رابیندرانات تاگور و ایران: نمایی از یک درک زیبای ایرانی-هندی
-
رابیندرانات تاگور و ایران: نمایی از یک حس زیبای ایرانی-هندی
پارس تودی- تاگور از حامیان جنبش استقلال هند بود و برای الهام گرفتن به دیگر کشورهای آسیایی نگاه می کرد. او متوجه نگاه ضد استعماری ایرانیان شده بود و این امر در کنار علاقه خانوادگی او زمینه اتفاقات زیبایی در روابط ایران و هند شد.
«رابیندرانات تاگور» Rabindranath Tagore به عنوان یک نویسنده و یک فیلسوف، نه تنها بر هند، بلکه در سراسر جهان تأثیر زیادی داشت. در مورد ارتباط تاگور با غرب و تأثیر آن بر او مطالب زیادی نوشته شده است. اما یک جنبه از زندگی او که چندان شناخته شده نیست، ارتباطش با ایران است، کشوری که پیوندهای فرهنگی آن با هند به بیش از 2500 سال پیش باز میگردد.در اینجا نمایی از این رابطه را نشان می دهیم.
«رابیندرانات تاگور» بسیار تحت تأثیر فرهنگ ایرانی بود. پدر فیلسوف او «دبندرانات تاگور» Debendranath Tagore به زبان فارسی مسلط بود و عشق عمیقی به ایران داشت. او در عبادات یومیه خود، همراه با قرائت از اوپانیشادها، غزل هایی از حافظ شاعر فارسی زبان تلاوت می کرد. بنابراین رابیندرانات در سالهای نوجوانی با شاعر ایرانی آشنا شده بود.
تاگور همچنین برای دین زرتشتی، دین باستانی ایرانیان احترام زیادی قائل بود. او زرتشت را به عنوان “بزرگترین پیامبران پیشگام ” ستود. وی به شباهت‌های اخلاق دینی زرتشتی و هندو در آیین‌ها، عبادت و قربانی اشاره کرد. دین زرتشتی همچنان در ایران پابرجاست و زرتشتیان ایران فارغ از امور اجتماعی، اقتصادی و ...از طریق نماینده خود در مجلس شورای اسلامی، در حکمرانی ایرانی نقش دارند.
در فصلی با عنوان دکتر «رابیندرانات تاگور» و ایران, در کتاب مطالعات روابط خارجی هند (1975) اثر ح ک شروانی، دکتر «محمد تقی مقتدری» نکته جالبی می نویسد. او اشاره می کند که یکی از بستگان دور رابیندرانات از خانواده بزرگ تاگور به نام «سومار کومار تاگور» Sumar Kumar Tagore کنسول افتخاری ایران در کلکته در زمان مظفرالدین شاه قاجار بوده است. این نشان دهنده نزدیکی خاندان تاگور به ایران است.
از آنجا که تاگور نخستین کسی از شرق بود که جایزه نوبل ادبیات را کسب کرد، نخبگان ایرانی از او آگاه شدند. سرهنگ محمد تقی خان پسیان از مصلحان سیاسی و افسران سرشناس ایرانی بود. او شعر تاگور را بین سالهای 1918 تا 1920 زمانی که در برلین زندگی می کرد به فارسی ترجمه کرد.
در سال 1931 روزنامه های ایران شروع به انتشار مقالاتی در مورد تاگور کردند و و دامنه شناخت از این چهره محبوب هندی را بالا بردند.
تاگور از حامیان جنبش استقلال هند بود و برای الهام گرفتن به دیگر کشورهای آسیایی نگاه می کرد. او متوجه نگاه ضد استعماری ایرانیان شده بود.اولین سفر تاگور به ایران در آوریل 1932 انجام شد.تاگور پس از اقامت در بوشهر به شیراز سفر کرد و در آنجا از مقبره شاعران بزرگ فارسی سعدی و حافظ بازدید کرد. وی همچنین از محوطه باستانی تخت جمشید بازدید کرد.او همچنین به اصفهان و تهران سفر کرد.
در هر توقفگاه با روشنفکران، رهبران مذهبی، شخصیت های سیاسی و مردم عادی ملاقات می کرد. تاگور، در گفتگوهایش با مقامات محلی، پیوسته بر پیوندهای فرهنگی و تاریخی هند و ایران تأکید میکرد.
تاگور در هفتادمین سالگرد تولدش وارد تهران شد. ملک الشعرا بهار (10 دسامبر 1886 – 22 آوریل 1951)، شاعر سرشناس ایرانی، برای استقبال از او در تهران، شعر بلندی را که سروده و تقدیم به تاگور کرده بود، خواند.
این شاعر همچنین با برخی از برجسته‌ترین علمای ایرانی آن زمان مانند علی دشتی، رشید یاسمی، عباس اقبال، سعید نفیسی و نصرالله فلسفی آشنا شد.
تاگور همچنین ابتدا در تالار کاخ مسعودیه و سپس در انجمن ادبی ایران سخنرانی کرد.تاگور تنها دو سال بعد برای بار دوم به ایران سفر کرد. او این بار در سالگرد هزاره فردوسی شاعر ایرانی بود که آرامگاه فردوسی افتتاح شد. این رویداد سفر او به ایران را تحت الشعاع قرار داد و به سختی مورد توجه رسانه ها قرار گرفت.
تاگور در سفر خود به ایران درخواست کرده بود که استادی را برای تدریس ادبیات فارسی در هند بفرستند. ابراهیم پورداوود، ایران شناس، به هند فرستاده شد و در آنجا به تحصیل و تدریس ادبیات ایران باستان پرداخت.
او همچنین بسیاری از اشعار تاگور را با کمک ضیاء الدین، معلم محلی، از بنگالی به فارسی ترجمه کرد و این مجموعه را در سال 1935 در کلکته منتشر کرد. تاگور مراسم بزرگی را برای جشن نوروز ایرانی ترتیب داد. وی در آن تحسین خود را از فرهنگ ایرانی، تمدن ایرانی، مردم ایران و مهمان نوازی آنها ابراز کرد. وی بر پیوندهای معنوی دو کشور و دو تمدن تاکید کرد.
روابط برقرار شده ادبی جدید بین دو کشور که البته زمینه ای چندهزارساله داشت، همچنان قوی ماند. ایران پس از استقلال هند در سال 1947 به روابط دوستانه خود با هند ادامه داد و آن را با پاکستان، همسایه جدید که در نتیجه تجزیه شبه قاره ایجاد شد، همراه کرد.هند نیز پس از انقلاب 1979 که سلسله سلطنتی و وابسته به غرب پهلوی سرنگون شد و ایران جمهوری شد، به روابط خوب خود با ایران ادامه داد.
در سال 2011، زمانی که میرا کومار Meira Kumar، رئیس پیشین لوک سبها Lok Sabha (مجلس عوام هند) از ایران دیدن کرد، از نسخه فارسی شعر رابیندرانات تاگور رونمایی شد.
منبع:
Cogwekar, Pranav. 2022. Rabindranath Tagore and Iran: Forging Ties Through a Shared Identity .Peepultree
عبارات کلیدی: رابیندرانات تاگور که بود، روابط ایران و هند، تاریخ ایران و هند، ادبیات فارسی در هند، ایرانیان در هند
