Иранның өткен 45 жылдағы ішкі саясат саласындағы жетістіктері

Иран Ислам Республикасы өткен 45 жыл ішінде ішкі және сыртқы саясат саласында көптеген жетістіктерге қол жеткізді.

ИИР-ның ішкі саясат саласындағы маңызды жетістіктерінің бірі діни демократияны басқару үлгісін көрсету болды. Ислам революциясының жеңісіне дейін Иранда патшалық әскери жүйе билеушілерінің абсолютті озбырлығына негізделген. Дегенмен, Ислам республикасының құрылуымен Иранда діни демократияға негізделген жүйе қаоыптасты және оның негізгі ілімдерінің бірі халықтық пікірлерге баса назар аударып, илаһи заңдарды ұстану болды. Демократиялық жүйелердің тірегі ретінде атқарушы, заң шығарушы және сот тармақтарының құрылуы мен тәуелсіздігі және 40-тан астам сайлаудың тұрақты және үздіксіз өткізілуі, әртүрлі саяси, экономикалық және мәдени салаларда шешімдер қабылдау мен жүзеге асырудағы тәуелсіздік, басшылардың халыққа жауап беруі, азаматтық қоғам мен ұйымдардың өркендеуі саяси және... барлығы бүгінгі Иран қоғамындағы демократияның бір бөлігі болып саналады.

Ислам Республикасы дін мен саясаттың екі саласының өзара әрекетін ашып, билеушінің рухани және саяси ерекшеліктеріне, сондай-ақ ислам құндылықтары мен демократияның құрылымы немесе әдісі арасындағы байланысқа сүйенеді. Басқарудың бұл түрі биліктің республикалық сипатын да, үкіметтің шешім қабылдауындағы халықтың рөлін де атап көрсетеді және исламшылдық үлгісін және тұрақты ислам құндылықтарын (әділдік, құдайшылдық және руханият) негізі ретінде қарастырады.

Республикашылдық пен исламшылдық Ислам революциясының екі тірегі, олар бір-бірінен бөлек емес және бірін-бірі қолдайды. Аятолла Хаменеи бұл тұрғыда былай деп сенеді: «Жүйенің республикашылдығы мен исламшылдығы екеуі де сайлауға байланысты, өйткені республикашылдық пен демократияның жүзеге асуы және елдің басқаруындағы халықтың егемендігіне сайлау өткізуден басқа жол жоқ",- деді.

Саяси тәуелсіздік Иран Ислам Республикасының өткен 45 жылдағы тағы бір маңызды жетістігі болды. Ислам республикасының маңызды жетістіктерінің бірі – оның саяси тәуелсіздігі. Тағут режимі ешбір деңгейде тәуелсіздікке ие болған емес. Ислам республикасы өзінің тәуелсіз және авторитарлыққа қарсы сипатымен Иран ұлтының тағдырына шетелдіктердің үстемдігін жоққа шығара отырып, әлемдік күш блоктарының тепе-теңдігін бұзып, халықаралық тәртіпке қарсы шықты. Ислам республикасының жүйесі аймақ елдерімен және әлемнің көптеген елдерімен салыстырғанда әлдеқайда тәуелсіз. «Шығыс та, Батыс та емес» саясаты қазіргі дәуірде үнемі отаршыл және шетелдік күштердің ықпалында болған исламдық Иранды ешкім өтпейтін, толық тәуелсіз елге айналдырды.

Негізінде Батыс державаларының, әсіресе АҚШ-тың Иран Ислам Республикасымен дұшпандығы мен қатыгез санкциялар енгізуінің негізгі себептерінің бірі де Иранның саяси тәуелсіздігінен бастау алады. Елдердің тәуелсіздігі Батыс Азия аймағындағы жан-жақты және ортақ мәселе емес, тіпті аймақтың державалары да тәуелсіздіктің әлсіздігінен зардап шегіп, оларға төмен қарауға себеп болды.

Қауіпсіздік үшін сыртқы күштерге тәуелді болмай, ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету де соңғы 45 жылдағы ішкі саясат саласындағы маңызды жетістіктердің бірі болды. Сонымен қатар, Батыс Азия аймағында елдердің, соның ішінде кейбір аймақтық державалардың қауіпсіздігі де сыртқы қолдауға тәуелді және тіпті олардың қорлануына себеп болды.

Бұл жеккөрінішті көзқарастың шыңы АҚШ-тың бұрынғы президенті Дональд Трамптың Сауд Арабиясына деген дәуірінде айқын көрінді, онда Трамп бірнеше рет: «Мен Сауд Арабиясының короліне айттым, сіз Америка Құрама Штаттарының қолдауынсыз екі апта да өмір сүре алмайсыз",- деп жариялады.