اتحادیه اروپا بازیگر است یا تماشاگر؟

پارس‌تودی- به نظر می‌رسد اتحادیه اروپا تا حد زیادی از تحولات جهانی کنار گذاشته شده و در مورد ایران نیز با دست خود، نقش بروکسل در پرونده هسته‌ای ایران را کمرنگ‌تر از همیشه کرد.

  کارشناسان سیاسی معتقدند اتحادیه اروپا که روزگاری سودای تبدیل‌شدن به یک قدرت جهانی هم‌تراز آمریکا را در سر داشت، اکنون بیش از هر زمان دیگری در حاشیه تحولات بین‌المللی قرار گرفته است. به گزارش پارس‌تودی به نقل از ایسنا، اکنون، رویای «اروپای واحد» در حوزه سیاست خارجی، زیر سایه‌ وابستگی امنیتی به آمریکا و اختلافات داخلی میان اعضا، بیش از گذشته رنگ باخته است.

با بازگشت «دونالد ترامپ» به کاخ سفید، این روند شتاب بیشتری گرفته است. سیاست خارجی ترامپ که بر شعار «اول آمریکا» و اصل «صلح از طریق قدرت» استوار است، جای چندانی برای نقش‌آفرینی مستقل اروپا باقی نگذاشته است. در حالی که دولت پیشین آمریکا به ریاست «جو بایدن» بر تقویت همکاری‌های فراآتلانتیکی تأکید داشت، دولت کنونی عملاً مسیر واگرایی را در پیش گرفته و حتی متحدان اروپایی واشنگتن را از بسیاری از معادلات جهانی کنار گذاشته است.

تحقیر در شرم‌الشیخ

نماد این تغییر رویکرد را می‌توان در رفتار ترامپ در اجلاس شرم‌الشیخ درباره غزه دید؛ جایی که برخوردهای او با سران اروپایی از جمله «امانوئل مکرون» رئیس‌جمهور فرانسه، «جورجیا ملونی» نخست‌وزیر ایتالیا و «کی‌یر استارمر» نخست‌وزیر انگلیس نه‌تنها جنبه‌ تشریفاتی نداشت، بلکه حامل پیام آشکاری از بی‌اعتنایی سیاسی به اروپا بود. نشریه «فارن‌پالیسی» نیز در تحلیلی نوشت که ترامپ با همین رفتارهای نمایشی، در واقع «مرزهای نفوذ اروپا» را در تحولات جهانی به‌تصویر کشید. فراتر از نمادها، در عرصه تصمیم‌گیری نیز اروپا از صحنه کنار رفته است. در بحران غزه، واشنگتن ابتکار عمل را کاملاً در دست گرفته و اروپایی‌ها صرفاً نقش ناظر دارند.

اسنپ‌بک و پایان نقش‌آفرینی در پرونده هسته‌ای ایران

این انفعال در پرونده ایران نیز مشهود است. اروپایی‌ها با تصمیمات سیاسی مانند فعال‌سازی سازوکار «اسنپ‌بک»، عملاً مسیر تعامل و نقش‌آفرینی خود در گفت‌وگوهای هسته‌ای را مسدود کرده‌اند. بازگرداندن تحریم‌های ضد ایرانی در حالی صورت گرفته که سه کشور اروپایی با فشار آمریکا اقدام به اجرای اسنپ‌بک کردند و در این مورد هم بیشتر نقش مجری را داشتند تا تصمیم گیر و تصمیم‌ساز. ایران هم اعلام کرده بود که اتحادیه اروپا با اجرای اسنپ‌بک، رسما خود را از هرگونه نقش‌آفرینی در آینده پرونده هسته‌ای ایران محروم خواهد کرد و دیگر نقشی در این زمینه نخواهد داشت.

جنگ اوکراین

حتی در موضوعات حیاتی‌تر مانند بازگشت جنگ به قاره اروپا یا درگیری‌های اوکراین، سران اروپایی بیشتر در انتظار موضع واشنگتن هستند تا در پی ابتکار عمل مستقل. اروپا در شرایطی قرار گرفته که بیش از هر زمان دیگری به حاشیه تحولات جهانی رانده شده است. اختلافات داخلی، وابستگی امنیتی به آمریکا و فقدان راهبرد منسجم در سیاست خارجی، این قاره را به بازیگری منفعل تبدیل کرده است.

fz