوی پیامبر به صورت اختصاصی لقب امیرالمؤمنین را دریافت کرد و وصی سیاسی و دینی پیامبر شد. البته پس از رحلت پیامبر در سال ۱۱ هجری، عواملی سبب شد که این جانشینی تحقق نیابد و ایشان از خلافت مسلمین پس از رحت پیامبر تا سالیان بسیاری دور بماند. پیامبر اسلام درباره ایشان می‌فرمودند که من شهر علمم و علی دروازه آن است. همچنین به کرات بیان می‌کردند که نسبت من و علی مانند نسبت موسی پیامبر خدا و هارون است. امام علی حدود ۵ سال خلافت مسلمین از سال ۳۵ تا ۴۰ هجری قمری را به عهده داشت و عدالت ورزی او در این دوره شگفتی حکمرانی اسلامی نامیده شد. دو سال پس از جنگ صفین میان ایشان و معاویه بن ابی سفیان، امام علی در محراب مسجد و در حین نماز ترور شد.

بخشی مهم از سخنان و بیانات و نامه‌های ایشان در کتابی با عنوان نهج‌البلاغه جمع‌آوری شده است.

در این مطلب از پارس‌تودی، نگاهی انداخته‌ایم به چند حدیث اخلاقی از حضرت علی(ع):

اشتغال به عیب خود

مَن أبصَرَ عَیبَ نَفسِهِ شُغِلَ عن عَیبِ غَیرِهِ. (میزان الحکمه، ج‌۸، ص: ۳۲۲.)

هر که عیب خود را ببیند، به عیب دیگران نمی‌پردازد.

اندازه نگه داشتن در دوستی و دشمنی

أحبِب حَبیبَک هَوناً ما عَسى أن یَعصِیَک یَوماً ما و أبغِض بَغیضَک هَوناً ماعَسى أن یَکونَ حَبیبَک یَوماً ما. (نهج البلاغة: الحکمة ۲۶۸)

دوستت را چنان به اندازه دوست بدار که بسا روزى دشمنت شود و دشمنت را چنان به قاعده دشمن دار که بسا روزى دوستت شود.

پند گرفتن از سرگذشت دیگران

اَلسَّعیدُ مَن وُعِظَ بِغَیرِهِ. (میزان الحکمه، ج‌۵، ص: ۲۹۷.)

خوشبخت کسی است که از سرگذشت دیگرى پند بگیرد.

دوری از معرض تهمت

مَن عَرَّضَ نَفسَهُ لِلتُّهَمَةِ فلایَلومَنَّ مَن أساءَ بِهِ الظَّنَّ. (میزان الحکمه، ج‌۶، ص: ۵۷۲.)

کسى که خود را در معرض تهمت قرار دهد، نباید خود را سرزنش کند.

گذشت و عدالت

شَیئانِ لا یوزَنُ ثَوابُهُما: العَفوُ وَالعَدلُ. (غرر الحکم: ح ۵۷۶۹)

دو چیز است که پاداش فراوانی دارد: گذشت و عدالت.

اندیشه در نعمت‌های خدا

التَّفَکرُ فی آلاءِ اللّهِ نِعمَ العِبادَةُ. (میزان الحکمه، جلد ۹ صفحه: ۲۳۰.)

اندیشیدن درباره نعمتهاى خدا، عبادتى نیکو است.

خودپسندی

اَلعُجبُ رَأسُ الحَماقَةِ. (غرر الحکم: ۳۴۸.)

خودپسندى، سرآغاز کم خِرَدى است.

مشورت

اَلاِستِشارَةُ عَینُ الهِدایَةِ.

مشورت کردن، چشمه هدایت است.

غرر الحکم: ۱۰۲۱، میزان الحکمه، ج‌۱۲، ص: ۵۹۱.

پاسخ احمق

اَلسُّکوتُ عَلَى الأحمَقِ أفضَلُ (مِن) جَوابِهِ. (غرر الحکم: ۱۱۶۰، میزان الحکمه، ج‌۳، ص: ۲۳۸.)

سکوت در برابر احمق، بهتر از جواب دادن به اوست.

MRT/MMA