تهدید آمریکا به ارسال موشک‌های تاماهاوک به اوکراین چه پیامی دارد؟
-
موشک تاماهاوک
پارس‌تودی– اعلام احتمال ارسال موشک‌های دوربرد «تاماهاوک» از سوی آمریکا به اوکراین، فصل تازه‌ای از فشار واشنگتن بر مسکو را رقم زده است. دونالد ترامپ با اظهاراتی تهدیدآمیز علیه روسیه، بار دیگر به شیوه‌ی شناخته‌شده‌ی خود یعنی ترکیب «فشار، تهدید و مذاکره» بازگشته، رویکردی که می‌تواند مسیر بحران اوکراین و حتی توازن قدرت جهانی را دگرگون کند.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا اعلام کرد ممکن است موشک‌های دوربرد «تاماهاوک» را در اختیار اوکراین قرار دهد. این موضع ترامپ آغاز مرحله‌ای تازه از فشار آمریکا بر مسکو برای گشودن دری به‌سوی مذاکره با روسیه است.
ترامپ گفت: «ممکن است لازم باشد با پوتین درباره تاماهاوک‌ها صحبت کنم. آیا او واقعاً می‌خواهد این موشک‌ها به سمتش بیایند؟ فکر نمی‌کنم.» این جمله به‌سرعت به تیتر رسانه‌های بزرگ تبدیل شد. رئیس‌جمهور آمریکا بار دیگر همان شیوه‌ی شناخته‌شده‌ی تهدید، فشار و سپس گرفتن امتیاز در پشت میز مذاکره را در پیش گرفته است.
بر اساس گزارش پایگاه آمریکایی «آکسیوس»، ترامپ طی روزهای اخیر دو بار با ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین تماس گرفته و درباره‌ی نیازهای تسلیحاتی این کشور گفت‌وگو کرده است. زلنسکی نیز در شبکه‌ی اجتماعی ایکس نوشت که گفت‌وگویش با ترامپ «بسیار سازنده» بوده و دو طرف بر تقویت توان پدافندی و قابلیت‌های دوربرد اوکراین تمرکز کرده‌اند.
تاماهاوک، موشک کروز پیشرفته‌ای با بردی میان ۱۶۰۰ تا ۲۵۰۰ کیلومتر است و می‌تواند کلاهکی به وزن حدود ۴۵۰ کیلوگرم حمل کند. این همان سلاحی است که آمریکا در جنگ‌های عراق و سوریه برای حملات دقیق به‌کار گرفت. اگر اوکراین چنین موشک‌هایی را در اختیار بگیرد، می‌تواند اهدافی در عمق خاک روسیه، حتی مسکو را هدف قرار دهد؛ سناریویی که از نظر مسکو غیرقابل‌قبول و از دید بسیاری از تحلیلگران، عبور از خط قرمز استراتژیک روسیه است.
«دیمیتری مدودف»، معاون شورای امنیت روسیه هشدار داده که اگر آمریکا این تصمیم را عملی کند، «پیامدهای منفی آن گریبان همه را خواهد گرفت.» او یادآور شد که تشخیص نسخه‌ی هسته‌ای و غیرهسته‌ای تاماهاوک در آسمان غیرممکن است و همین امر می‌تواند خطای فاجعه‌بار در تشخیص حمله را در پی داشته باشد. «دیمیتری پسکوف»، سخنگوی کرملین نیز گفته است که ارسال این موشک‌ها نیازمند مشارکت مستقیم کارشناسان آمریکایی است و در نتیجه، به‌معنای ورود واشنگتن به جنگ خواهد بود.
از دید روسیه، ورود تاماهاوک به صحنه‌ی جنگ اوکراین، به‌معنای آن است که آمریکا از سیاست حمایت غیرمستقیم عبور کرده و مستقیماً به طرف درگیر تبدیل می‌شود. پوتین نیز پیش‌تر هشدار داده بود که چنین اقدامی روابط دو کشور را «به‌شدت تخریب» می‌کند و هرگونه روند مثبت در گفت‌وگوهای اخیر واشنگتن و مسکو را از میان می‌برد.
