Մեկնաբանություն- Ինչպե՞ս է Հայաստանի կառավարությունն արդարացնում «Զանգեզուրի միջանցք» նախագիծը
«Զանգեզուրի միջանցքի» վերաբերյալ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի կառավարության խոսնակի վերջին հայտարարությունները բացահայտում են տարածաշրջանային դիվանագիտության բարդ և լարված գործընթաց, որի ընթացքում Հայաստանի կառավարությունը փորձում է արդարացնել «Զանգեզուրի միջանցք» նախագիծը, որը հակասում երկրի տարածքային ամբողջականության պահպանմանը։ Այս արդարացումներն իրականում Թուրքիայի, Ադրբեջանի և նույնիսկ Միացյալ Նահանգների կողմից ուժեղ ճնշման առջև թուլության նշան են։
«Զանգեզուրի միջանցքը», որը ադրբեջանական դիվանագիտական գրականության մեջ ներկայացվում է որպես Նախիջևանի և Թուրքիայի հետ կապող ուղիղ, անվերահսկելի հայկական ճանապարհ, լուրջ սպառնալիք է Հայաստանի ազգային ինքնիշխանությանը: Այն կարող է աշխարհաքաղաքական բաժանում առաջացնել Հայաստանում։ Այդ ճանապարհը ոչ միայն կծառայի որպես ապրանքների տարանցիկ ուղի, այլև կնշանակի տարածաշրջանային ազդեցություն Թուրքիայի և Ադրբեջանի համար՝ հայկական տարածքում: Ուստի դրա գործարկումը կարող է հանգեցնել Հայաստանի տարածքային ամբողջականության թուլացմանը և նույնիսկ ապագայում ամրապնդել անջատողական դրդապատճառները։
Սակայն, ընդդիմանալու փոխարեն, Փաշինյանի կառավարությունը փորձում է արդարացնել այս վտանգավոր զիջումը՝ «քաղաքական ինքնիշխանությունը» «առևտրային կառավարումից» առանձնացնելով։ Վարչապետի խոսնակ Նազելի Բաղդասարյանը նշում է, որ ինքնիշխանությունը և տարածքային ամբողջականությունը չեն կարող փոխանցվել, բայց երկաթուղիների և խողովակաշարերի առևտրային կառավարումը կարող է վստահվել օտարերկրյա կողմին։ Այս ակնհայտ բաժանումը գործնականում վտանգավոր ինքնիշխան նահանջի դիվանագիտական պատյան է։ Այլ երկրների փորձը ցույց է տվել, որ ռազմավարական ենթակառուցվածքների կառավարման փոխանցումը, հատկապես վիճելի տարածքներում, հաճախ հանգեցրել է պետության քաղաքական և անվտանգության իրավասության աստիճանական վատթարացման։
Այստեղ առավել կարևոր է պաշտոնյաների դիրքորոշումների երկիմաստությունն ու հակասությունը։ Մի կողմից, վարչապետն անուղղակիորեն հաստատում է 100-ամյա վարձակալության առաջարկը, մյուս կողմից, նրա գրասենյակն այն անհնար է համարում։ Այս հակասությունը վկայում է ոչ միայն որոշումների կայացման գործընթացում շփոթության մասին, այլև հասարակական կարծիքի արձագանքը ստուգելու գիտակցված փորձ է։ Կարծես կառավարությունը փորձում է նախ նվազեցնել զգայունությունը, այնուհետև, նվազագույն քաղաքական ծախսերով, իրագործել որոշումը։
Աշխարհաքաղաքական տեսանկյունից, նման միջանցքի բացումն Ադրբեջանին ռազմավարական առավելություն կտա, մինչդեռ Հայաստանը ոչ միայն ոչինչ չի շահի, այլև կթուլացնի իր դիրքերը որպես անկախ տարածաշրջանային դերակատար: Միջազգային առևտրային կառույցներից հնարավոր կախվածությունը երթուղին կառավարելու համար, հատկապես, եթե այն ուղեկցվի թուրքական կամ ադրբեջանական ազդեցությամբ, երկարաժամկետ հեռանկարում կարող է վտանգել Երևանի քաղաքական անկախությունը։
Հետևաբար, այն, ինչ այժմ առաջարկվում է «տարածաշրջանային շրջափակման վերացման» տեսքով, ավելի շատ աշխարհաքաղաքական թակարդ է, քան Հայաստանի տնտեսական զարգացման հնարավորություն, որը կարող է աստիճանաբար երկիրը շեղել ռազմավարական անկախության ճանապարհից: Իսկ «խաղաղությունից հետո տնտեսական զարգացման» մասին իշխող կուսակցության որոշ ներկայացուցիչների խոսքերն ավելի շատ լավատեսական ցանկությունների են նման, քան տարածաշրջանային դառը իրականության իրատեսական վերլուծության:
Ի վերջո, պետք է ասել, որ չնայած Փաշինյանի կառավարությունը փորձում է արդարացնել այս գործընթացը խաղաղության և տնտեսական զարգացման միջոցով, միջանցքի իրական արժեքը Հայաստանի համար կլինի ինքնիշխանության թուլացումը, անապահովության խորացումը և տարածաշրջանային կախվածության մեծացումը: Կառավարության կողմից խնդիրը լուծելու փոխարեն իրականության ժխտումը, հարցը կվերածի օրեցօր ավելի լայնացող ճգնաժամի:
Աղբյուր՝ Tasnim լրատվական գործակալություն