برای عدالت بپاخیزید: ۸ آیه‌ی مهم از قرآن درباره عدالت که باید بدانید
-
تصویر تظاهرات همبستگی با مردم فلسطین در لندن در 14اکتبر 2023. روی بنر نوشته شده است: اگر عدالت نباشد صلحی نخواهد بود. (REUTERS/Susannah Ireland)
پارس تودی- از منظر قرآن در عالم تکوین، آفرینش هستى بر عدل استوار بوده و ظلم و بی‌عدالتى در آن جایى ندارد و در عالم تشریع نیز عدل یکی از سه هدف مهم بعثت انبیا تلقى گردیده است. در نگاه عادلانه هرچیزی باید سر جای حقیقی خودش باشد و حق هر صاحب حقی باید داده شود.
عدل یکى از مفاهیم بنیادى است که قرآن در مقاطع و بخشهاى مختلف و با استفاده از مثلها، تمثیلها و داستانها آن را بیان و توضیح داده و به رعایت و پایبندى آن اصرار دارد. از منظر قرآن در عالم تکوین، آفرینش هستى بر عدل استوار بوده و ظلم و بی‌عدالتى در آن جایى ندارد و در عالم تشریع نیز عدل یکی از سه هدف مهم بعثت انبیا تلقى گردیده است.
برای درک بهتر اهمیت عدل و عدالت در نگاه خداوند و اسلام معتبرترین اثر کتاب قرآن است. از این رو در این مطلب از پارس تودی نگاهی می‌اندازیم به 8 آیه‌ی مهم از میان آیات بسیار این کتاب که در آنها به موضوع عدل و عدالت بطور آشکار یا ضمنی اشاره شده است:
- کارهای الله براساس عدل است
"شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ وَ الْمَلائِکَةُ وَ أُولُوا الْعِلْمِ قائِماً بِالْقِسْطِ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْعَزیزُ الْحَکیمُ"؛ [قرآن: آل عمران، ۱۸] خدا گواهى می‌دهد که جز او هیچ معبودى نیست، فرشتگان و صاحبان علم نیز (بر این حقیقت) گواه هستند که (کارهاى خدا همه) بر عدل و داد استوار است و جز خداى عزیز و حکیم، هیچ معبودى نیست.
- حتی باندازه ذره‌ای ظلم و بی‌عدالتی در کار خدانیست
"إِنَّ اللَّهَ لا یَظْلِمُ مِثْقالَ ذَرَّةٍ وَ إِنْ تَکُ حَسَنَةً یُضاعِفْها وَ یُؤْتِ مِنْ لَدُنْهُ أَجْراً عَظِیما"؛ [قرآن: نساء، 40] در حقیقت، خدا به مقدار ذرّهاى ستم و بی‌عدالتی نمی‌کند (تمام رفتارهایش بر اساس عدل است) و اگر [آن ذرّه، کارِ] نیکى باشد دو چندانش می‌کند، و از نزد خویش پاداشى بزرگ می‌بخشد.
- میان مردم به عدالت داوری کنید
"إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَماناتِ إِلى أَهْلِها وَ إِذا حَکَمْتُمْ بَیْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْکُمُوا بِالْعَدْلِ إِنَّ اللَّهَ نِعِمَّا یَعِظُکُمْ بِهِ إِنَّ اللَّهَ کانَ سَمیعاً بَصیرا"؛ [قرآن: نساء، 58] خدا به شما فرمان می‌دهد که امانتها را به صاحبان آنها بدهید و چون میان مردم داورى می‌کنید، به عدالت داورى کنید. در حقیقت، نیکو چیزى است که خدا شما را به آن پند می‌دهد. خدا شنواى بیناست.
- بخاطر دشمنی با دیگران، بی‌عدالتی نکنید
"یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُونُوا قَوَّامینَ لِلَّهِ شُهَداءَ بِالْقِسْطِ وَ لا یَجْرِمَنَّکُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلى أَلاَّ تَعْدِلُوا اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوى وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبیرٌ بِما تَعْمَلُونَ"؛ [قرآن: مائده، 8] اى کسانى که ایمان آوردهاید، همواره براى خدا قیام کنید و از روى عدل و عدالت گواهى دهید. کینه و دشمنى با گروهى شما را به ترک عدالت وادار نسازد. عدالت کنید که به پرهیزگارى نزدیکتر است و از خدا بترسید که خدا از اعمال شما کاملا آگاه است.
- خداوند حتی به ظالمان ظلم نمی‌کند
"وَ لَوْ أَنَّ لِکُلِّ نَفْسٍ ظَلَمَتْ ما فِی الْأَرْضِ لاَفْتَدَتْ بِهِ وَ أَسَرُّوا النَّدامَةَ لَمَّا رَأَوُا الْعَذابَ وَ قُضِیَ بَیْنَهُمْ بِالْقِسْطِ وَ هُمْ لا یُظْلَمُونَ"؛ [قرآن: یونس، ۴۷] و اگر هر چه در روى زمین است، متعلق به کسى باشد که بسیار ظلم کرده است و بخواهد همه آن را فدا کند (تا از مجازات رهایى یابد) از او پذیرفته نخواهد شد و چون عذاب را مشاهده کنند، پشیمانى خود را نهان می‌دارند و میان آنها به عدالت حکم می‌شود و ستمى به آنان نخواهد شد.
- در پرداخت حق مردم بی‌عدالتی نکنید
"وَ یا قَوْمِ أَوْفُوا الْمِکْیالَ وَ الْمیزانَ بِالْقِسْطِ وَ لا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْیاءَهُمْ وَ لا تَعْثَوْا فِی الْأَرْضِ مُفْسِدینَ" [قرآن، هود ۸۵] اى مردم، پیمانه و ترازو را از روى عدالت بسنجید و از حق مردم کم و کسر نکنید و در زمین فساد و آشوب بر پا نسازید.
- مردم باید به عدل و عدالت قیام کنند
"لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَیِّناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْکِتابَ وَ الْمیزانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ"؛ [قرآن: حدید، ۲۵] ما پیامبران خود را با حجتى روشن (براى هدایت مردم) فرستادیم و به آنان کتاب و میزان عدالت نازل کردیم تا مردم بعدل و عدالت قیام کنند.
- خداوند طالبان عدالت را دوست می‌دارد
"وَ أَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطین"؛ [قرآن: حجرات، ۹] مطابق عدل عمل کنید، همانا خداوند آنها را که طالب عدالت هستند، دوست می‌دارد.
منابع:
قرآن کریم
صدیقی، محمد صابر. (1381). مفهوم قرآنى عدل. مجله علوم سیاسی. شماره۱۹.
اهداف سه‌گانه بعثت انبیاء: بررسی بعثت از دیدگاه قرآن. (1391). خبرگزاری مهر
عبارات کلیدی: عدالت چیست، عدالت در اسلام، عدالت در قرآن، آیا خدا عادل است، عدل چیست