در واشنگتن اما رویکردی دوگانه دیده می‌شود. ترامپ می‌خواهد نشان دهد که همچنان کنترل بحران را در دست دارد و حاضر است برای دفاع از اوکراین تا مرز تهدید مستقیم روسیه پیش برود، اما مشاوران امنیتی او از پیامدهای غیرقابل پیش‌بینی چنین اقدامی بیم دارند. «کیت کلوگ»، نماینده‌ی ویژه‌ی رئیس‌جمهور در امور روسیه و اوکراین گفته است که هنوز تصمیم نهایی درباره‌ی ارسال تاماهاوک گرفته نشده و «همه‌چیز به شخص رئیس‌جمهور بستگی دارد.»
اندیشکده‌هایی مانند «مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی» (CSIS) و «چتم هاوس» در لندن، در تحلیل‌های خود یادآور شده‌اند که هدف ترامپ احتمالا بیش از آن‌که نظامی باشد، سیاسی است. او با طرح این موضوع می‌کوشد فضای مذاکره را به نفع خود تغییر دهد و مسکو را در موقعیت تدافعی قرار دهد. از نگاه برخی تحلیلگران غربی، اعلام چنین تهدیدی بخشی از تاکتیک «دیپلماسیِ اجبار» است؛ یعنی ایجاد هراس از یک گام خطرناک برای کسب امتیاز در میز مذاکره.
با این حال، کارشناسان نظامی هشدار می‌دهند که تکرار چنین تهدیدهایی می‌تواند خود به عاملی برای تشدید تنش تبدیل شود. «مایکل اوهانلون» از اندیشکده‌ی بروکینگز می‌گوید: «وقتی صحبت از موشک‌های دوربرد می‌شود، حتی گفت‌وگو درباره‌ی احتمال ارسال آن‌ها ممکن است از سوی طرف مقابل به‌عنوان اقدام خصمانه تعبیر شود. در چنین شرایطی، اشتباه محاسباتی فقط به چند دقیقه زمان نیاز دارد.»
در اروپا نیز واکنش‌ها محتاطانه است. منابع دیپلماتیک در بروکسل گفته‌اند که اتحادیه‌ی اروپا درباره‌ی پیامدهای چنین تصمیمی به‌شدت نگران است، زیرا هرگونه حمله از خاک اوکراین به عمق روسیه می‌تواند پای ناتو را به درگیری مستقیم بکشاند. مقام‌های فرانسوی و آلمانی ترجیح می‌دهند واشنگتن پیش از هر اقدام نظامی، به راه‌حل سیاسی بازگردد. در کی‌یف، نگاه متفاوت است. زلنسکی معتقد است حتی اگر اوکراین هرگز از تاماهاوک استفاده نکند، صرفِ داشتن این موشک‌ها می‌تواند پوتین را به توقف حملات یا آغاز مذاکرات واقعی وادارد. در واقع، از دید او، تاماهاوک نه ابزار جنگ، بلکه ابزار فشار سیاسی است.
پرسش اصلی اینجاست که آیا تاماهاوک‌ها واقعاً می‌توانند معادله‌ی جنگ را تغییر دهند؟ کارشناسان نظامی در گفت‌وگو با رویترز خاطرنشان می‌کنند که اگرچه این موشک‌ها دقت و توان ویرانگری بالایی دارند، اما استقرار آن‌ها در اوکراین با چالش‌های لجستیکی و امنیتی مواجه است و روسیه به‌طور حتم توانایی شناسایی و انهدام سکوهای پرتاب آن‌ها را دارد. تصمیم درباره‌ی تاماهاوک فراتر از یک انتخاب نظامی است. این تصمیم می‌تواند مسیر بحران اوکراین را تعیین کند و حتی توازن جهانی قدرت را تغییر دهد. اگر واشنگتن بخواهد این سلاح‌ها را واقعاً ارسال کند، باید آماده‌ی واکنش متقابل مسکو نیز باشد. اگر تنها هدف، استفاده از تهدید برای بازگرداندن روسیه به میز مذاکره است، باید مراقب باشد که این تهدید از کنترل خارج نشود. در جهانی که مرز میان فشار دیپلماتیک و تشدید جنگ بسیار باریک است، تاماهاوک می‌تواند جرقه‌ی جنگی گسترده‌تر باشد.
Mm/ha
