Մեկնաբանություն - Համաձայնագիր առանց պաղեստինցիների. խաբեություն, թե՞ դավաճանություն

Միջազգային փորձագետների վերլուծությունների համաձայն՝ վերջերս ներկայացված խաղաղության ծրագիրը, որը ներկայացվել է Միացյալ Նահանգների աջակցությամբ և ութ արաբական ու մուսուլմանական երկրների համաձայնությամբ, կարող է նշանակել անկախ պաղեստինյան պետություն ստեղծելու երազանքի լիակատար անհետացում։

Քաղաքական վերլուծաբան և The Guardian-ի ավագ հեղինակ Դեյվիդ Հիրսթը  ուսումնասիրել է համաձայնագրի տարբեր կողմերը և դրա հետևանքները և գրել. «Համաձայնագրի մեջ ամենացնցողը դրա ձևավորման գործընթացում պաղեստինցի ներկայացուցիչների բացակայությունն է։ Ութ երկրներից ոչ մեկը՝ Թուրքիան, Կատարը, Սաուդյան Արաբիան, Միացյալ Արաբական Էմիրությունները, Հորդանանը, Եգիպտոսը, Ինդոնեզիան և Պակիստանը, չի խորհրդակցել պաղեստինցիների հետ՝ նախքան ծրագրին համաձայնելը։ Սա այն դեպքում, երբ համաձայնագիրը  որոշելու է միլիոնավոր պաղեստինցիների ճակատագիրն առաջիկա տասնամյակների ընթացքում։
Ըստ ծրագրի՝ իսրայելական ուժերը չպետք է լքեն Գազայի հատվածը, և հենց Իսրայելի վարչապետ Բենիամին Նեթանյահուն է որոշում, թե որքան արագ Գազան պետք է հանձնվի Միջազգային կայունացման ուժերին։ Նա նաև որոշում է, թե որքան օգնություն և վերակառուցման նյութեր պետք է ուղարկվեն Գազա։ Իսրայելական ուժերի դուրսբերման համար հստակ ժամանակացույց և պաղեստինյան ղեկավարության համար որևէ դեր՝ Գազայի վերակառուցման գործում, չի սահմանվել։
Համաձայնագիրը վերջնականապես բաժանում է Ղազան Արևմտյան ափից և լիովին բացառում երկու մասերի միավորման ցանկացած գաղափար։ Սա չնայած Նեթանյահուի կողմից որևէ պաղեստինյան պետության նկատմամբ հստակ դեմ լինելուն և ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի կողմից այդ դիրքորոշման հավանությանը։
Վերլուծաբաններին զարմացրել է արաբական և իսլամական երկրների լռությունն ու աջակցությունը ծրագրին։ Մինչ համաշխարհային հասարակական կարծիքը բացահայտորեն դեմ է Իսրայելի քաղաքականությանը, և ավելի շատ երկրներ են ճանաչել Պաղեստինյան պետությունը, ուշագրավ է, որ տարածաշրջանային առաջնորդներն աջակցում են մի ծրագրի, որը անհնար է դարձնում Պաղեստինի անկախությունը։
Ըստ համաձայնագրի՝ նույնիսկ եթե ՀԱՄԱՍ-ը ազատ արձակի իսրայելցի բանտարկյալներին, չկա երաշխիք, որ պատերազմը կավարտվի։ Մյուս կողմից, եթե ՀԱՄԱՍ-ը մերժի ծրագիրը, պատերազմը կշարունակվի ԱՄՆ-ի լիակատար աջակցությամբ։ Երկու դեպքում էլ այս հավասարման մեջ հիմնական պարտվողները պաղեստինցիներն են։
Այս համաձայնագիրը, կարծես, Օսլոյի համաձայնագրերի ընդլայնված և ավելի վտանգավոր տարբերակն է, որի համաձայն պաղեստինցիներին թույլատրվելու է խաղաղ ապրել միայն այն դեպքում, եթե նրանք ենթարկվեն Իսրայելի պահանջներին և հրաժարվեն անկախության ցանկացած երազանքից։ Այս համաձայնագիրը կարող է նշանակել տարածաշրջանի քաղաքական ճանապարհային քարտեզից Պաղեստինյան պետության գոյության անհնարինության պաշտոնականացում։
Ամփոփելով՝ պետք է ասել, որ այս համաձայնագիրը ոչ միայն լուծում չի տալիս պաղեստինյան ճգնաժամին, այլև կարող է սրել ապագա լարվածությունը և ավելի լուրջ մարտահրավերներ առաջացնել տարածաշրջանային կայունության համար։