مزدوران خارجی در سودان چه نقشی در ادامه جنگ دارند؟

پارس‌تودی- کمیته حقیقت‌یاب حقوق بشر از همکاری مزدوران خارجی با نیروهای پشتیبانی سریع سودان در جنگ خبر داد.

به‌گزارش پارس‌تودی، «سلمی ساسی» گفت: براساس مستندات جمع‌آوری شده توسط کمیته حقیقت‌یاب حقوق بشر، افراد مسلح خارجی با نیروهای پشتیبانی سریع در جنگ با ارتش سودان، همکاری می‌کنند. وی افزود: این جنگجویان خارجی به لهجه‌های غیرسودانی صحبت می‌کنند که احتمال می‌رود از کشورهای همسایه وارد سودان شده باشند، اما کمیته حقیقت‌یاب تاکنون نتوانسته است تابعیت این جنگجویان یا ارتباط آن‌ها با سازمان‌های مشخصی را تأیید کند.

شورای حقوق بشر سازمان ملل پیش‌تر نیز از تشکیل کمیته حقیقت‌یاب درباره جنایات علیه غیرنظامیان در شهر فاشر خبر داده بود.

جنگ سودان تاکنون بیش از ۴۰ هزار کشته برجای گذاشته و بدترین بحران انسانی جهان را با بیش از ۱۴ میلیون آواره رقم زده است؛ این در حالی است که شرایط در فاشر بحرانی است و کشتار همچنان ادامه دارد.

اگرچه طی ماه‌ها جنگ سودان، خبرهایی از حضور و نقش مزدوران خارجی در این جنگ منتشر شده بود، اما اکنون گزارش‌های کمیته حقیقت‌یاب حقوق بشر رسما این موضوع را تایید کرده است و بیش از پیش نشان می‌دهد سودان به صحنه رقابت و مداخله بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای تبدیل شده است.

شواهدی که از لهجه‌های غیرسودانی جنگجویان به‌دست آمده، احتمال ورود نیروهای خارجی از کشورهای همسایه را تقویت می‌کند. این امر بیانگر آن است که سودان دیگر صرفاً با یک بحران داخلی مواجه نیست بلکه با شبکه‌ای از منافع و دخالت‌های خارجی روبه‌روست که می‌تواند روند جنگ را طولانی‌تر و پیچیده‌تر کند. اگرچه کمیته حقیقت‌یاب هنوز نتوانسته تابعیت این افراد را مشخص کند، اما همین عدم شفافیت خود نشانه‌ای از پیچیدگی‌های جنگ سودان است. حضور نیروهای ناشناس و غیرقابل ردیابی، امکان پاسخگویی و پیگیری حقوقی را دشوار می‌سازد و زمینه‌ساز تداوم خشونت و نقض حقوق بشر شده است.

مداخله خارجی در سودان دلایل متعددی دارد. نخست، موقعیت ژئوپلیتیک سودان در دریای سرخ و نزدیکی به شاخ آفریقا است که آن را به نقطه‌ای راهبردی برای قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی بدل کرده است. دوم، منابع طبیعی سودان؛ سودان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان طلا در آفریقا است. همچنین این کشور دارای ذخایر مس، سنگ‌آهک، نمک، گچ و مواد معدنی است. همچنین سودان به دلیل گذر رود نیل زمین‌های کشاورزی و زراعی بسیار غنی دارد به‌طوری‌که زمانی از این کشور به عنوان انبار غلات آفریقا یاد می‌کردند.

سوم، بی‌ثباتی سیاسی داخلی؛ سودان طی سال‌ها با بحران‌های داخلی شدید و جنگ‌های داخلی از جمله جنگ‌های طولانی‌مدت در دارفور و پس از آن، جدایی سودان جنوبی در سال ۲۰۱۱ روبه‌رو بوده است، این شرایط سبب شده بسیاری از کشورهای خارجی به بهانه تلاش برای کمک به برقراری صلح، توقف خشونت‌ها و حمایت از فرآیندهای صلح در این کشور حضور داشته باشند.

مجموع این عوامل همراه با نارضایتی‌های داخلی و مشکلات اقتصادی سبب شده این کشور به‌ویژه طی سال‌های اخیر و پس از برکناری عمرالبشیر از قدرت، محل رقابت قدرت‌های منطقه‌ای برای نفوذ در آفریقا شود. کشورهای همسایه مانند مصر، اتیوپی و کشورهای عربی چون امارات و عربستان  به دلیل رقابت‌های ژئوپلیتیکی و اقتصادی در سودان منافع مختلفی دارند. به‌عنوان مثال، مصر نگرانی‌هایی در مورد امنیت منابع آبی خود از رود نیل دارد و در حالی که اتیوپی به دلیل پروژه سد النهضه با چالش‌های مشترک در سودان روبه‌رو است، کشورهای عربی نیز در پروژه‌های اقتصادی و سیاسی در سودان حضور دارند؛ سرمایه‌گذاری های بزرگ امارات در معادن طلای این کشور از آن جمله است.

اگرچه از ابتدای شروع بحران و جنگ بسیاری نسبت به حضور نیروهای نظامی خارجی در این کشور هشدار داده بودند، اما با شدت گرفتن جنگ، اکنون مداخله پیدا و پنهان کشورهای دیگر در سودان بیش از پیش جدی شده است. در واقع این کشورها هر یک بنا بر منافع خود از نیروهای پشتیبانی سریع یا نیروهای ارتش این کشور به فرماندهی عبدالفتاح البرهان حمایت می‌کنند و مانع از برقراری صلح در سودان از طریق مذاکره هستند. در واقع، سهم‌خواهی کشورهای خارجی راه خروج از بحران را در این کشور سخت کرده است؛ به‌طوری‌که بسیاری حتی نسبت به تجزیه این کشور هشدار داده‌اند.

بحران سودان به‌طور فزاینده‌ای به یک معمای پیچیده و چندجانبه تبدیل شده است؛ رقابت‌های داخلی، حضور مزدوران خارجی و مداخله بازیگران مختلف، این بحران را از یک مشکل داخلی به یک موضوع جهانی نگران‌کننده تبدیل کرده است. در چنین وضعیتی، آینده سودان به چیزی فراتر از یک راه‌حل سیاسی فوری نیاز دارد از جمله  بازسازی عمیق اجتماعی و اقتصادی، بازگشت اعتماد میان مردم و حکومت، و تلاش مستمر برای تقویت نهادهای دولتی و مدنی. در این مسیر، تنها در صورتی که نیروهای داخلی سودان با درک کامل از منافع مشترک خود، مسیر صلح را پیش بگیرند، این کشور می‌تواند از این بحران فراتر رفته و به سمت آینده‌ای بهتر گام بردارد.

ad