تضمین‌های امنیتی برای اوکراین واقعاً شدنی است؟

پارس‌تودی- پایگاه خبری - تحلیلی «نشنال اینترست» تضمین‌های امنیتی برای اوکراین را امری پرچالش دانست که تنها زمانی معنا پیدا می‌کند که واقع‌بینانه و قابل اجرا باشند.

مساله «تضمین‌های امنیتی» از بهار سال ۲۰۲۵، به یکی از مهم‌ترین محورهای بحث در محافل سیاسی و امنیتی غرب درباره آینده اوکراین پس از آتش‌بس تبدیل شده است. این مفهوم هرچند در نگاه نخست حمایت بلندمدت غرب از اوکراین را نشان می‌دهد اما بررسی دقیق‌تر از وجود ابهامات، تناقض‌ها و چالش‌های راهبردی فراوان در آن حکایت دارد. به گزارش پارس‌تودی، پایگاه خبری - تحلیلی «نشنال اینترست» تصریح دارد که تضمین امنیتی مطلق نه برای اوکراین و نه برای هیچ کشور دیگری قابل تحقق نیست. اوکراین به دنبال نوعی «تضمین امنیتی مثبت» است که تعهداتی روشن، الزام‌آور و چندلایه‌ای دارد و در صورت وقوع تهدید، کشورهای تضمین‌کننده موظف به مداخله و حمایت عملی از اوکراین باشند.

اما تفاوت تعاریف، برداشت‌ها و سطح تعهدات کشورهای غربی به این مفهوم باعث شده هنوز تصویری شفاف از ساختار و دامنه این تضمین‌ها وجود نداشته باشد. این ابهام می‌تواند به انتظارات نامعقول، سوءبرداشت‌های سیاسی و شکاف میان وعده‌ها و اقدامات واقعی منجر شود.

گزارش با بیان اینکه ممکن است وعده‌ «تضمین امنیتی» در نهایت برآورده نشود، می‌افزاید یکی از ایده‌های مطرح‌شده برای اجرای تضمین‌های امنیتی، تشکیل یک «نیروی اطمینان‌بخش» اروپایی است. این طرح شامل استقرار ده‌ها هزار نیروی زمینی در اوکراین و حضور کشورهای عضو «ائتلاف داوطلبان» (Coalition of the Willing) در دریای سیاه می‌شود. آمریکا نیز در چارچوبی محدود قرار است پشتیبانی اطلاعاتی، لجستیکی و هوایی ارائه دهد، اما حضور نیروی زمینی نخواهد داشت.

طبق تحلیل فوق، این طرح با دو پارادوکس مهم روبه‌رو است: نخست، طرح چنین نیرویی پیش از دستیابی به آتش‌بس، روند مذاکرات میان روسیه و اوکراین را پیچیده‌تر کرده است. مسکو با قاطعیت با حضور هرگونه نیروی غربی در اوکراین مخالف است و مطرح شدن عمومی این طرح انگیزه مسکو برای ادامه جنگ را افزایش داده است.

دوم، در صورت حمله روسیه به این نیروها، کشورهای مشارکت‌کننده با دو انتخاب دشوار مواجه می‌شوند: پاسخ قاطع و ورود به جنگ مستقیم با روسیه یا عدم واکنش متناسب و از دست رفتن اعتبار مأموریت. هر دو مسیر می‌تواند پیامدهای سیاسی و امنیتی گسترده‌ای برای اروپا و ناتو ایجاد کند.

البته یک گزینه کم‌خطرتر طرح «اسکای‌شیلد» یا حمایت هوایی آمریکا و اروپا از اوکراین است. برخی تحلیلگران پیشنهاد می‌کنند که غرب می‌تواند پیش از آتش‌بس و حتی بدون تشدید تنش، ضمن ایجاد مناطق دفاع هوایی مشترک از اوکراین حمایت کند. در این طرح، هواپیماها و سامانه‌های پدافندی غربی تنها بر فراز مناطق غربی و مرکزی اوکراین فعالیت کنند و مأموریت آنها رهگیری پهپادهای روسی باشد.

جلوگیری از مواجهه جنگنده‌های غربی با هواپیماهای سرنشین‌دار روسیه، محدود بودن فعالیت به خاک اوکراین و نقض‌نشدن حریم هوایی روسیه درکنار کاهش قابل توجه خطر تشدید تنش مستقیم از مزایای طرح بیان می‌شود و به نوشته نشنال اینترست می‌تواند فراتر از کمک‌های مادی، مالی و اطلاعاتی به نیروهای مسلح اوکراین یاری برساند.

این رسانه آمریکایی تاکید دارد: تضمین‌های امنیتی روشن و تعریف‌شده تنها شرط لازم برای موفقیت آتش‌بس آینده نیستند، اما شرطی کلیدی محسوب می‌شوند. با این حال، این ایدهٔ مطلوب باید با احتیاط اجرا شود؛ نباید انتظاراتی ایجاد کند که قابل تحقق نیست و نباید این تصور غلط را ایجاد کند که سطح دخالت غرب پس از پایان جنگ دگرگون خواهد شد.

براساس گزارش، در چند سال آینده، شرایط ممکن است تغییر کند و حضور نیروهای خارجی در اوکراین یا مشارکت دریایی در دریای سیاه کمتر مشکل‌ساز باشد. اما با شرایط امروز، موضوع استقرار یک «نیروی اطمینان‌بخش» در اوکراین، بحثی انحرافی است. در نهایت، تضمین‌کنندهٔ اصلی امنیت اوکراین همان نیروهای مسلح خود این کشور بوده و خواهند بود.
hk